کشت جنگل در حاشیه کویر لوت

استان کرمان متاثر از شرایط اقلیمی مختلف است یکی از عوامل تاثیر گذار بالقوه نیز در شمال استان کرمان قرار گرفته است یکی از پهناورترین کویرهای جهان که تا کنون پای انسان به برخی از مناطقش باز نشده است پهنه ای گسترده و بی آب و علف که اقتصاد روستاها و شهرهای اطرافش را به شدت تهدید می کند.

نکته قابل توجه اینکه اکثر ساکنان حاشیه کویر نیز به کشاورزی و دام داری اشتغال دارد اما شلاق کویر هر روز بر این مناطق کوبیده می شود و بیابان هر روز آهسته خود را به مزارع، باغها و حتی خانه های روستائیان نزدیک تر می کند.

اگر نگاهی گذرا برحاشیه کویر کرمان بیندازیم بسیاری از باغها و قنوات را می بینیم که روزگاری مملو از هیاهو و تلاش بودند اما امروز تنها چیزی که در این باغها وجود دارد شاخه های خشکیده درختان و شن های روان و صدای حزن انگیز باد است که بر آنها سایه افکنده است.

خانه هایی که به ویرانه تبدیل شده اند و شنهای روانی که اتاقها و را فراگرفته اند و تا سقف خانه ها پیش رفته اند.

این صحنه هر چند تلخ و حزن انگیز است اما برای مردمان حاشیه کویر حقیقتی محض است و کویر آهسته اما پیوسته و با هر حرکت باد خود را بیشتر به مرز بین مرگ و زندگی نزدیکتر می کند و برگسترده کویر لوت می افزاید.

نخلستانهای کرمان در معرض شن گرفتگی

طی سال های گذشته و با گسترش خشکسالی ها و کمبود بارشهای هر چند اندک این مسئله افزایش یافته است و در بخشه ای از ریگان حتی نخلستانها نیز زیر شن های روان مدفون شده اند هر چند روستائیان سعی می کنند با استفاده از ماشین های سنگین و کامیون شن ها را از محوطه زندگی خود دور کنند اما شن های روان از هر طرف به سمت روستاها روان هستند.

در این میان طرح های مالچ پاشی نیز به دلیل هزینه بر بودن و تاثیر منفی که بر اکوسیستم منطقه می گذارند متوقف شده اند و تنها امید مسئولان و مردم به کشت درختان در حاشیه کویر و تثبیت شنهای روان با این روش معطوف شده است در این راستا حتی سازمان های بین المللی نیز به کمک روستائیان شتافته اند و با اجرای پروژه های مردم محور همچون جف سعی در کنترل بیابانزایی در منطقه دارند.

با این وجود خشکسالی و کمبود آب این درختان را نیز در معرض خطر قرار داده اند بطوریکه جنگلهای کهور در شرق استان کرمان که مناطق مسکونی این منطقه را در امان نگاه داشته اند یکی از بحرانی ترین کانونهای تخریب جنگل تبدیل شده اند.

صدها کانون بحرانی شن کرمان را تهدید می کند

محمد گیلانی، کارشناس محیط زیست استان کرمان در این خصوص اظهارداشت: استان کرمان دارای صدها کانون بحرانی بیابانی است که به دلیل عواملی همچون باد هر روز در حال گسترش هستند که کنترل این کانونها با استفاده از روشهای مختلف علمی در دستور کار قرار گرفته است با این وجود و با صرف هزینه های فراوان اما چرای بی رویه، خشکسالی، کمبود آب و عدم مسئولیت پذیری مردم بومی در حفظ پوشش های گیاهی موجب گستره این کانونها شده است.

وی افزود: سالانه میلیاردها تومان بر اثر طوفانهای شن و خسارت به زیر ساختها هزینه می شود که همین ارقام را می توان به اجرای برخی طرحها همچون احداث بادگیرها و حصارها، تثبیت شنهای روان و ساخت بندهای خاکی و تغذیه سفره های آب زیر زمینی اختصاص داد اما در این میان فرهنگ سازی مردم برای حفظ جنگلهای و همچنین کشت جنگلهای گز و کهور از اهمین فوق العاده بالایی برخوردار است.

این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: این جنگلها در برخی شهرها به محافظان دائمی شهرها در مقابل باد و طوفان شن تبدیل شده اند و اگر این درختان نبودند بسیاری از شهرهای حاشیه کویر تا کنون زیر شن مدفون شده بودند در همین راستا اجرای درخت کاری و تاغزار در استان کرمان از اهمیت بالایی برخوردار است که تاحدودی در شرق استان با جدیت بیشتر دنبال می شود اما در شهداد با توجه به اینکه در عمق کویر قرار گرفته است و آخرین نقطه بین تمدن و بیابان است نیز باید با جدیت بیشتر دنبال شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان نیز با اشاره به اجرای برخی طرحهای تثبیت شن های روان در شهداد و شمال استان کرمان از اجرای طرح کشت درختان در شهداد در قالب طرح ترسیب کربن خبر داد و گفت: طرح «ترسیب کربن شهداد» 91 روستا را پوشش می دهد.

محمدعلی اسدی افزود: این طرح با 138 هزار هکتار وسعت در مناطق اندوهجرد و تکاب اجرا می شود و در حال حاضر این طرح در چند روستای هدف به عنوان پایلوت در حال اجراست، اجرای طرح ترسیب کربن موجب افزایش پوشش گیاهی و ایجاد جنگل در مناطق بیابانی شده و از بیابان زایی جلوگیری می کند.

اجرای طرح جنگلکاری در کویر کرمان

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان افزود: طرح ترسیب کربن در 300 هزار هکتار از بیابان های ریگان با همکاری فائو در حال اجراست.

وی اظهارداشت: کشور ما متاثر از پدیده بیابان زایی است و هر سال خسارات زیادی را در این زمینه متحمل می شود، طرح ترسیب کربن سال 2004 میلادی در حسین آباد سربیشه خراسان جنوبی به عنوان نخستین طرح در ایران با رویکرد مشارکتی در بهره برداری و مدیریت عرصه های منابع طبیعی توسط مردم اجرا شد.

اسدی، مهمترین راهکارهای طرح ترسیب کربن را ظرفیت سازی جوامع محلی، توانمند سازی زنان و مردان از نظر اقتصادی و فرهنگی، تشکیل و توسعه صندوق های کوچک خرده اعتباری توسط مردم و واگذاری مدیریت آن به آنها، استفاده از انرژی های نو و در نهایت مشارکت جوامع محلی در مدیریت و احیای عرصه های منابع طبیعی نام برد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان اجرای طرح ترسیب کربن را در استان خراسان جنوبی موفق ارزیابی کرد و افزود: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور بعد از موفقیت این طرح اجرای آن را در سایر مناطقی که دارای شرایط اقلیمی، محیطی و فرهنگی مشابه بودند تکرار کرد.

اسدی اظهارداشت: در نخستین کارگاه طرح بین المللی «جف» در استان کرمان و اعلام حمایت همه جانبه استاندار از اجرای این طرح ویدال نماینده مقیم سازمان ملل در ایران ضمن ابراز رضایت از حمایت مقامات سیاسی و اجرایی این استان از طرح بین المللی «جف»، موافقت خود را مبنی بر همکاری با سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری برای تعمیم نتایج طرح ترسیب کربن در استان کرمان اعلام کرد.(مهر)