عفونت گوارشی در کودکان

نشانه‌های آلودگی اغلب به صورت اسهال، استفراغ، درد شکم و تب بروز می‌کند. بی‌توجهی به این بیماری سالانه در سراسر دنیا جان 1.5 میلیون نفر را می‌گیرد.

بیماری‌های اسهالی می‌تواند عامل اختلال رشد ذهنی، جسمی و اختلال شناختی در کودک باشد؛ بویژه اگر طولانی شود با سوءتغذیه، کم‌خونی و عفونت‌های دیگر همراه خواهد بود.

دوره نهفتگی عفونت گوارشی از یک ساعت تا یک ماه متغیر است، ولی علل غیر عفونی مانند مسمومیت با مس حتی می‌تواند پس از پنج دقیقه اسهال ایجاد کند.

اغلب، اسهال‌های گوارشی ظرف یک هفته بهبود پیدا می‌کند، ولی دوره آن می‌تواند حتی بیش از 14 روز باشد. اگر در کودک مبتلا تب بالا، دل‌پیچه‌های شدید و دفع خون در مدفوع مشاهده شود، احتمال وجود عامل باکتریایی بیشتر مطرح می‌شود.

تشخیص بیماری

شرح حال و معاینه بالینی برای تشخیص و نحوه درمان بسیار کمک‌کننده است، سابقه تماس با بیمار مشابه، سابقه آخرین مسافرت​و مصرف غذای آلوده نیز باید از بیمار سوال شود.

برای بررسی کم‌آبی بدن از معیار‌های گوناگون استفاده می‌شود. خواب‌آلودگی، چشم‌های فرورفته، تشنگی شدید، افزایش یا کاهش ضربان قلب، تنفس‌های عمیق، اندام‌های سرد و کبود، کاهش حجم ادرار، فقدان اشک، پوست چروکیده و دهان خشک از نشانه‌های خطر​کم‌آبی شدید است و نیاز به درمان فوری را می‌طلبد.

آزمایش میکروسکوپی و کشت مدفوع، اطلاعات مهمی را در مورد عامل اسهال به ما می‌دهد؛ اما به طور کلی در موارد بدون عارضه و اسهال آبکی خفیف که بیمار بی‌حالی و تب قابل توجهی نداشته باشد، می‌توان از انجام این آزمایش صرف نظر کرد.

درمان مایع درمانی خوراکی یا تزریقی اساس درمان اسهال است، استفاده از پودرهای اوآراس، پودر غلات (سرلاک)، شیر مادر، شیر خشک‌های بدون لاکتوز و سرم‌های تزریقی برای جبران کم‌آبی بدن مفید است که با توجه به معاینه و تشخیص پزشک انتخاب می‌شود.

در این​باره نکته مورد توجه این است که مصرف خوراکی مایعات باید به آهستگی و با حجم‌های کم در حد پنج میلی‌لیتر شروع شود، حتی می‌توان در ابتدا با قطره چکان به صورت آهسته و پیوسته به بیمار مایعات داد تا استفراغ وی تشدید نشود.

رژیم غذایی در اسهال بهتر است به سمت مصرف برنج، سیب‌زمینی، موز سبز، غلات، نان، دوغ و ماست پروبیوتیک تغییر پیدا کند و همچنین باید از مصرف غذاهای چرب، آبمیوه‌های پاکتی و نوشابه پرهیز کرد. مصرف ترکیبات روی، ویتامین A و ترکیبات پروبیوتیک در کاهش حملات اسهال نقش موثری دارد.

در اسهال‌هایی که عاملشان باکتری است، استفاده از آنتی بیوتیک لازم می‌شود، ولی باید توجه داشت، اگر در اسهال غیر باکتریایی از آنتی‌بیوتیک استفاده شود، به علت عوارض دارو حتی ممکن است اسهال یا استفراغ تشدید شود بنابراین به والدین توصیه می‌شود تا از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک در اسهال و استفراغ کودک خود پرهیز کنند​.

دکتر حمیدرضا‌ صادقی - ‌‌متخصص اطفال