شخصیت‌های فیلم من واقعی هستند

«گلوگاه شیطان» درباره عملیات شناسایی والفجر ۸ بوده و درباره گروهی از غواصان ایرانی است که در بحبوحه جنگ برای شناسایی و آماده‌سازی عملیات والفجر ۸ اقدام می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که شرایط خطرناک و غیرممکن است. اما آنها ناامید نمی‌شوند و دست به طراحی جدیدی در عملیات می‌زنند و در این کشمکش عراقی‌ها متوجه جریان می‌شوند و...

در این فیلم امین زندگانی، پوریا پورسرخ، جمشید هاشم‌پور، جعفر دهقان، محمد حاتمی، علیرضا کمالی، علیرام نورایی، محمد ربانی، مهدی محمدزاده، سیدمهدی حیدری و بهروز میرلو به ایفای نقش‌های اصلی می‌پردازند. بتازگی این فیلم از شبکه نمایش به آنتن پخش سپرده شد و همین بهانه‌ای شد تا ما با حمید بهمنی گفت وگویی انجام دهیم که در زیر می‌خوانید.

فیلم شما داستانی جنگی دارد که ناظر به اتفاقات واقعی است. آیا شخصیت‌ها ما به ازای بیرونی دارند؟

شاید یکی از نقاط مثبت فیلم «گلوگاه شیطان» این است که تمام شخصیت‌هایی که در این فیلم حضور دارند، مشابه شخصیت‌های واقعی هستند. به اضافه این‌که حتی «کوسه» که در این فیلم تبدیل به یکی از شخصیت‌ها می‌شود، براساس شخصیتی واقعی طراحی شده است. به‌طور کلی کار در زمینه دفاع مقدس سخت است. یادم می‌آید سر صحنه فیلمبرداری این فیلم، امین زندگانی به من گفت پشت دستم را داغ می‌کنم تا دیگر در فیلم‌های دفاع مقدس بازی نکنم، زیرا ما یک چیزی از سینمای دفاع مقدس می‌بینیم اما اصل دفاع مقدس پشت‌ صحنه‌ آن است که یک کارگردان مجبور می‌شود با دست خالی و با نبود تجهیزات فیلمی را بسازد. اگر می‌گوییم باید در سینمای دفاع مقدس کار کرد پس باید امکانات سینمایی تولید این آثار را نیز به کارگردانان بدهیم نه این‌که فقط عنوان شود که باید در این حوزه فیلمسازی شود.

کارنامه شما نشان می‌دهد ساخت فیلم در حوزه دفاع مقدس جزو دغدغه‌های شماست.

من به ساخت فیلم‌های دفاع مقدس و وظیفه‌ای که برای ترویج این فرهنگ در مقابل شهدای کشور داریم، علاقه‌مندم اما به‌دلیل مسائل و مشکلاتی چون تجهیزات ساخت و هزینه‌های آن، با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شویم. سینمای دفاع مقدس، به نوعی همه سینمای ما را ضمانت می‌کند، فیلمسازانی که فیلم‌هایی در اکران داشتند باید به‌خاطر خدا و شهدا با کمک بنیاد فارابی و نهادهای دفاع مقدس، فیلم بسازند و جلوی تخلیه شدن مردم از فرهنگ دفاع مقدس را بگیرند. نباید از یاد ببریم که در طول هشت سال دفاع مقدس، بهترین جوان‌ها از مملکت دفاع کردند و حتی اجازه ندادند وجبی از خاک وطن به دست دشمن افتد و بعد از جنگ، خدمت‌ زیادی به مملکت ارائه کردند که تمام اینها را از دفاع مقدس داریم. کمال بی‌انصافی است که از ساخت فیلم با موضوع «دفاع مقدس» صرف‌نظر کرده و به ساخت فیلم‌هایی با موضوعات دیگر بپردازیم، هر چند سینمای ما به چنین فیلم‌هایی و خنده و تفریح هم نیاز دارد اما در هیچ شرایطی نباید ساخت چنین فیلم‌هایی را از یاد ببریم. اعتقاد دارم سینمای جنگ، سینمای دشوار و سختی است. زمانی می‌شود فیلم جنگی ساخت که یک‌ صدم سختی‌های جبهه‌های جنگ را تجربه کرده باشیم. باید شرایط دشوار بچه‌های جانباز و شیمیایی را از نزدیک تجربه کرده باشیم و تا موقعی که این درد‌ها و رنج‌ها را با گوشت، پوست و خون خودمان تجربه نکرده باشیم به‌طور قابل باوری نمی‌توانیم آن را در قالب تصویر به مخاطب ارائه کنیم. لازم نیست فیلم جنگ بسازیم، ما باید الگوهای فیلم را شخصیت‌های مربوط به جنگ قرار دهیم که مشکلات و مسائل موجود در داستان را حل کند، حتی در فیلم‌های اجتماعی و طنز که مشکل فیلم به صورت معنوی حل شود.

مدت زمان فیلمبرداری فیلم چقدر بود و فیلمبرداری در کجا‌ها انجام گرفت؟

۷۰ جلسه فیلمبرداری بود. بخشی از طرح در آبادان، صحنه‌های ناو و بالگرد در بوشهر، پرواز جنگنده‌ها نیز در اصفهان و در پایان بخش زیر دریا، به‌دلیل شرایط مناسب در قشم فیلمبرداری شد.

فکر می‌کنید چرا در سال‌های اخیر سینمای دفاع مقدس کم فروغ شد؟

متاسفانه در طول این سال‌ها تدبیر درست سینمایی وجود نداشته است و هدف فقط گیشه است، سینما برای سینماگران یک وسیله است نه هدف، در صورتی که سینمای دفاع مقدس ضامن هویت ملی و معنویت و حافظ اجتماعی ماست. اکنون که نسل دفاع مقدس و انقلاب زنده‌اند بهترین زمان برای ساختن فیلم با موضوع دفاع مقدس است اما ما از آن فاصله گرفتیم.

آقای بهمنی فیلم سینمایی «گلوگاه شیطان» از شبکه نمایش پخش شد، نظرتان درباره پخش فیلم از تلویزیون چیست؟

بله. خوشبختانه فیلم «گلوگاه شیطان» برای سومین بار از تلویزیون پخش شد دوبار از شبکه یک سیما در هفته دفاع مقدس و این بارهم از شبکه نمایش. این فیلم با توجه به اکران محدودی که در زمان اکران داشت، قرار بود تلویزیون ابتدا تبلیغات وسیعی برای آن انجام دهد و بعد آن را نمایش دهد. پخش فیلم‌ها مخصوصا فیلم‌های مربوط به دفاع مقدس کار بسیار خوب است، زیرا مسئولان صدا و سیما با این‌کار ثابت می‌کنند فیلم‌های حوزه دفاع مقدس ساده به دست نیامده که ساده هم از دست برود، کار خوب دیگر صدا و سیما این است که معمولا آنونس فیلم‌هایی را که قرار است آخر هفته‌ پخش شود سه‌شنبه و چهارشنبه‌ پخش می‌کنند و با این‌کار درواقع آگاهی رسانی می‌شود. بسیاری از مخاطبان در زمان اکران در سینما نتوانسته بودند فیلم را ببینند، از این نظر که در تلویزیون یک بار دیگر نمایش داده شد، خوشحالم. گلوگاه شیطان یک‌بار دیگر هم در هفته دفاع مقدس از شبکه یک سیما پخش شد. ما همواره باید این نکته را درنظر داشته باشیم که باید در روز قیامت جوابگوی خدا، انبیا و شهدا باشیم و باید بدانیم اگردرباره این نوع فیلم‌ها که جزو آرمان‌های ما محسوب می‌شوند، کم بگذاریم مدیون می‌شویم که خوشبختانه صدا و سیما در این سال‌ها در این زمینه هیچ‌گونه کوتاهی نکرده است. پیشنهاد من این است که شبکه‌ای باعنوان شبکه دفاع مقدس داشته باشیم تا این فیلم‌ها در آنجا هم نمایش داده شود، زیرا در این صورت با توجه به شرایطی که این فیلم‌ها در سینما دارند کمتر به آنها جفا می‌شود. پیشنهاد دیگر من این است که بعد از نمایش این فیلم‌ها در شبکه‌های مختلف سیما مورد تحلیل قرار گیرد و آسیب‌شناسی شود. به‌طور کلی ما باید هرکاری برای سینمای جنگ و دفاع مقدس انجام دهیم تا نگران فرهنگ دفاع مقدس نباشیم و به قول ابراهیم حاتمی‌کیا اعتراضمان را با جیغ یا نامه اعتراض ابراز نکنیم. در سینما و تلویزیون همواره باید بعد از تولید، نگاه آسیب‌شناسی درباره پخش آن داشته باشیم.

آیا این فیلم را وارد شبکه نمایش خانگی کرده‌اید؟

تهیه‌کننده این فیلم فارابی است که بعد از یک‌بار نمایش در تلویزیون وارد شبکه نمایش خانگی شد و خوشبختانه با استقبال هم مواجه شد.

کار جدیدی در سال جدید در دست دارید؟

دو طرح دارم که سال گذشته هرچه تلاش کردم در سینما و تلویزیون به نتیجه نرسید و بابت این موضوع خودم خجالت می‌کشم. رهبر معظم انقلاب امسال را سال فرهنگ و اقتصاد نامید، زیرا در حوزه فرهنگ کمبود احساس می‌کردند. که نشان‌ می‌دهد این مسیر راهش خدشه دار شده و فرهنگ باید اعتلا پیدا کند. ما باید نیروهای جوان باسابقه را که خدمتشان به نظام قطعی است، دعوت کنیم تا در صدا و سیما فعالیت داشته باشند. بنده معتقدم کارگردانان حوزه دفاع مقدس باید نسبت به این حوزه پایبند باشند و به قولی به خاکی نروند. به بنده فیلم‌های زیادی حتی در حوزه طنز هم پیشنهاد شده است، اما مانند کارگردانانی که با دفاع مقدس شروع کردند و بعد به خاکی رفتند نمی‌خواهم از این عرصه خارج شوم و وارد حوزه اجتماعی و طنز شوم، زیرا من از متن جنگ وارد سینما شده‌ام و از این‌که کاری برای جنگ و انقلاب نکردم خجالت می‌کشم تا خودم را سرباز فرهنگی بدانم. امیدوارم هیچ‌کس خجالت زده بزرگان این نظام که جانشان را دادند، نشود. با قاطعیت می‌توانم بگویم در زمینه ارزش‌ها و اعتقاداتم تا به امروز یک قدم عقب‌نشینی نکرده‌ام./ ضمیمه قاب کوچک

سپیده حیدرآبادی