کنترل کودکان بیش​فعال ​با مصرف آهن

برای درمان مشکل کودکان بیش‌فعال، نخستین و مهم‌ترین قدم، مراجعه به روانپزشک کودک و نوجوان است. اما تغذیه مناسب، درمان کمکی است که روند درمان این کودکان را تسهیل می‌کند.

براساس آخرین بررسی‌های پژوهشگران دانشگاه اوما در سوئد که در مجله پزشکی «طب اطفال» به چاپ رسیده است، مصرف مکمل آهن یا مواد غذایی حاوی این عنصر مهم، به کنترل رفتارهای کودکان بیش‌فعال کمک می‌کند. از سوی دیگر دریافت میزان کافی مکمل آهن در دوران بارداری مادر، مانع ابتلای کودک به بیش‌فعالی می‌شود.

کنترل وزن با آهن

یکی از مشکلاتی که کودکان متولد شده با وزن کم را تهدید می‌کند؛ ابتلا به بیش‌فعالی است. مصرف مکمل‌ حاوی آهن مانع ابتلای آنها به بیش‌فعالی می‌شود. از سوی دیگر اگر کودکی با مشکل بیش‌فعالی متولد شده باشد، مصرف مکمل آهن می‌تواند نشانه‌های رفتاری او را کنترل کرده و باعث تعدیل رفتارش شود.

پژوهشگران سوئدی دانشگاه اوما، 285 نوزاد را که وزن آنها در بدو تولد نسبت به وزن طبیعی کودکان هنگام تولد از یک تا دو کیلوگرم کمتر بود، انتخاب کردند. سپس نوزادان به مدت شش هفته تا شش ماه با توجه به مشکل وزنی‌شان تحت مراقبت و مصرف مکمل آهن قرار گرفتند. 95 کودک طبیعی نیز به‌ عنوان گروه شاهد انتخاب شدند.

شرایط این کودکان و گروه شاهد در سه سالگی از نظر «ضریب هوشی» و «رفتارهای فردی»و «رفتارهای اجتماعی» مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه پژوهش‌ها نشان داد مصرف مکمل آهن باعث شده تفاوتی از نظر ضریب هوشی و رفتاری این دو گروه مشاهده نشود.

بررسی نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد در 7‌/‌12 درصد کودکانی که با کمبود وزن متولد شده و مکمل آهن مصرف نکرده‌اند، مشکل رفتاری دیده می‌شود. در این آمار نزدیک به 3‌/‌2 درصد این کودکان به‌طور خاص دچار بیش‌فعالی بودند. بنابراین مصرف نکردن مکمل‌های آهن یا مواد غذایی حاوی این عنصر، زمینه‌ساز بروز مشکلات رفتاری بویژه بیش‌فعالی در کودکانی است که با وزن کم متولد می‌شوند.

شیر مادر، نخستین منبع دریافت آهن

مصرف مکمل آهن اصلی‌ترین منبع دریافت آهن در کودکان و نوزادان است، اما منبع غذایی دیگری هم حاوی این ترکیب مهم است. این منبع مهم، شیر مادر است. پس از سن شش ماهگی و شروع مصرف غذاهای کمکی در کودکان، مصرف انواع میوه و سبزی تازه مانند اسفناج، عدس، گوشت قرمز و.. می‌تواند پاسخگوی نیاز کودک به آهن باشد. البته این نکته‌ را هم نباید فراموش کنیم که شیر مادر در صورتی می‌تواند نیاز نوزاد به آهن را برآورده کند که مادر به ‌اندازه کافی آهن دریافت کرده و آن را از طریق شیر به کودک منتقل کند.

شایان ذکر است که مصرف مکمل آهن باید تحت‌نظر متخصص اطفال یا تغذیه انجام شود. چرا که مصرف آهن، بیش از میزان موردنیاز، عواقب ناگواری برای کودک در پی دارد. بنابراین والدین مجاز به تجویز آهن برای نوزاد نبوده و فقط باید مقدار مصرف از سوی متخصص تعیین شود. پس از تعیین میزان مصرف نیز، نوزاد باید براساس میزان مشخص شده آهن دریافت کند.

اشاره شد که یکی از منابع مهم دریافت آهن در نوزادان شیر مادر است. بنابراین بدن مادر باید از نظر منابع آهن غنی باشد تا شیر او نیز سرشار از آهن کافی باشد. به ‌همین دلیل در دوران بارداری و شیردهی به نوزاد، مصرف این خوراکی‌ها را در برنامه غذایی‌تان قرار دهید.

1 ـ گوشت قرمز: یکی از مهم‌ترین منابع آهن، گوشت قرمز است. بهترین نوع گوشت قرمز، انواع بدون چربی است. در برنامه غذایی روزانه مادر باید مصرف گوشت قرمز گنجانده شود.

2 ـ حبوبات: منبع دیگر آهن، حبوبات بویژه عدس است، ‌غیر از عدس، دیگر حبوبات هم حاوی آن عنصر مهم است، اما به دلیل نفاخ بودن دیگر حبوبات، بهتر است بیشتر از عدس استفاده کنید. هر صد گرم از این خوراکی حاوی 5‌/‌1 تا 3 میلی‌گرم آهن است.

نکته: همراه با مصرف مواد غذایی حاوی آهن حتما موادغذایی حاوی ویتامین C مصرف کنید. به‌این‌دلیل که مصرف آن باعث کمک به جذب آهن می‌شود. لیموترش و دیگر مرکبات، کلم بروکلی، جعفری، سیب‌زمینی و فلفل‌ها حاوی ویتامین C است، اما بهتر است برای جلوگیری از نفخ مادر و نوزاد، بیشتر از منابع غیرنفاخ مانند جعفری یا مرکبات
استفاده شود.

3ـ شکلات تلخ: یکی دیگر از منابع حاوی آهن، شکلات تلخ یا سیاه است. دلیل آن نیز کاکائوی موجود در این خوراکی است. البته اگر احساس کردید کودکتان با خوردن این نوع شکلات دچار تپش قلب شده است، خوردن آن را متوقف کنید. کافئین موجود در آن ممکن است باعث تپش قلب شود.

4ـ غذاهای دریایی: اغلب غذاهای دریایی، بویژه ماهی حاوی آهن است. هر صد گرم ماهی حاوی نیم یا یک میلی‌گرم آهن است. مصرف ماهی‌هایی که چربی طبیعی دارند، بهتر است. ماهی آزاد، تن و ساردین از این گروه ماهی‌ها هستند.

5 ـ آویشن: این گیاه معطر حاوی آهن است. اضافه کردن این گیاه معطر به غذا، می‌تواند آهن مورد نیاز بدن مادر و کودک را تامین کند. هر ده گرم آن حاوی 12 میلی‌گرم آهن است. اضافه کردن آن به سالاد، ماست، غذا و... از راه‌های مصرف آن است.

6 ـ جعفری: هر صد گرم از این گیاه، حاوی 8‌/‌3 میلی‌گرم آهن است. مصرف آن بسیار راحت است. کافی است به سبزی خوردن، سوپ، سالاد، ماست و... کمی جعفری اضافه کنید. به این ترتیب هم غذا معطر می‌شود و هم این‌که بخشی از آهن مورد نیاز بدن خود و کودکتان را تامین کرده‌اید./ ضمیمه سیب

مهتاب خسروشاهی‌/‌ کارشناس علوم و صنایع غذایی