هنر آری فحشا نه

حضرت امام خمینی بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران یکی از چهره های مهم تاریخ و رهبری شناخته‌شده در جهان هستند که نگاه ویژه ایشان به مقوله فرهنگ و هنر همواره زبانزد بوده است.

تولیدات سینمای ایران پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی به غیر از چند فیلم از معدود فیلمسازان شناخته‌شده، سینمای درخشانی نبود و موضاعاتی که دستمایه فیلم ها قرار می گرفت اغلب موضاعات سخیف و بی ارزشی بود که کلیت سینما را زیر سوال می‌برد به همین دلیل این ذهنیت پس از انقلاب وجود داشت که با شکل‌گیری حکومت اسلامی، سینما دیگر جایگاهی در ایران نخواهد داشت و درب سینماها بسته خواهد شد، اما حضرت امام بعد از ورود تاریخی خود به کشور و در آن سخنرانی با شکوه به اهمیت جایگاه سینمای ایران اشاره کردند.

در شرایطی که بسیاری از رهبران سیاسی در چنین موقعیتی تنها از سیاست حرف می‌زنند، امام خمینی درباره مساله فرهنگ به طور خاص سینما سخن گفت که این بنیانگر بینش عمیق و نگاه ویژه امام به حوزه فرهنگ بود.

مهمترین جمله حضرت امام درباره سینما مربوط به سخنرانی ایشان در بهشت زهرا است. روزی که ایشان به تازگی به میهن اسلامی برگشته بودند فرمودند: ما با سینما مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم.

امام در آن سخرانی تاریخی خود در بهشت زهرا فرمودند: سینمای ما مرکز فحشاست. ما با سینما مخالف نیستیم، ما با مرکز فحشا مخالفیم. ما با رادیو مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم. ما با تلویزیون مخالف نیستیم، ما با آن چیزی که در خدمت اجانب برای عقب نگه‌داشتن جوانان ما و از دست دادن نیروی انسانی ماست، با آن مخالف هستیم. ما کی مخالفت کردیم با تجدد؟ با مراتب تجدد؟ مظاهر تجدد وقتی که از اروپا پایش را در شرق گذاشت ـ خصوصاً در ایران ـ مرکز [عظیمی‏] که باید از آن استفاده تمدن بکنند ما را به توحش کشانده است. سینما یکی از مظاهر تمدن است که باید در خدمت این مردم، در خدمت تربیت این مردم باشد و شما می‏ دانید که جوان‌های ما را این ها به تباهی کشیده‏ اند و همین طور سایر این مراکز ما با این ها در این جهات مخالف هستیم.

از نگاه امام (ره) هنر صرفاً برای نشان دادن یا خودنمایی نیست، خصوصاً هنرهای نمایشی (تئاتر و سینما) بلکه باید در خدمت ترویج یک اندیشه و فکر باشد و ترویج اندیشه‌های اسلامی و اخلاقی را سرلوحه خود قرار دهد بنابراین زدودن ابتذال و سطحی‌نگری در امر هنر وظیفه خطیر هنرمند برای رسیدن به آرمان و اندیشه‌های آن رهبر بزرگوار و نیز برای رسیدن به هنری ناب و متعهد و ایرانی که با اخلاق، منش و فرهنگ ایرانی آمیخته باشد، است.

امام خمینی همچنین درباره سینما چنین گفته‌اند: سینما یک دستگاه آموزشی است. باید دستگاه ها را به طور مسالمت، به طور صحیح، به طور سلیم اداره کرد.

امام خمینی صریحا درباره فیلم داریوش مهرجویی هم سخن گفتند.

در سال های اولیه انقلاب فیلم «گاو» از شبکه‌های سیما پخش می‌شد و آن حضرت نیز این فیلم را می‌بییند و سپس در یکی از سخرانی های خود به این فیلم اشاره می کنند.

امام اردیبهشت سال 59 در مورد فیلم «گاو» داریوش مهرجویی چنین فرمودند: ما بحمداللّه‏ گویندگان و نویسندگان خوب داریم. ما همه چیز داریم. من غالباً فیلم‌هایی که خود ایرانی‌ها درست می‏‌کنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلاً فیلم «گاو» آموزنده بود. اما حالا این فیلم‌ها باید حتماً از آمریکا یا از اروپا بیاید با یک بی بند و باری تا روشنفکران غرب‌زده شاد شوند. فیلم‌هایی که از خارج به ایران می‏‌آید اکثراً استعماری است. لذا فیلم‌های خارجی استعماری را حذف کنید مگر صددرصد صحیح باشد. صحیفه امام- ج ‏12- ص: 291 و 292

همه این مواردی که به آن اشاره شد، بیانگر دغدغه های شخصی امام درباره هنر اسلامی - ایرانی به ویژه سینما است؛ سینمایی که اگر امام از آن دفاع نمی کرد امروز در جهان چنین جایگاهی نداشت و در سطح بین المللی شناخته شده نبود و همه جهانیان سینمای ایران را به عنوان سینمایی پاک با محصولاتی اخلاقی و خانوادگی نمی‌شناختند.

بسیاری از مردم جهان چه در جهان اسلام و چه در کشورهای دیگر وقتی پای سینما و فیلم‌های ایرانی در میان باشد این را به خوبی می‌دانند که بیننده آثاری پاک هستند که به دور از طرح و تصویر خشونت و مسایل جنسی، روایت هایی عمیق و هنری را مطرح می کند.

سینما و تلویزیون برای امام چه کرده‌اند

اگر بگوییم فیلمسازان و کارگردان سینما ایران نسبت به پیر جماران و آن یار سفر کرده بی وفایی کردند، بی راه نگفته ایم. 25 سال از عروج ملکوتی حضرت امام می گذرد و هنوز نتوانستیم ذره ای از ابعاد زندگی و سیره عملی آن حضرت را به زبان سینما به تصویر بکشیم.

در طول این بیست و پنج سال فیلم های کوتاه و مستندهای بسیاری درباره روش زندگی و ابعاد حرکت عظیم بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران تولید شده است، اما تنها فیلم بلند سینمایی که درباره حضرت امام ساخته شد فیلم «فرزند صبح» به کارگردانی بهروز افخمی است. این فیلم در جشنواره فیلم فجر به نمایش گذاشته شد و نتوانست انتظار اهالی سینمای ایران و مخاطبان را برآورده کند.

البته «فرزند صبح» سرنوشت نامعلومی برای اکران دارد و در حال حاضر به آرشیو تاریخ پیوسته است؛ گرچه این روزها شنیده می شود که شاید دوباره تدوین دیگری از آن در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآید.

مجموعه های مستند و کوتاه و چند سریال دیگر نیز در تلویزیون تولید شده است اما سریالی درباره زوایای مختلف زندگی ایشان که یک اثر فاخر باشد و قابلیت عرضه جهانی نیز داشته باشد هنوز ساخته نشده است.

البته این روزها شبکه یک در تدارک ساخت سریال «معمای شاه» به کارگردانی محمدرضا ورزی است که روزهای پایانی فیلمبرداری را سپری می کند. در این مجموعه تلویزیونی شکرخدا گودرزی ایفاگر نقش امام است.

این کوتاهی سینما و تلویزیون در عرضه فیلم و سریال‌های قابل دفاع از زندگی و اندیشه‌های بزرگترین رهبر انقلاب قرن در حالی اتفاق می افتد که نوشته‌ها، سخنرانی‌ها، عکس‌ها، فیلم ها و مطالب زیادی از حضرت امام خمینی به جا مانده و خانواده ایشان نیز در قید حیات هستند و به راحتی می توان با یک عزم ملی به ساخت دست‌کم یک فیلم یا سریال در حد استانداردهای جهانی اقدام کرد تا هم بتوانیم بنیانگذار انقلاب اسلامی را به نسل های جوان کشورمان بشناسانیم، هم یاد و خاطره ایشان را همیشه زنده نگه داریم و همچنین این رهبر بزرگ را به جهان معرفی کنیم.(مهر)