ماهی گورخری، حیوان آزمایشگاهی محبوب

در این مکان چندهزار مخزن پلاستیکی با تعداد بسیاری ماهی گورخری نگهداری می‌شود. این ماهی مهره‌دار چشم‌درشت و سه سانتی‌متری کم‌کم در حال تبدیل شدن به حیوان آزمایشگاهی بسیاری از دانشمندان است.

سال 1377 خورشیدی دانشمندان توانستند در دی.ان.ای این نوع ماهی جهش ایجاد کنند و آنها را به حیواناتی تبدیل کنند که بتوان نمونه بیماری‌های مختلف را روی آنها آزمایش کرد.

از آن زمان تاکنون مقاله‌های بسیاری درباره این ماهی‌های تغییر ژن داده، نوشته شده است. تاکنون 2608 نوع تغییر ژن یافته از این ماهی وارد بیش از 921 آزمایشگاه جهان شده است.

برخی از این آزمایشگاه‌ها از نمونه‌هایی استفاده کردند که مناسب مطالعه و بررسی سرطان پوست، بیماری‌های خونی و سلول‌های بنیادی است.

برخی با ایجاد جهش‌هایی در DNA این ماهی‌ها، آنها را برای بررسی بیماری‌های حمله خواب، اختلال‌های ماهیچه‌ای و بزرگی سر در ارتباط با بیماری اوتیسم آماده کرده​اند.

تا سال 1389 استفاده از جوندگان ـمثل موش خانگی و صحرایی ـ 10برابر بیشتر از حیوانات آزمایشگاهی دیگر بود و هنگام بررسی برخی اختلالات مغزی پیچیده فرآیندهای بیولوژیکی مانند مواردی که در ارتباط با شش‌ها هستند، بهتر بود از پستانداران استفاده شود تا ماهی؛ اما در بیشتر آزمایش‌ها از مشاهده رشد تومور گرفته تا غربالگری جهت تولید داروهای جدید، ماهی‌های گورخری روزبه‌روز مورد توجه محققان بیشتری قرار می‌گیرد.

این ماهی‌ها سه برتری نسبت به جوندگان دارند؛ اول این‌که زاد و ولدشان بسیار است. یک ماهی ماده پس از لقاح در عرض سه روز. صدها جنین تولید می‌کند؛ اما در جوندگان سه هفته طول می‌کشد تا فقط 10 نوزاد متولد شود.

برتری دوم، نگهداری کم هزینه آنها نسبت به دیگر حیوانات آزمایشگاهی است و گاهی 15 برابر ارزان‌تر تمام می‌شود و بالاخره از آنجایی که نوزادان این ماهی‌ها شفاف هستند، محققان براحتی می‌توانند رشد اندام‌هایشان را مشاهده کنند و متوجه مشکلات موجود در آنها شوند.

محققان، خون نوزادانی را که به نقص‌های ژنتیکی مبتلا بودند به این نوع ماهی‌ها تزریق کردند تا ببینند آیا جهش در آنها رخ می‌دهد یا خیرکه تقریبا همیشه جهش وجود داشت سپس با قرار دادن همان نقص‌ های ژنتیکی درون نوزادان این ماهی‌ها، نمونه‌ای از آن بیماری را تولید کردند و با کمک میکروسکوپ مدت پنج روز به مشاهده رشد اندام‌ها و هر نوع نقص آناتومی ناشی از نقص ژنتیکی پرداختند.

تا پنج سال آینده محققان برای درمان بسیاری از بیماری‌های نادر از ماهی‌های گورخری استفاده خواهند کرد. این ماهی برای غربالگری مولکول‌ها بسیار عالی است و ابزار کشف داروهایی برای آیندگان خواهد بود.

آزمایشگاه هاروارد زون، اولین آزمایشگاه دنیا بود که توانست با استفاده از آزمایش‌هایی روی این ماهی، دارو تولید کند.

آنها در مدت چهار ماه 2500 مولکول متفاوت روی ماهی‌های گورخری آزمایش کردند و متوجه شدند که یکی از آن مولکول‌ها سلول‌های بنیادی خون ماهی‌ها را بشدت افزایش داد و سپس آن مولکول را سلول‌های موش آزمایش کردند و به همان نتیجه دست یافتند.

آزمایش‌های بالینی داروی جدید شان را در سال 1388 روی بیماران مبتلا به سرطان خون، انجام دادند.

این بیماران بر اثر شیمی‌درمانی تعداد وسیعی از سلول‌های خون خود را از دست داده بودند و این دارو سلول‌های خونی‌شان را به سرعت تا 10 برابر افزایش داد.

از آن زمان تاکنون این محققان از روش غربالگری روی این ماهی‌ها برای تولید داروی تومور سیاه رنگ قشر عمیق پوست استفاده می‌کنند و دارویشان را روی دو نفر هم آزموده‌اند.

این تحقیقات روی ماهی‌های گورخری تازه ابتدای راه است و محققان گروه گروه به جرگه کسانی که از این ماهی در تحقیقات‌شان استفاده می‌کنند، می‌ پیوندند. به همین دلیل است که بیشتر آزمایشگاه‌ها دست به ساخت آکواریوم زده‌اند.

منبع: نشنال جئوگرافی
مترجم: نادیا زکالوند