نفت و درآمد شیرین و بیدردسرش سالهاست که به اقتصاد ایران چسبیده و آن را تنبل و کمکار کرده است البته تا اینجای کار یک مشکل ریشهای و شاید هم نظری و تئوریک است اما در سالهای اخیر که غرب تحریم ایران را افزایش داد، این درآمد شیرین به بلای جان و چالش اصلی اقتصاد ایران و برعکس به رمز فرصت طلبی تحریمکنندگان تبدیل شده است.
به عبارت بهتر، اقتصاد ایران تازه دارد میفهمد این شیرینی کمکم در حال تبدیل به «مرض قند» است و به قاعده بادآورده را باد میبرد، این درآمد سهلالوصول و آماده، بسادگی نیز قابل قطع شدن است، قطع شدنی که منشا دهها فشار ناصواب و زورگویی به کشور شده و میشود.
اما باز به قاعده «عدو شود سبب خیر، اگر خدا خواهد»، برنامهریزان اقتصاد کشور احتمالا پس از طی سالهای تحریمی اخیر به نقش برعکس نفت در شرایط فعلی اقتصاد ایران پی بردهاند، یعنی فهمیدهاند که باید با این ـ عزیزدردانه و سوگلی اقتصاد ایران ـ یک بار برای همیشه خداحافظی کنند.
خداحافظیای که با وجود سخت، دردناک و حتی جانکاه بودنش، اما صدها برکت به همراه دارد.
درست مثل ترک اعتیاد یا لاغر شدن(!) که اوایلش سخت و دردناک است، اما همین که اثراتش بر بدن انسان آشکار شود و سلامتی و اعتماد به نفس به دنبال بیاورد، شخص دیگر رهایش نخواهد کرد.
این چنین است که میتوان به پژوهشگران، استادان دانشگاه، رسانهها و صد البته قوای سهگانه پیشنهاد کرد اکنون که تحریمها، مضرات استفاده ناصواب از درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران و وابستگی بیش از حد به آن را آشکار کرده، نهضتی تئوریک ـ عملی به راه بیندازند تا با کمک مردم، ظرفیتهای پرشمار اقتصادی کشور که تاکنون به دلیل وجود درآمدهای نفتی مغفول مانده، از پرده برون آید و خودنمایی کند.
کشور چهار فصل ایران که کلکسیونی رنگارنگ از نعمتهای خدادادی از معادن غنی گرفته تا موقعیت ترانزیتی، دسترسی به منابع عظیم دریایی، زمینهای مرغوب فراوان برای کشاورزی و صدالبته نیروی انسانی متخصص و تحصیلکرده است، بسادگی میتواند جایگزینی شایسته برای درآمدهای نفتی بیابد و در چاههای نفت را برای آیندگان ببندد.
این رویداد شاید تا 10 سال پیش آرزو بود، اما از دو سال پیش با افزایش تحریمها به یک الزام تبدیل شده؛ الزامی که اجرایش عزم ملی میخواهد؛ عزمی که باید ایجادش کنیم.
سید علی دوستی موسوی - دبیر گروه اقتصاد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد