در جست‌وجوی متهم: سیب‌زمینی و گرانی

جام جم سرا:

حال گفته می‌شود سیب‌زمینی‌کارانی که از کشت سیب‌زمینی سودی نبردند، تغییر کشت دادند و به جای این محصول، در مزارع خود به پرورش توت‌فرنگی و حبوبات پرداختند و گویا این‌بار از آن طرف ‌بام افتاده‌اند و تقاضا برای سیب‌زمینی بسیار بیشتر از تولیدات و کشت داخل کشور شده است.
قیمت سیب‌زمینی از سال گذشته رشد غیرمنطقی‌ای داشت که در ‌‌نهایت، با رسیدن قیمت آن به چهارهزارتومان در هر کیلو، داد مردم را درآورد. البته مردم این نوع گرانی را در قیمت گوشت و مرغ تجربه کرده بودند اما زمانی که قیمت گوشت و مرغ افزایش یافت و اقلامی چون سیب‌زمینی بیشتر از گذشته مصرف شد، گرانی جنس جایگزین که مردم به خرید گونی‌گونی آن عادت کرده بودند، کمتر قابل‌تحمل بود.

حسن محمدی، عضو اتحادیه سیب‌زمینی‌کاران، علت افزایش قیمت سیب‌زمینی را کاهش عرضه در برابر تقاضا عنوان می‌کند و از زمانی می‌گوید که مسوولان جهاد کشاورزی دولت دهم، هر کیلو سیب‌زمینی را از سیب‌زمینی‌کاران به بهای ۱۳۰تا ۱۳۴تومان خریدند اما به‌دلیل کشت بیشتر از نیاز، سیب‌زمینی‌های مازاد را دور ریختند.
محمدی با بیان اینکه مسوولان دوره ریاست‌جمهوری پیشین باعث ورشکستی سیب‌زمینی‌کاران شدند، می‌گوید: «در سال زراعی ۸۷ و ۸۸ به‌دلیل بی‌برنامگی‌های دولت، سیب‌زمینی بیشتر از حد مورد نیاز کشت شد و پنج‌میلیون‌تن سیب‌زمینی کشت‌شده روی دست کشاورزان ماند و دولت با وجود قانون خرید تضمینی، هر کیلو سیب‌زمینی را ۱۳۴تومان از کشاورزان خرید اما چون برنامه‌ای وجود نداشت و دولت لاقید بود، تمام سیب‌زمینی‌های خریداری‌شده را در معابر و جوی‌ها به‌دور ریخت.»
این‌روز‌ها از ترجیح کشاورزان به کاشت توت‌فرنگی به‌جای سیب‌زمینی صحبت می‌شود اما به گفته عضو اتحادیه سیب‌زمینی‌کاران، تنها تغییر کشت باعث افزایش قیمت سیب‌زمینی نیست. گفته می‌شود به‌دلیل اتخاذ سیاست‌های غلط در چندسال گذشته، مصرف‌کنندگان سیب‌زمینی را بسیار ارزان و تقریبا رایگان مصرف کردند و همین امر، سبب آسیب‌دیدن ۶۰هزارنفر تولید‌کننده شده است. سیب‌زمینی‌کاران و کشاورزان، معتقدند وزارت کشاورزی به خصوص در هشت‌سال گذشته هیچ توجهی به بخش کشاورزی نداشته و هیچ برنامه‌ای برای میزان تولید و کشت ارایه نکرده است و خود کشاورزان با توجه به شرایط و امکاناتی که دارند، هرچه را که تولید می‌کنند به دست دلالان می‌سپارند.
محمدی با اشاره به این موضوع، ادامه داد: «زیان کشاورزان در چندسال متوالی، باعث شد تغییر کشت دهند و کاشت توت‌فرنگی و حبوبات را جایگزین سیب‌زمینی کنند. اگر در آن زمان که دولت سیب‌زمینی را که کشاورزان برای کاشت و برداشت آن زحمت زیادی کشیده بودند، راهکارهایی چون صادرات سیب‌زمینی یا فرانچ‌فرایز و استفاده از سیب‌زمینی در کارخانه‌های تولید‌کننده چیپس و پوره را به‌کار می‌بست، قطعا نه کشاورزان متضرر می‌شدند و نه الان سیب‌زمینی به کیلویی چهارهزارتومان می‌رسید. در آن زمان، هیچ مدیریتی برای بسته‌بندی و تعیین بازار هدف برای صادرات این محصول وجود نداشت و کسی اهمیت نمی‌داد. اتخاذ سیاست‌های غلط در سال زراعی ۹۱ و ۹۲ و تولید مازاد و عقب‌نشینی کشاورزان در کشت سیب‌زمینی، متاسفانه آسیب‌های خود را در پایان سال ۹۲ نشان داد.»
در کشورمان در بین مشاغل، شغل شناخته‌شده‌ای وجود دارد که کمترین زحمت و بیشترین درآمد را دارد؛ قطعا در هر گرانی پای یک «دلال» در میان است. درصدی از این افزایش قیمت سیب‌زمینی هم به حضور واسطه‌گران میان کشاورز و مشتری برمی‌گردد. کشاورزان سیب‌زمینی‌کار می‌گویند که در کشاورزی بیشترین سود به جیب دلالان می‌رود. سال گذشته قیمت تمام‌شده سیب‌زمینی برای کشاورز سر مزرعه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰تومان بود اما امسال قیمت تمام‌شده سیب‌زمینی سر زمین برای کشاورز، هزارتومان است. با احتساب هزینه انبارداری، خاک‌ریزی و حمل‌ونقل، ۳۰درصد سود حق کشاورزان است که بسته به کیفیتش، قیمت سیب‌زمینی هزارو300تا هزارو500تومان در هر کیلو به دلال فروخته می‌شود که واسطه‌گر باید با یک سود منطقی ۲۰۰تومان در هر کیلو آن را به دست مغازه‌داران و تره‌بار‌ها برساند و در ‌‌نهایت سیب‌زمینی درجه‌یک با قیمت دوهزارتومان در هر کیلو به مشتری فروخته شود اما وقتی قیمت سیب‌زمینی در تهران که روزانه ۱۳هزارتن محصولات کشاورزی مصرف می‌کند، چهارهزارتومان می‌شود، قطعا بیشترین سود عاید دلال شده است و متضرر اصلی در این میان کشاورزان و مصرف‌کنندگان هستند.
حال با وجود اظهارات و صحبت‌هایی که می‌شود باید دید، قیمت سیب‌زمینی چه زمانی می‌شکند و قیمت واقعی آن در حال حاضر باید چند تومان باشد؟ عضو اتحادیه سیب‌زمینی‌کاران در پاسخ به این سوال می‌گوید: «اقتصاددانان به این حالتی که برای قیمت سیب‌زمینی وجود دارد، حباب می‌گویند. با کشت سیب‌زمینی و برداشت سیب‌زمینی از شهرهای جنوبی کشور، کردستان و کرمانشاه و ورود این محصولات به بازار، حباب قیمت سیب‌زمینی هم به‌زودی می‌ترکد. از طرفی دیگر ذایقه مردم در فصول بهار و تابستان هم، کمتر به سمت سیب‌زمینی است و معتقدم اگر جانب انصاف رعایت شود، قیمت سیب‌زمینی درجه‌یک باید به دوهزارو500تومان در هر کیلو کاهش یابد.» البته سناریوی دیگری هم برای افزایش قیمت سیب‌زمینی عنوان می‌شود که در آن، بی‌برنامگی دولت علت پیشین این افزایش قیمت تصاعدی و ناگهانی نیست و سهوی که از بی‌تدبیری دولت باشد هم در کار نیست. عده‌ای افزایش قیمت سیب‌زمینی در هر کیلو را سیاست عمدی دولت قبل می‌دانند. مثل محمدی که با تاکید بر این موضوع، می‌گوید: «کاهش کشت یک‌میلیون‌تن سیب‌زمینی باعث شد توازن عرضه و تقاضا به‌هم‌بریزد و سیب‌زمینی را به کیلویی چهارهزارتومان برساند و این هشداری بود که ما به دولت قبل داده بودیم اما مسوولان وقت در وزارت کشاورزی به‌طور عمد کمبود سیب‌زمینی را انکار می‌کردند چراکه می‌خواستند سیب‌زمینی هم مشکلی برای دولت جدید باشد.» موضوع دیگری که در این داستان می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، بحث خرید تضمینی و تعیین قیمت آن است. نرخ‌گذار کیست و چه کسی بر آن نظارت دارد؟ رییس سابق اتحادیه سیب‌زمینی‌کاران، در این‌باره می‌گوید: «خرید تضمینی مصوبه شورای اقتصادی بود که دولت را موظف می‌کرد برای حمایت از تولید‌کننده و مصرف‌کننده، خرید کالاهای استراتژیک را تضمین کند اما در آن شورا هیچ نماینده‌ای وجود ندارد و کار‌شناسانی هم که در این شورا کار می‌کنند نه‌تنها دستی بر آتش ندارند، بلکه غالبا دست‌اندازی هم می‌کنند و موی دماغ هستند. همین که خرید تضمینی سیب‌زمینی ۱۳۰تومان باشد، سیاست غلطی بود که هیچ مدیریتی برای آن وجود نداشت و برنامه‌ای پشت آن نبود.»(نازیلا مهدیانی/ شرق)

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوما به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.