عملیات نجات

آمازون خواسته یا ناخواسته درحال نابود‌کردن کتابفروشی‌هاست و البته آمازون در این راه تنها نیست،

انتشار نسخه‌های مجاز و غیرمجاز آنلاین کتاب‌ها و افزایش گرایش مخاطبان به استفاده از کتابخوان‌های دیجیتال نیز از دیگر عواملی است که در کاهش میزان مراجعه افراد به کتابفروشی‌ها و ورشکسته شدن آنها تاثیری بسزا دارد.

وقتی می‌توان با یک کلیک ساده بیش از 600 صفحه کتاب را در اختیار داشت، کسی زحمت سفر در میان ترافیک شهری برای رسیدن به یک کتابفروشی را به خود نمی‌دهد.

با تمام این تفاسیر اما کتاب‌های چاپی فارغ از حس نوستالژیک و قدمت بالایی که دارند، تنها از واژه‌های بی‌روح تشکیل نشده‌اند.

مخاطب علاوه بر واژه‌ها با تصاویر، ابعاد و حتی بوی آنها ارتباط برقرار می‌کند. کتاب‌ سال‌های طولانی است که به بخشی از زندگی فیزیکی انسان‌ها تبدیل شده ‌است و حذف ناگهانی‌اش می‌تواند خلأ بزرگی در زندگی به شمار رود.

در این میان هستند افرادی که برای نجات کتاب‌ها و کتابفروشی‌ها تلاش کرده‌اند که شاید تمامی این تلاش‌ها به موفقیت منجر نشده باشد، اما عده‌ای محدود هستند که توانسته‌اند در برابر سیل خروشان فرهنگ دیجیتال‌‌شدن مقاومت کرده و کتابفروشی خود را نجات دهند.

یکی از مشهورترین کتابفروشی‌ها در سان‌فرانسیسکو به نام کپلر با کمک گرفتن از گروهی از متخصصان به بررسی ویژگی‌های کتابفروشی‌های مدرن پرداخته ‌است.

براساس نتیجه‌گیری این گروه، هشت اصل برای احیای کتابفروشی کپلر و تبدیل آن به فروشگاهی مدرن تصویب شد.

پایداری اقتصادی، مشخص بودن هدف کتابفروشی، اختصاص فروشگاه به توسعه اجتماع، ایجاد فضای گردهمایی برای رویداد‌های خلاقانه و اجتماعی، پشتیبانی از تحصیلات طولانی مدت مبتنی بر کتاب، فروش کتاب به شیوه‌های مختلف، حفظ حضور مجازی به‌واسطه ترکیب فناوری با فضای فروشگاه و فراهم آوردن مجموعه‌ای دست‌چین شده از کتاب‌ها، هشت اصلی است که کتابفروشی کپلر برای سرپا ماندن در کارزار میان فناوری دیجیتال و صنعت چاپ و نشر باید به آنها پایبند می‌شد.

استفاده از طراحی داخلی و ایجاد محیطی زیبا و آرامش‌بخش در کتابفروشی‌ها، ایجاد باشگاهی از مشتریان کتابفروشی برای ایجاد حس ارتباط بیشتر با فروشگاه و اعضای دیگر، ایجاد شبکه اجتماعی سرگرم‌کننده ویژه فروشگاه، پذیرایی از مشتریان با طیف متنوعی از نوشیدنی‌ها و مواد غذایی، تبدیل فروشگاه به مکانی برای برگزاری مراسم مختلف فرهنگی و اجتماعی، نمایش تفاوت قیمت واقعی میان نسخه‌های دیجیتال و چاپی، فروش کتاب‌های قدیمی و دست دوم در کنار کتاب‌های جدید، فروش مجلات و روزنامه‌ها و دیگر انواع رسانه‌های چاپی و غیر چاپی از قبیل فیلم و موسیقی در کنار کتاب‌ها، محدودیت ایجاد نکردن برای مشتریان و بسیاری از راهکارهای دیگر، رویکرد‌هایی است که کتابفروشی‌ های مختلف در سرتاسر جهان آنها را برای سرپا نگه داشتن خود به کار بسته‌اند.

کتابفروشی هاروارد از دیگر نمونه فروشگاه‌هایی است که برای پابرجا ماندن، تغییرات قابل توجهی کرده است. این کتابفروشی که در ایالت ماساچوست آمریکا واقع شده برای کتاب دوستان همواره پناهگاهی آرامش‌بخش بوده است.

این کتابفروشی در شهری که رقبایش به سرعت ورشکست شده‌اند سعی کرد به واسطه ریسکی بزرگ خود را از زیر بار سنگین رکود و سایه بزرگ آمازون بیرون بکشد.

جف میرسون، مدیر جدید این کتابفروشی، دیجیتال شدن کتاب‌ها را مانند بسیاری دیگر عامل نابودی کتابفروشی‌ها می‌داند،‌ زیرا امروزه بسیاری از مشتریان وارد کتابفروشی شده و پس از جستجو و یافتن کتاب دلخواهشان آن را به صورت آنلاین سفارش می‌دهند.

میرسون با وارونه‌کردن این روند تلاش کرد جهان گسترده محتوای دیجیتال کتاب‌ها را به داخل فروشگاهش بیاورد و آن را به جایی تبدیل کند که می‌توان در آن تمامی کتاب‌های دیجیتال شده جهان را یافت.

وی نیاز مشتریان برای دسترسی سریع به کتاب را نیز به شیوه‌ای جالب توجه حل کرد، زیرا او به چرخه‌ای کامل از تولید،‌ توزیع و اجرا نیاز داشت.

از این رو دستگاه چاپی را در فروشگاهش نصب کرد که کتاب اسپرسو نام دارد. این چاپگر از توانایی چاپ عنوان کتاب با جلد و صحافی کامل و زیبا برخوردار است،

‌به شکلی که نمی‌توان میان کتاب چاپ شده توسط این دستگاه و کتابی که توسط یک ناشر مشهور وارد بازار شده تفاوتی قائل شد. به این شکل مشتریان می‌توانند کتاب‌های جدید و قدیمی خارج از چاپ را به فروشگاه به صورت حضوری یا آنلاین سفارش داده و نسخه چاپ شده آن را تحویل بگیرند.

میانگین چاپ یک کتاب در این فروشگاه چهار دقیقه است. علاوه بر این، این کتابفروشی توجه زیادی به خدماتی دارد که به مشتریانش ارائه می‌دهد و سالانه آنها را به بهانه 300 رویداد اجتماعی مختلف گرد هم جمع می‌آورد و با استخدام فروشندگان متخصص و علاقه‌مند به کتاب توجه ویژه‌ای به مشتریانش از خود نشان می‌دهد.

به همین شیوه این کتابفروشی توانست در ماه‌های اول سال 2012، کمی پس از این‌که مدیریت فروشگاه تغییر پیدا کرد، نه تنها از تعطیل شدن و ورشکستگی جلوگیری کند، بلکه فروش خود را دوبرابر سازد.

سمیرا مصطفی‌نژاد - جام‌جم