خداوند در سوره مبارکه «شعرا» و در اواخر آن (آیه 224) میفرماید: وَالشُّعَرَاء یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ (و شاعران را گمراهان پیروی میکنند)
در همین سوره و آیه 227، پروردگار حکیم، رحمان و رحیم، استثنایی هم به میان میآورد و میفرماید: إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَکَرُوا اللَّهَ کَثِیرًا (مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده و خدا را بسیار به یاد آورند)
در همین سوره خداوند به نوعی تکلیف شعر و شاعران و در نمایی کلیتر هنر و هنرمندان را مشخص میکند و همه آنها را از یک پنجره و یک زاویه نمینگرد و میان آنهایی که از هنر و قلمشان در راه حق و ترویج ایمان و امور شایسته بهره میبرند با دیگران (گمراهان) تمایز قائل میشود.
در همین مسیر حضرت امام(ره) در پیام مشهور خود به هنرمندان در سیام شهریور 1367 به تفاوتهای دو مدل هنر و هنرمند اشاره کردهاند: «تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقلدهنده اسلام ناب محمدی، اسلام فقرای دردمند، اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگان تاریخ تلخ و شرم آور محرومیتها باشد. هنری زیبا و پاک است که کوبنده سرمایهداری مدرن و کمونیسم خونآشام و نابودکننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بیدرد، و در یک کلمه اسلام آمریکایی باشد.» (صحیفه امام(ره) ـ جلد 21ـ صفحه 145)
حال باید دید با توجه به آنچه از کلام الله مجید اشاره شد و سفارش و رهنمودی که امام راحل داشتهاند آیا به تعبیر و اعتقاد رئیسجمهور محترم میتوان تقسیمبندی مبنی بر ارزشی یا غیرارزشی بودن نداشت و آیا هنر همواره ارزش است؟
بیتردید هنر مبتنی بر توحید با هنر مبتنی بر شرک هر دو ارزش نیست و هنرمند، نویسنده و شاعری که دعوت به امور شایسته، اعتدال و پاکدامنی میکند با کسی که در داستان، کتاب، فیلم و تابلوی هنریاش ترویج خشونت، دنیاپرستی و فعل حرام میکند هر دو در یک سو و زیر یک سقف نمیگنجند.
هنرمندی که در برابر ظلم سکوت میکند، با هنرمندی که از ظلم حمایت میکند و هنرمندی که علیه ستمگر و اشغالگر مقاومت نشان میدهد همه را نمیتوان ارزشی و ارزشمند دانست و باید میان آنها تقسیمبندی قائل شد.
کارگردانی که برای رسولالله آستین بالا میزند، وضو میگیرد و پشت دوربین میایستد با آن که سخیفترین صحنه و رابطههای انسانی را به تصویر میکشد، هر دو هنری با « ارزش» خلق میکنند؟
آقای دکتر روحانی رئیسجمهور و رئیس دولت کشوری است که پرچمدار دفاع از اسلام، صلح، عدالت، انسانیت و مبارزه با ستم در جهان است و شاید اصطلاح ارزشی، متعهد و... در سالهای گذشته به دلیل برخی سوءمدیریتها قدری از آن مفهوم واقعی و متعالی خود فاصله گرفته باشد اما قطعا به این معنا نیست که هر هنری الزاما ارزش و هر هنرمندی شایسته حمایت باشد.
از طرفی قطعا بسیاری از هنرمندان که در همین مراسم حاضر بودهاند، میتوانند شهادت دهند که در هیچ دوره و دولتی در جمهوری اسلامی ایران، دولتمردان و به اصطلاح حاکمیت از اصحاب قلم و هنر فاصله نگرفتهاند و درها به روی تمام کسانی که در چارچوب قانون اساسی میخواستند کار کنند باز بوده است و اتفاقا این گروهی از هنرمندان، شاعران و نویسندگان بودند که به دلایل مختلف اصرار داشتند که «اپوزیسیون» و «مخالف» جریان ادبی و هنری انقلاب باقی بمانند و احتمالا در روزها و ماههای پیش رو نیز مدیران فرهنگی دولت یازدهم پی خواهند برد که نان برخی در هر شرایطی (چه دولت اصلاحات باشد چه اصولگرا و چه تدبیر و امید) در تنور مخالفت پخته میشود.
و نکته آخر این که آقای دکتر روحانی فرمودند، «نگاه امنیتی به هنر بزرگترین اشتباه امنیتی است»، اگرچه هیچکس موافق برخورد امنیتی در حوزه فرهنگ و هنر نیست اما در شرایطی که همه از تهاجم فرهنگی غرب و جنگ نرم سخن میگویند و هشدار میدهند و هر روز گونهای از هنر غرب با پیامهای خاص و جهت دار جوانان ما را نشانه گرفته است، آیا در این کارزار و این روزگار مردم و خانوادههای ما، امنیت فرهنگی نمیخواهند؟.
سینا علیمحمدی - دبیر گروه فرهنگ و هنر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد