بیماری‌های قلبی و عروقی متهم به‌کشتار جمعی

درست است بخش مهمی از اقدامات لازم برای تغییر شرایط حاضر همان‌گونه که از پیام وزیر محترم برمی‌آید وابسته به برنامه‌ریزی کلان و اقدامات سیستماتیک است، اما به این دلیل نباید دست روی دست گذاشت و منتظر اجرای برنامه‌های دولتی در این زمینه نشست. به همین دلیل فدراسیون جهانی قلب، مطالب وسیع و گسترده‌ای در سراسر جهان منتشر کرده تا آگاهی افراد را نسبت به این خطر جهانی افزایش دهد و در عین حال راه‌های پیشگیری فردی و خانوادگی را نیز آموزش داده باشد. جالب است بخشی از این آگاهی‌بخشی ناظر به کودکان امروز و برای پرورش نسلی سالم‌تر در آینده است.

آنچه در پی می‌آید گزیده‌ای از اطلاعات و توصیه‌های فدراسیون جهانی قلب به همه افراد در سراسر جهان است.

نکاتی برای والدین کودکان 5 تا 17 سال

بسیاری از بیماری‌های خطرناک در بزرگسالی شامل قلبی و سکته مغزی، ریشه در دوران نوجوانی دارد که به بیماری یا مرگ زودرس در دوران بعدی زندگی منجر خواهد شد:

ـ بیشتر مصرف‌کنندگان دخانیات در سراسر جهان هنگامی شروع به استعمال دخانیات می‌کنند که هنوز نوجوانند و اگر والدین کودکی سیگاری باشند، آن کودک احتمالا سه برابر بیش از دیگر کودکان به استعمال دخانیات روی خواهد آورد.

ـ کودکان دارای اضافه وزن و چاق احتمالا در دوران بزرگسالی نیز چاق خواهند ماند و بیشتر احتمال دارد در جوانی به بیماری‌هایی نظیر دیابت و نیز بیماری‌های قلبی و عروقی مبتلا شوند.

ـ اگر افراد فعالیت‌های جسمانی را از همان سال‌های کودکی بیاموزند و در همان دوران نیز ورزش و بازی‌ کنند؛ البته بازی‌هایی که نیاز به فعالیت جسمانی دارد، حتما در بزرگسالی به آن ادامه خواهند داد و همین مساله احتمال بروز بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را در سال‌های بعدی زندگیشان کاهش خواهد داد.

کودکانتان را به مصرف غذاهای سالم و فعالیت‌های جسمانی ترغیب و تشویق و آنها را نسبت به زیان‌های دخانیات آگاه و از استعمال دخانیات منع کنید. به یاد داشته باشید سلامت در دوران کودکی زمینه‌ساز سلامت در بزرگسالی خواهد بود.

تشویق و ترغیب به رژیم غذایی سالم

ـ زمان غذا خوردن خانواده را به نحوی تنظیم کنید که همه اعضای خانواده کنار هم سر سفره حضور داشته باشند و با هم غذا را میل کنند. هنگامی که همه اعضای خانواده کنار هم غذا بخورند، کودکان از فرصت و امکان کمتری برخوردار خواهند بود تا بیش از اندازه خوراکی‌های بی‌خاصیت و میان‌وعده‌های مضر مصرف کنند.

ـ غذاهای سالم را با ظاهر و طعمی هیجان‌انگیز طبخ و آماده کنید. همیشه در منزل غذاهای سالم و مقوی بپزید و همه هنر خود را به کار برید تا غذاهایتان ظاهری جذاب داشته باشد. این کار تمایل کودکانتان به خوردن غذاهای سالم منزل را افزایش خواهد داد و غیرمستقیم آنها را از خوردن خوراکی‌های ناسالم و مضر بیرون از خانه بازخواهد داشت. در این زمینه می‌توانید از کتاب‌ها و مجلات آشپزی بهره ببرید.

ـ به تغذیه کودکتان در مدرسه اهمیت دهید. تغذیه کودک در زنگ‌های تفریح و نیز وعده ناهار برای کودکانی که در مدرسه ناهار می‌خورند، حائز اهمیت بسیار است. برای زنگ تفریح یا وعده ناهار در منزل خوراکی‌های سالم آماده و تشویقش کنید به جای خوراکی‌های فرآوری شده و آماده بیرون، غذا یا میان‌وعده‌های سالمی را که برایش تهیه کرده‌اید، مصرف کند. همچنین اگر تهیه این خوراکی‌ها به عهده مدرسه است، حتما با مسئولان آن درباره سلامت غذایی که در اختیار کودکتان قرار می‌دهند، مشورت و تبادل نظر کنید و از آنها بخواهید بیشترین اهمیت را به سلامت تغذیه کودکان بدهند.

ـ حتما در وعده‌های عصر یا شب، میوه و سبزیجات کافی بگنجانید. از مصرف خوراکی‌هایی که روغن اشباع یا روغن ترانس فراوان دارد و نیز از مصرف خوراکی‌های حاوی قند یا نمک زیاد بپرهیزید.

ـ همیشه نسبت به خوراکی‌های فرآوری شده، نگران باشید. این خوراکی‌ها مقادیر زیادی نمک دارد. توجه داشته باشید کل نمک مصرفی شما باید به کمتر از پنج گرم در روز؛ یعنی چیزی حدود یک قاشق چایخوری در روز محدود شود.

فعال باشید و کودکانتان را به فعالیت بدنی ترغیب کنید.

ـ برای فرزندانتان فرصت‌هایی پدید آورید که فعالیت بدنی خود را افزایش دهند: این فرصت‌ها می‌تواند حتی در حد پیاده رفتن تا مدرسه باشد. اگر امکانش فراهم است او را پیاده به مدرسه برسانید یا مسیر مدرسه را با دوچرخه طی کنید. به علاوه همواره فرزندتان را به بازی‌های جمعی که مستلزم فعالیت است، تشویق کنید. این بازی‌ها انگیزه انجام فعالیت‌های جسمانی را بسیار بالا می‌برد.

ـ حتما حواستان به کامپیوتر و تلویزیون باشد. اجازه ندهید فرزندانتان بیش از دو ساعت در روز را به دیدن تلویزیون یا انجام بازی‌های کامپیوتری اختصاص دهند. به جای آن، آنها را به سوی انجام بازی‌هایی سوق دهید که به تحرک و فعالیت جسمانی نیاز دارند.

نکاتی برای افراد 18 تا 64 ساله

عوامل بروز بیشتر بیماری‌های قلبی و عروقی را می‌توان مهار کرد.

آیا می‌دانید:

ـ کم‌تحرکی یا بی‌تحرکی در مرگ و میر بیش از سه میلیون نفر در سال نقش دارد. تقریبا همه این موارد مرگ و میر قابل پیشگیری است.

ـ رژیم غذایی ناسالم با چهار عامل از ده عامل اصلی مرگ و میر در جهان مرتبط است و این چهار عامل عبارتند از: فشار خون بالا، قند خون بالا، اضافه وزن و چاقی و کلسترول بالا.

ـ روزانه 15 هزار نفر در سراسر جهان بر اثر استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهند. متاسفانه کار به همین جا ختم نمی‌شود. نیمی از سیگاری‌های جهان، یعنی از هر دو نفر یکی،‌ بر اثر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با استعمال دخانیات از دنیا می‌روند. تکان‌دهنده‌تر آن‌که هر ساله دود دست‌دوم، یعنی همان دودی که از سوختن توتون و تنباکو در هوا منتشر می‌شود یا دودی که افراد سیگاری هنگام مصرف دخانیات از ریه‌های خود بیرون می‌دهند بیش از 600 هزار فرد غیرسیگاری از جمله کودکان را به کام مرگ می‌کشاند. گام‌هایی بردارید که خطر را از شما و خانواده‌تان دور کند، زیرا بزرگسالان سالم، خانواده و جامعه سالم را می‌سازند.

ـ تحرک داشته باشید. هر 30 دقیقه فعالیت جسمانی نه چندان سنگین در روز به شرط آن که پنج بار در هفته انجام شود، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

اما به یاد داشته باشید فعالیت بدنی صرفا در ورزش خلاصه نمی‌شود. هر گونه تحرک جسمانی که انرژی بسوزاند فعالیت جسمانی به شمار می‌رود؛ بنابر این علاوه بر نرمش و ورزش، کارهای بسیاری را مانند بازی کردن با کودکان، پیاده‌روی،‌ انجام کارهای خانه و... می‌توان در زمره فعالیت‌های جسمانی به شمار آورد.

ـ حواستان باشد به غذایی که می‌خورید. دریافت روغن‌های اشباع، روغن‌های چرب و نمک به میزان زیاد از طریق مواد غذایی سبب افزایش خطر بروز حمله قلبی و سکته مغزی می‌شود. مصرف بیش از اندازه نمک می‌تواند سبب
بالا رفتن فشار خون شود و مصرف بیش از اندازه چربی می‌تواند به انسداد رگ‌های خونی قلب منجر شود.

ـ با متخصصان مشورت کنید. اگر پیش از این دچار حمله قلبی یا سکته مغزی شده‌اید حتما با پزشک متخصص خودتان مشورت کنید و از او بخواهید بهترین راه مهار عوامل خطرساز را نشان‌تان دهد تا بتوانید از بروز دوباره آنها پیشگیری کنید.

ـ همیشه حواستان به اندازه‌های‌تان نیز باشد. به تشخیص پزشک متخصص در دوره‌های منظم مراجعه کنید تا فشار خون، کلسترول و قند خونتان را اندازه بگیرد. بعلاوه وزنتان را اندازه‌گیری کند و شاخص توده بدنی‌تان (BMI)‌ را بسنجد. حتما پس از این کار به توصیه‌های او گوش کنید.

تحرک داشته باشید

ـ هرگز گمان نکنید برای آغاز ورزش و تحرک دیر شده است. با فعالیت‌های جسمانی اندک آغاز کنید و بتدریج زمان انجام این فعالیت‌ها، تعداد و شدت آنها را افزایش دهید؛ اما با این حال،‌ پیش از مبادرت به آغاز ورزش و فعالیت‌های جسمانی حتما با پزشک خود مشورت کنید و بدقت توصیه‌های او را به کار گیرید.

ـ برای بزرگسالان شصت و پنج ساله و بیشتر، فعالیت‌های بدنی بسته به وضع جسمانی فرد طیف وسیعی را دربر می‌گیرد، از نرمش‌ها و ورزش‌های سبک گرفته تا پیاده‌روی،‌ رسیدگی به باغچه یا انجام کارهای خانه.

ـ اگر به دلیل شرایط خاص جسمانی قادر به انجام بسیاری از حرکات یا فعالیت‌های جسمانی نیستید، با نظر و مشورت پزشک هر قدر شرایط اجازه می‌دهد، تحرک داشته باشید.

ـ بی‌تحرکی در سن شما بسیار مضر است. به همین دلیل حتما در حد توان خود حرکت و فعالیت جسمانی داشته باشید. مطمئنا پزشک شما بهترین مرجع برای تعیین میزان و زمان انجام فعالیت‌های جسمانی بخصوص حرکات ورزشی است.

همیشه حواستان به اندازه‌هایتان نیز باشد

هر چه بر سنتان افزوده شود، فشار خون، کلسترول و دیگر اعداد و اندازه‌های مرتبط با قلب نیز رو به افزایش خواهد گذاشت.

ـ به پزشک متخصص در دوره‌های منظم مراجعه کنید تا فشار خون، کلسترول و قند خونتان را بسنجد. بعلاوه وزنتان را اندازه‌گیری و شاخص توده بدنی‌تان (BMI)‌ را محاسبه کند. حتما پس از این کار به توصیه‌های پزشک خود گوش کنید.

ـ با تبعیت از برنامه پیشگیرانه یا برنامه‌های درمانی پزشک متخصص‌تان از خطر بیماری‌های قلبی و عروقی بکاهید. این برنامه‌ها عموما شامل مصرف دارو، البته به تجویز پزشک، تغییر سبک زندگی و تغییر رژیم غذایی خواهد بود.

از دود دست‌دوم بپرهیزید

ـ سیگار کشیدن را در خانه خود قدغن کنید و هرگز در معرض دود دست دوم قرار نگیرید. دو سال پس از ترک کامل سیگار، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی کاهش چشمگیری خواهد یافت.

ـ اگر فکر می‌کنید ترک سیگار و دخانیات برایتان دشوار است هرگز به این سادگی‌ها تسلیم نشوید. حتما با پزشک خود مشورت کنید تا راهنمایی‌تان کند چگونه می‌توانید بر این بلای جانسوز غلبه کنید.

زنان و بیماری‌های قلبی و عروقی

- بیماری‌های قلبی و عروقی، متهم ردیف اول مرگ و میر زنان به شمار می‌رود و سالانه 6/8 میلیون زن را به کام مرگ می‌کشاند.

- رایج‌ترین علامت حمله قلبی در زنان درست مانند مردان، احساس درد و ناراحتی در ناحیه قفسه سینه است. اما زنان تا حدی بیش از مردان علائم عمومی دیگر این عارضه را تجربه می‌کنند. در میان این علائم بخصوص می‌توان به اختلال در تنفس، حالت تهوع، ‌استفراغ و درد در ناحیه پشت یا درد در ناحیه فک و آرواره اشاره کرد.

- فشار خون بالا عامل اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است. توجه داشته باشید خطر فزاینده ابتلا به فشار خون بالا همیشه در کمین زنانی است که به سن یائسگی رسیده‌اند؛ بنابراین همیشه و در دوره‌های منظم باید فشار خون خود را اندازه بگیرید و هرگز از آن غافل نشوید.

- زنانی که سیگار می‌کشند، دو برابر بیشتر از زنان غیرسیگاری در معرض سکته مغزی قرار دارند. هر چه بیشتر سیگار بکشید، بیشتر در معرض خطر قرار خواهید داشت. دود دست دوم نیز خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. زنان غیرسیگاری که در معرض دود دست دوم قرار دارند، 15 درصد بیشتر از دیگر زنان این خطر را به جان می‌خرند.

نکاتی برای افراد 65 سال به بالا

بیماری‌های قلبی و عروقی که بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را شامل می‌شوند، در کمین همه افراد از هر سن و سالی و از هر گروه و دسته‌ای نشسته‌اند. این بیماری‌ها اکنون سالانه 3/17 میلیون نفر را در سراسر جهان به کام مرگ می‌کشند که 80 درصد این موارد در کشورهای با درآمد متوسط و درآمد پایین رخ می‌دهد. به این ترتیب بیماری‌های قلبی و عروقی را در چنین کشورهایی می‌توان قاتل اصلی مردم به‌شمار آورد. در دوران سالمندی هر چه سن بالاتر می‌رود خطر بیماری‌های قلبی و عروقی نیز رفته‌رفته افزایش می‌یابد. با این حال اگر در این دوره سنی قرار داشته باشید هم می‌توانید گام‌هایی به سوی کاهش احتمالی این خطر بردارید.

بیاموزید چگونه با قلبی سالم، سال‌های عمر را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارید،‌زیرا بزرگسالان سالم، خانواده سالم و جامعه سالم را می‌سازند.

ـ حواستان به غذایی که می‌خورید باشد.

ـ از رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه و سبزی تبعیت کنید. سالمندی می‌تواند در تغییر سبک زندگی نقش داشته باشد. این تغییر بر نوع غذا خوردن شما هم تاثیر خواهد گذاشت. تنهایی،‌ ملالت و بی‌حوصلگی، افسردگی و نگرانی از آینده همه و همه از عوارض سالمندی است که می‌تواند به غفلت برخی سالمندان از خورد و خوراک منجر شود. متاسفانه همین مساله سبب تغذیه نامناسب خواهد شد و عموما عادات غذایی نامطلوب و مضری ایجاد خواهد کرد.

ـ از مصرف غذاهای دارای روغن اشباع،‌روغن ترانس و نمک فراوان بپرهیزید. این غذاها خطر حمله قلبی و سکته مغزی را به آسانی افزایش می‌دهند. مصرف بیش از حد چربی به انسداد عروقی قلب و نیز مصرف بیش از حد نمک به بالا رفتن فشار خون می‌تواند منجر شود.

ـ از وزن‌تان غافل نشوید. هر چه بر سنتان افزوده شود، بدن شما کالری کمتری می‌سوزاند. به این ترتیب وزن بدنتان براحتی بالا می‌رود و این کیلوگرم‌های اضافی سبب می‌شود قلبتان سخت‌تر کار کند و به همین دلیل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، فشار خون، دیابت و کلسترول افزایش یابد. ورزش منظم و تغذیه مناسب می‌تواند در حفظ وزن متناسب به شما کمک کند. / ضمیمه سیب