درباره مناظره 10خرداد

برخی نامزدها تمایل دارند خدمات و دستاوردهای رقبا را به کلی زیر سوال ببرند. برخی تصور می‌کنند برای جلب رای، باید تصویری سیاه و تلخ از وضع موجود ارائه دهند. برخی برای قبولاندن نظرشان، آمارهایی غیرمستند و غیرواقعی ارائه می‌کنند.

برخی نیز خدای نکرده ممکن است برای جلب رای، وعده‌های غیرواقعی و خارج از اختیارات رئیس‌جمهور یا ظرفیت‌های کشور مطرح کنند... همه این ملاحظات، مناظره نامزد‌های ریاست‌جمهوری درباره مسائل اقتصادی را بسیار حساس و پیچیده کرده است.

در انتخابات امسال که با هشت نامزد روبه‌رو هستیم، موضوع از این هم پیچیده‌تر است، زیرا اجرای مناظره‌های دو‌به‌دو به 28روز نیاز دارد و با توجه به فرصت رسمی فقط بیست روزه تبلیغات در این دوره، اجرای چنین مناظره‌هایی عملا منتفی بود، با این حال رسانه ملی ترجیح داد مناظره‌ها را با حضور هر هشت نامزد اما به تفکیک موضوع برگزار کند.

برای طراحی چنین مناظره‌ای، چند راه وجود داشت. اگر امکان بحث و جدل زنده هر هشت نفر با هم در استودیو فراهم می‌شد، این خطر وجود داشت که نامزدی که «بلندتر»، «تهاجمی‌تر» و به اصطلاح «چالشی‌تر» حرف می‌زند، نزد عموم برنده به نظر برسد و عدالت در حق نامزدی که اخلاق و نزاکت را بیشتر رعایت کند، به‌طور کامل ادا نشود.

اگر هم برای بحث‌ها قاعده و زمان در نظر گرفته می‌شد، بحث بین هشت نامزد نیاز به 28 دور بحث داشت که هر بحث نیز نیاز به پاسخ‌ها و هر پاسخ به پاسخ‌های بعدی که عملا این بحث‌ها در یک برنامه تلویزیونی هر چقدر طولانی هم نمی‌گنجید.

وانگهی، رسالت رسانه ملی این است که برای رسیدن مردم به انتخاب اصلح از مسیر تفکر و اندیشه زمینه‌سازی کند، نه از مسیر هیجان و احساسات.

به همین دلیل، روش برگزاری «مناظره اقتصادی» به آن شکلی که روز جمعه دیدیم، طراحی شد. یعنی هر نامزد، برنامه‌اش را برای هشت مشکل اقتصاد کشور بیان یا برنامه نامزد دیگر را نقد کند تا مردم با مقایسه آرا، قضاوت و نامزد مورد نظرشان را انتخاب کنند.

از سوی دیگر، ملاحظه یک دوره کامل از بیان دیدگاه‌های هر هشت نامزد در برنامه‌های قبلی‌شان نشان می‌داد که تقریبا همه نامزدها در موضوعات اقتصادی حرف مشابهی می‌زنند و به همین دلیل، حضور هر هشت نامزد در مناظره، فرصتی بود تا تفاوت دیدگاه‌ها و برنامه‌های اقتصادی آنها روشن شود.

این فرصت به نحوی طراحی شد که نامزد‌های محترم ابتدا به هشت سوال اصلی اقتصاد ایران پاسخ دهند.

در مرحله دوم به 24سوال کوتاه حاوی دوراهی‌هایی که رئیس‌جمهور به‌طور دائم با آنها روبه‌روست پاسخ دهند و در بخش آخر، دیدگاه و حس خود را درباره هشت عکس با موضوع اقتصادی بیان کنند.

برخی به وقت کم نامزدها در پاسخگویی به بخش اول انتقاد داشتند. درباره این انتقاد یادآوری می‌شود «وقت رئیس‌جمهور»، گران‌ترین عامل اقتصادی در هر کشور است، به همین دلیل رئیس‌جمهور باید بتواند در حداقل زمان فکر کند و بهترین تصمیم را بگیرد.

علاوه بر این، نامزد‌های محترم تاکنون در چند برنامه تلویزیونی و رادیویی برنامه‌های خود را طرح کرده بودند و زمان آن بود تا پاسخ خود به هشت سوال اصلی اقتصاد ایران را به‌طور خلاصه بیان کنند.

برخی دیگر این ایراد را گرفته‌اند که چرا از نامزد‌ها پرسش‌های چند گزینه‌ای پرسیده شد؟ درباره این انتقاد، نباید فراموش کنیم که رئیس‌جمهور به‌طور مستمر باید تصمیم‌های سخت بگیرد؛ تصمیم‌هایی از جنس انتخاب بین بد و بدتر یا خوب و خوب‌تر.

این تصمیم‌ها در مسائل اقتصادی بسیار پررنگ‌تر است، زیرا اصولا اقتصاد، علم تخصیص منابع کمیاب است و مسئولان اجرایی دائم باید درباره تخصیص منابع کشور میان اولویت‌های مختلف تصمیم بگیرند و دو راهی‌های حساس و پیچیده را به رئیس‌جمهور ارجاع دهند.

به همین دلیل هم برخی انتقادها به برخی رئیس‌جمهور‌ها این بوده است که آنها در مواقع حساس، بر سر دوراهی‌های مهم، بموقع تصمیم نمی‌گرفتند و کشور را معطل می‌کردند.

اکثر نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری در همه جای دنیا علاقه دارند حرف‌های کلی و وعده‌های عوام فریب بدهند.

این وظیفه رسانه‌هاست که آنها را در برابر سوال‌های جدی قرار دهند و از آنها بخواهند به‌جای کلی گویی، مشت‌شان را در برابر رای‌دهندگان باز کنند تا آنها بتوانند نزدیک‌ترین نامزد به دیدگاه‌ها و مطالباتشان را انتخاب کنند.

از یک مناظره تلویزیونی انتظار می‌رود هیجان و جدل داشته باشد. در مناظره متعارف، هم امکان عدول از مرزهای اخلاق و انصاف وجود داشت و هم برنده چنین مناظره‌هایی، نامزدی است که بیشتر می‌تواند روی «احساسات» مردم تاثیر بگذارد.

در مدلی که در مناظره اقتصادی جمعه دهم خرداد اجرا شد، هم زمینه عدول از انصاف و اخلاق از بین رفت و هم تلاش شد نامزدهای محترم به‌جای ارائه وعده و شعار، دیدگاه و انتخاب خود را درباره مهم‌ترین «دوراهی‌های درمقابل رئیس‌جمهور آینده» بیان کنند و به قضاوت مردم بگذارند.

سید امیر سیاح - مدیرگروه اقتصادی شبکه یک سیما