رادیو؛ رسانه‌ای با قدمت 74 ساله

هفتاد و چهار سالگی راه‌اندازی رادیو در ایران و برگزاری سیزدهمین جشنواره بین‌المللی رادیو و پنجمین اجلاس جهانی فرصتی است تا یادی از رسانه دیروز، امروز و فردا شود.

پیام‌رسانی و آموزش، دو وظیفه اصلی هر رسانه است. رسانه برتر، رسانه‌ای است که در این دو مقوله بتواند با کیفیت بهتر و در کمیت‌های بیشتری خدمت‌رسانی کند. رادیو در انتقال پیام مورد نظر می‌تواند در مدت کوتاه اخبار مختلفی را در سطوح ملی و بین‌المللی به مخاطبان انتقال دهد و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق نمایش، مشاوره و طنز آموزش‌های لازم را به مخاطب خود ارائه کند.

ویژگی‌های منحصربه‌فرد رادیو و رقابت این رسانه با دیگر وسایل ارتباط جمعی، آن را به سمت تخصصی شدن کشانده است. شبکه‌های تخصصی به مخاطبان این امکان را می‌دهد که براساس نیاز و علاقه خود، از برنامه‌های رادیو بیشترین استفاده را ببرند و از اتلاف وقت جلوگیری کنند. از سوی دیگر، در شبکه تخصصی، موضوع‌های مرتبط با آن به گونه‌ای عمیق و جدی دنبال می‌شود.

نفوذ در اندیشه مخاطب

با توجه به گسترش و فراگیری رادیو و قدرت نفوذش در اذهان، به جرات می‌توان ادعا کرد این رسانه بهتر می‌تواند در خلق و روح و فکر و اندیشه افراد نفوذ کند و آنان را برای یافتن راه درست هدایت و کنترل کند؛ زیرا رادیو با قدرت خاص همه‌گیری که دارد و در همه جا یافت می‌شود،‌ در شخصی کردن و اجتماعی کردن افراد یک جامعه بهتر و گسترده‌تر می‌تواند نقش ایفا کند.

امروزه بیشتر دانشمندان متفق القولند که رادیو بخوبی می‌تواند در یکسان کردن و یکپارچه درآوردن افکار و آگاه کردن مردم به مراتب سریع‌تر از دیگر پدیده‌ها، عمل کند؛ زیرا دریک لحظه می‌تواند هرگونه اطلاعی را به‌دورترین نقطه برساند. به همین دلیل آنان معتقدند وظیفه‌ای که به‌عهده رادیوست به مراتب سنگین تر و بیشتر از دیگر پدیده‌هاست.

به‌نظر مهم‌ترین محدودیت رادیو در مقایسه با دیگر رسانه ها، اتکا بر حس شنوایی و نبود ارتباط تصویری است که حتی می‌توان از این محدودیت به‌عنوان یکی از برتری‌های رادیو در مقایسه با دیگر رسانه‌ها استفاده برد؛ زیرا قوه تخیل را قوت می‌بخشد.

از دیگر ویژگی‌های مهم رادیو، انعطاف‌پذیری آن است، به عبارتی برای درک مفاهیم صوتی و استفاده از ابزاری مثل رادیو، نه تنها زمان خاصی از مخاطب گرفته نمی‌شود، بلکه هنگام پرداختن به کارهای دیگر، می‌توان از آن استفاده کرد.

به‌کارگیری مشارکت مخاطبان، سهولت دریافت برنامه‌های رادیویی یا توانایی برقراری ارتباطی صمیمانه از دیگر ویژگی‌های این رسانه با صلابت و قدیمی است.

برگزاری یک جشنواره پویا

برپایی جشنواره‌های متعدد و برگزاری نشست و کارگاه‌های آموزشی نیز فرصتی است تا برنامه‌سازان در جهت ارتقای کیفیت برنامه‌های خود بکوشند. سیزدهمین جشنواره بین‌المللی صدا از سوی معاونت صدا سازمان صدا و سیما در قالب‌های مستند، ترکیبی، گفت‌وگو محور و نمایشی برگزار می‌شود و یکی از جشنواره‌هایی است تا فرصت مناسبی را فراهم آورد که با نزدیک شدن هرچه بیشتر نظرات و ایده‌های کارشناسان فعال این بخش، افق‌های روشن‌تری از افزایش سطح دانش و آگاهی‌های عمومی توسط رادیو پدیدار شود.

بر این اساس است که این دوره از جشنواره با شعار رادیو؛ رسانه دیروز، امروز، فردا برگزار می‌شود. پنجمین اجلاس جهانی صدا امسال نیز با عنوان بازاندیشی رادیو برپا خواهد شد. چنان که محمدحسین صوفی، معاون صدا هدف از برگزاری جشنواره را کشف استعدادهای جدید در حوزه تولید برنامه‌های رادیویی، معرفی و تجلیل از چهره‌های شاخص و برتر در عرصه تولیدات رادیویی، حمایت از ایده‌های نو و ایجاد خلاقیت و ابتکار هرچه بیشتر در فرم و محتوای برنامه‌های رادیویی دانسته و مهم‌ترین اهداف اجلاس جهانی را ارتقای سطح نظری و عملی رادیو عنوان کرده بود. وی معتقد است باید از نظرات، دیدگاه‌ها، اکتشافات متخصصان و نخبگان هم استفاده شود.

موضوعات سیزدهمین جشنواره بین‌المللی صدا عبارت از نماز و نیایش، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی، علم و فناوری، اقتصاد مقاومتی، کتاب و کتابخوانی، طنز رادیویی، خانواده و سیاست‌های توسعه جمعیت و محیط‌زیست است که بر مبنای موضوعات روز و دغدغه این روزها انتخاب شده تا راهکاری برای دست یافتن به دستاوردها و توانمندهای جدید شود. همچنین در برشمردن ملاک‌های داوری آثار ارسالی به این جشنواره، به انتخاب هدف و تناسب آن با مخاطب هدف، جذابیت موضوع و موفقیت در انتقال پیام؛ اصالت محتوا، نوآوری و خلاقیت در شیوه ارائه و ساختار، تکنیک برنامه‌سازی، پرداخت هنرمندانه برنامه و توجه به نشانه‌شناسی برنامه‌سازی رادیویی و کیفیت مناسب فنی اشاره شده است.

حتی برای اولین‌بار بخش دانشجویی که هنرجویان دانشکده صدا و سیما هستند، به این جشنواره اضافه شده است و کشور‌های چین، کره‌جنوبی، عراق، اسلوونی، اسلواکی، هند، سریلانکا، فرانسه، رومانی، ایرلند، اکراین، مقدونیه، آفریقای‌جنوبی، افغانستان، صربستان و لهستان در این اجلاس شرکت دارند و آثار خود را به دست دبیرخانه جشنواره رساندند.

جشنواره بین‌المللی رادیو و اجلاس جهانی صدا با حضور شبکه‌های رادیویی بین‌المللی و داخلی و با همکاری و مشارکت پژوهشگران دانشگاهی ایران و بخش رادیویی اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های آسیا و اقیانوسیه (ABU) هر سال برگزار می‌شود و فرصتی برای افزایش و گسترش دانش برنامه‌سازان داخلی و خارجی است.

سیزدهمین جشنواره بین‌المللی رادیو و پنجمین اجلاس جهانی صدا بیستم تا بیست و دوم اردیبهشت در سالن همایش‌های سازمان صدا و سیما برگزار می‌شود.

مریم کریمی/ ضمیمه قاب کوچک