زیباترین جاذبه طبیعی کردستان در برزخ بی تفاوتی مسئولان

آب تالاب زریوار شیرین است و از تعدادی چشمه کف‌ جوش و بارش باران تامین می ‌شود در بیشتر زمستان ‌ها سطح دریاچه لباسی یخی بر تن می پوشد و چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند ولی از چندین سال گذشته تاکنون اقدام و یا برنامه ای جامع در راستای مدیریت بهینه این ظرفیت ارزشمند در کردستان صورت نگرفته و به همین دلیل با گذشت زمان زریوار با مشکلات و چالش های جدید مواجه می شود.

این تالاب در ارتفاع هزار و ۲۸۵ متری از سطح دریا واقع شده است و طول دریاچه زریوار حدود پنج کیلومتر و عرض آن حدود 1.6 کیلومتر است وسعت تالاب به دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف متغیر و حداکثر عمق آن 5.5 متر است.

تالاب زریوار یکی از منحصر به فرد ترین دریاچه ‌های آب شیرین در جهان به شمار می‌ رود و کلیه شرایط جامع یک تالاب بین المللی را داراست و حتی مواردی از رفتار و عملکرد برخی از موجودات مشاهده می ‌شود که تاکنون مطالعه و یا اعلام نشده ‌است که نیاز به بررسی بیشتر را می ‌طلبد.

حجم تقریبی آب تالاب زریوار حدود ۳۰ میلیون متر مکعب برآورد شده ‌است و محیط تالاب حدود 22.5 کیلومتر که میزان متوسط بارندگی ۷۸۶ میلیمتر در سال است و رطوبت نسبی برابر 4.58 درصد و متوسط تبخیر سالیانه معادل هزار و ۹۰۰ میلیمتر گزارش شده است.

تالاب زریوار به ‌عنوان یک واحد اکولوژیکی و یک اکوسیستم آبی در کردستان پدیده ‌ای بسیار زیبا و نادر است. زریوار با قرار گرفتن در یک دره طولی نسبتا وسیعی از دو طرف غرب و شرق با کوه های پوشیده از جنگل احاطه شده و پوشش غالب اراضی در این منطقه را جنگل و بیشه زارهای نیمه انبوه تشکیل می ‌دهند که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی بوده و در حالی که سایر گونه‌ های جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک، بادام در شیب ها و نقاط مختلف آن خودنمایی می ‌کند.

از پوشش های گیاهی دریاچه می ‌توان به گیاهان شناور چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونه‌ هایی از گیاهان خاردار و از گیاهان حاشیه ‌ای می ‌توان به گونه های نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت‌ بند، پیچک‌ ها، لویی و بزواش، جگن و نعناع اشاره کرد.

گونه ‌های بومی سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی، ماهی گامبوزیا (در حال حاضر این گونه‌ ها در دریاچه یافت نمی‌ شوند) و گونه ‌های غیر بومی ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ ای، کپور معمولی، کپور سرگنده (بیگ هد) و فیتوفاک را می توان از گونه های آبزی این دریاچه نام برد.

در حال حاضر بیش از ۳۱ گونه پرنده بومی و مهاجر نیز در اطراف این دریاچه زندگی می ‌کنند که از این تعداد تقریبا ۱۴ گونه بومی و مابقی انواع پرندگان مهاجر هستند.

اردک سرحنایی و سرسبز، اگرت ها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکائی ها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از گونه‌ های با اهمیت و ارزشمند این تالاب به شمار می ‌آیند.

سگ آبی، روباه، خوک وحشی، خرگوش، گراز و نوعی گربه وحشی نیز از جمله گونه های پستانداری است که در این منطقه شناسایی شده است و گونه ‌های یاد شده به ویژه در پرندگان، همه پرندگان تالاب را شامل نشده بلکه شامل پرندگانی است که به صورت اکثریت بوده و برای افراد قابل مشاهده و تشخیص هستند که این خانواده ها در طبقه بندی تالاب ها حائز اهمیت است.

وارد کردن گونه های غیربومی برای تولید آبزیان، فعالیت به ظاهر مفیدی است که پیامدهای آن زیاد جلب توجه نمی کند در حالی که در نابودی گونه‌های بومی و کاهش ارزش های تالابی نقش موثری دارد.

سیاستگذاری های درست تصمیم گیران و دادن اهمیت به تالاب ها با تکیه بر مسائل فرهنگی، اجتماعی نقش بسزایی در این زمینه می تواند ایفا کند که متاسفانه در طول سالهای اخیر برنامه ای جامع در راستای نجات زریوار و همچنین بهره برداری مناسب از آن تدوین و اجرایی نشده است و به همین دلیل گذشت زمان زریوار را با چالش های جدید مواجه کرده است.

با توجه به این همه زیبایی و پتانسیل بالا در جذب گردشگری و ایجاد اشتغال در استان گنجینه ای است که به دلیل عدم کارشناسی و مدیریت واحد در حال نابودی است و داستان اعمال مدیریت واحد بر زریوار به عنوان یک مطالبه جدی نزدیک به 10 سال است که مطرح شده ولی تا امروز این مدیریت واحد مشخص نشده و هر کدام از ادارات دولتی و حتی بخش های خصوصی به دنبال سهم بیشتری در زریوار هستند.

یکی از شهروندان مریوانی گفت: متاسفانه در کنترل نیزارها، سالم سازی آب زریوار و استفاده بهینه از این نعمت خدادادی نظارت و مدیریت واحدی وجود ندارد و به همین دلیل تاکنون از ظرفیت های زریوار به نحو مناسب و شایسته استفاده ای نشده است.

وی با اشاره به حفر تعداد زیادی چاه های غیر قانونی در کنار دریاچه توسط کشاورزان گفت: متاسفانه امور آب شهرستان مریوان با سه دستگاه عظیم پمپاژ آب دریاچه را به کشاورزان می فروشد.

این شهروند با بیان این مطلب که دریاچه از برف های فصل زمستان و بارش پر آب می شود و به رود یا دریاچه ای دیگری متصل نیست، افزود: شهرداری نیز برای آبیاری فضای سبز شهرستان از آب دریاچه استفاده می کند و انتظار می رود با این روند طی چند سال آینده دریاچه اگر به احاطه نیزارها در نیاید به وسیله استفاده بی رویه خشک شود.فاضلاب روستاها به دریاچه وارد می شود و گردشگران نیز زباله های خود را به درون دریاچه ریخته و عدم نظارت بر پاک سازی و حفاظت از دریاچه باعث شده که هر روز نیزار وسیع تر شود به طوری که لبه های دریاچه کاملا با نیزار پوشیده شده است.

تاکنون مدیران مختلف ادارات و سازمان های دولتی به ویژه مدیران محیط زیست، میراث فرهنگی، فرمانداری مریوان و حتی شهرداری این شهر خبر از برنامه ریزی های جدید در راستای استفاده بهینه از ظرفیت های زریوار را مطرح کرده اند که با گذشت سالهای بسیار و تغییر مدیران مختلف تا این لحظه از اقدامات عملی برای حمایت بیشتر از زریوار خبری در میان نیست.(مهر)