تالاب های همدان بر پرندگان مهاجر آغوش گشود

استان همدان با آن که فاقد منابع آبی همچون دریا و دریاچه است، به علت وجود رشته کوه‌هایی چون زاگرس و الوند و دیگر قلل سر به فلک کشیده و برف‌گیری آنها، در فصل گرما رودها و تالاب‌ها و سراب‌ها و چشمه‌های متعددی را به وجود می‌آورند.

بعضی از سراب‌ها و تالاب‌های همدان عمری به درازای 10 برابر آثار باستانی چند هزار ساله این استان دارند، مثل تالاب زیبای «گردخورده» یا «آق گل» که زمین‌شناسان طول عمرش را ۴۰ هزار سال تخمین زده‌اند و یا تالاب پیر سلمان که هر دو تالاب با پوشش گیاهی فراوان در بهار و تابستان مأمن انواع اردک، فلامینگو، مرغ باران، آب چلیک، کاکانی، حواصیل، غاز و دیگر پرندگان مهاجری هستند که از روسیه، قفقاز، کشورهای اسکاندیناوی و دیگر نقاط اروپایی و آسیایی به این منطقه می‌آیند اما با آغاز فصل بهار مهاجرت 15 پرنده آبزی و کنارآبزی به تالاب های استان همدان آغاز شده است.

چنگر، پلیکان، درنا، کشین بزرگ و کوچک، فلامینگو، چوبپا، نوک خنجری، اگرت بزرگ، هواسیل خاکستری، هواسیل ارغوانی، سنقر تالابی، گلاریول و پرستو دریایی نوک کاکایی از پرندگانی هستند که تاکنون به تالاب های استان همدان وارد شده اند.

به گفته معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان، این پرندگان که از کشورهای آفریقایی به استان همدان وارد شده اند و تا اواخر مهر در تالاب های شیرین سو و آبشینه زمستان گذرانی می کنند.

آنچه مسلم است اینکه مراقبت ویژه زیست محیطی و آبزی بودن این پرندگان، تالاب شیرین سو و سد آبشینه را به بهترین زیستگاه برای برخی پرندگان و جانداران تبدیل کرده و از این پرندگان تاکنون زادآوری پرستو دریایی نوک کاکایی، سنقر تالابی، کشین بزرگ و چوبپار ثبت شده است.

تالاب های همدان نقش بسیار زیادی در جذب گردشگر دارد

اما در نگاهی به وضعیت تالابهای همدان مشخص که تالاب ها گنجینه طبیعت و زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهان آبزی به شمار می‌آید که نقش بسیار زیادی در جذب گردشگر دارد.

گردشگری یکی از صنایع بزرگ و در حال رشد جهان به شمار می‌رود و تالاب‌ها از مکان‌های مورد توجه برای عده بی‌شماری از گردشگران محسوب می‌شوند.

پرواضح است که گردشگری به‌طور بالقوه منافع اقتصادی زیادی برای کشورها دربردارد و نقش مهمی در رشد اقتصادی ایفا خواهد کرد.

در این میان تالاب «شیرین‌ سو» مکان خوبی برای سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری است چراکه چشم‌انداز زیبا و منحصر به فرد این تالاب می‌تواند مکان بسیار خوبی برای گردشگران علاقه‌مند به این طبیعت دلنواز باشد.

براساس بررسی ها تبدیل این تالاب به منطقه گردشگری نیازمند اطلاع‌رسانی، اصلاح کناره‌های آن و احداث کمپ‌های استراحت در این مکان است تا این منطقه به قطب گردشگری تبدیل شود.

از نگاهی دیگر اینکه تالاب «شیرین‌ سو» توانایی‌های نهفته قابل توجهی برای توسعه گردشگری دارد چراکه یکی از عوامل موثر توسعه گردشگری برخورداری از تعداد و انواع جاذبه‌های گردشگری بوده که تالاب شیرین‌سو دارای این استعداد است.

این تالاب در شهر شیرین‌سوی کبودرآهنگ در 100 کیلومتری همدان قرار دارد و با مهاجرت پرندگان از مناطق آفریقایی به این تالاب‌، چشم‌انداز زیبایی پیدا می‌کند.

تالاب شیرین سو در سالیان متمادی در مسیر کوچ پرندگان مهاجر قرار داشته که در صورت مساعد بودن شرایط می‌تواند فرصت پرنده‌نگری را در این منطقه برای علاقه‌مندان در کنار ماهیگیری فراهم کند.

تالاب «امامزاده پیرسلمان» نیز یکی دیگر از تالاب های مستعد برای تبدیل شدن به قطب گردشگری در همدان است.این تالاب در 15 کیلومتری غرب شهر اسدآباد قرار گرفته و 12 کیلومتر مسیر آن آسفالته است در جوار تالاب امامزاده  پیر سلمان قرار دارد و تعدادی چشمه آب معدنی شیرین و جوشان تالابی به وسعت یک و نیم هکتار ایجاد کرده اند.

تالاب امامزاده سلمان کاربرد تفریحی، زیارتی، کشاورزی و دامداری دارد

این تالاب که نام خود را از امامزاده سلمان گرفته است کاربرد تفریحی، زیارتی، کشاورزی و دامداری دارد و بعضاً به صورت تفننی ماهیگیری نیز می کنند و از جمله ویژگی های این تالاب زندگی تابستانی پرندگان مهاجر در اطراف آن است.

از جمله پرندگانی که در آنجا جوجه آوری می کنند کشیم کوچک و چنگیز نوک سرخ است. در این تالاب ماهی سیاه، کولی ماهی و مار آبی وجود دارد آب تالاب دائمی است و محوطه پیرامون امامزاده چمنزار است بنابراین برای استفاده زائرین و گردشگران تالاب در بهار و تابستان قابل استفاده است.

تالاب آبشینه نیز با 85 هکتار وسعت در 15 کیلومتری شهر همدان قرار دارد، رود آبشینه یا رود یلفان همچون‌ بسیاری از رودخانه‌هایی همدان‌، از چشمه‌سارهای الوند کوه سرچشمه‌ می‌گیرد و حوضچهٔ آبگیر کوچکی‌ متشکل‌ از چندین‌ جریان‌ سطحی‌ کوچک‌ را در طول‌ دامنهٔ شرقی‌ این‌ کوه‌ شامل‌ شود.

چنگر، پلیکان، درنا، کشین بزرگ و کوچک، فلامینگو، چوبپا، نوک خنجری، اگرت بزرگ، حواصیل های خاکستری و ارغوانی، سنقر تالابی، گلاریول و پرستو دریایی نوک کاکایی از پیشقراولان از پرندگانی هستند که در فصل بهار به این تالاب مهاجرت می کنند.

این پرندگان که از کشورهای آفریقایی به استان همدان وارد می شوند تا اواخر مهر در تالاب  آبشینه زمستان گذرانی می کنند.

جلب مشارکت بخش خصوصی برای توسعه تالابها ضروری است

اما آنچه در این میان به آن پرداخته می شود اینکه جلب مشارکت بخش خصوصی به منظور ایجاد زیرساخت های مناسب برای توسعه و بهره گیری از جاذبه های گردشگری و اکوتوریسمی تالاب ها و ارتقای سطح حفاظت از منطقه شکار و صید ممنوع محدوده تالاب ها از مواردی است که باید در دستور کار قرار گیرد.

در همین خصوص کارشناس گردشگری استان همدان با بیان اینکه گردشگری به یکی از مهمترین فعالیت های اقتصادی در سراسر جهان تبدیل شده است، گفت: بی تردید این صنعت در قرن آینده یکی از مهمترین شاخص های اقتصادی هر کشوری خواهد بود.

منیره امین پور افزود: در طول تاریخ زندگی انسان ها، تالاب ها به عنوان اراضی نامناسب، بی فایده، مضر و بستری برای زندگی وحوش و مأمنی برای حشرات ناقل بیماری ها شناخته می شدند و یا باتلاقی تصور می شدند که هر کسی در آنها پای بگذارد در کام مرگ فرو می رود اما شرایط زیست محیطی حاکم بر تالاب دسترسی انسان را به آن مشکل و گاهی غیرممکن نموده و به این ترتیب زیباترین جلوه های زیبای طبیعت را به وجود آورده است.

تالاب ها چشم اندازی ممتاز دارند

امین پور با بیان اینکه تالاب ها چشم اندازی ممتاز دارند، اظهارداشت: برکناره یک تالاب می توان لطافت آب، استواری خاک و سرزندگی گیاه رایک جا دید. دریا بزرگتر از تالاب است، اما در آن درخت، بوته یا گلی نمی توان دید. یکی از مهمترین کاربری تالاب ها جذب توریسم است.

وی افزود: امروزه در نظام برنامه ریزی اقتصادی کشورها، از مهمترین ظرفیت هایی که همواره نقش تعیین کننده ای در توسعه بخشی و ارتقاء سطح رشد اقتصادی ایفا می کند، صنعت توریسم است که بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی با ملحوظ داشتن همه مسائل متوجه این صنعت، سهم آن را در تدوین برنامه های استراتژیک پررنگ دیده و به عنوان یک الگوی اقتصادی مدنظر قرار می دهند.

اما در نگاهی دیگر و گذشته از این امتیازات آنچه در حال حاضر تهدیدی برای تالابهای همدان به شمار می رود خشکسالی و بارش اندک باران است.

در این خصوص نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه‌ رفع خشکی تالاب‌های همدان در حال پیگیری است، گفت: تالاب «آق‌گل» که در سال 86 وضعیت مناسبی داشت به مرور زمان دچار خشکی شده که در این زمینه باید تدابیر مناسب اندیشیده شود.

ابراهیم کارخانه ای افزود: تالاب «چم شور» که در قسمت شرق شهرستان اسدآباد واقع شده 500 هکتار بود و پیرسلمان که در 24 کیلومتری جنوب اسدآباد واقع شده و وسعتی افزون بر دو هکتار دارد در حال خشکی هستند.

وی تاکید کرد: تالاب شیرین‌سو و تالاب آبشینه در حال حاضر در وضعیت مناسبی هستند که برای حفظ و حراست از آنها باید تدابیر مناسب در نظر گرفته شود.

نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی گفت: برای رفع خشکی تالاب‌های موجود در استان همدان در حال پیگیری هستیم، امیدوارم مشکل این تالاب‌ها با رایزنی‌ها رفع شود چرا که این تالاب‌ها در توسعه گردشگری بسیار موثر است.

با این تفاسیر پرواضح است که محیط زیست با تمام تنوع آن و موجودات زنده به عنوان نعمت های خداوند ، امانت در نزد ما هستند که گذشتگان برای ما به ارث گذاشته اند و باید در نگهداری آن تلاش کرد.

اصل 50 قانون اساسی حفاظت از محیط زیست یک پدیده عمومی تلقی کرده که باید با مشارکت مردم و مسئولان برای تحقق آن تلاش شود.(مهر)