نسخه امام برای دنیای امروز

شخصیتی فقیه، سیاستمدار، حکیم، مسلط بر مسائل داخلی و بین‌المللی و رهبر جهان اسلام که شخصیت‌های طراز اول دنیا به هوشمندی و درایت او معترفند و برخی او را مرشد و راهنمای خویش می‌دانند.

در عین حال اگر بخواهیم در مجموع بیانات سالانه ایشان چند سخنرانی را به عنوان مهم‌ترین و مبنایی‌ترین سخنرانی‌ها نام ببریم، قطعا یکی از آنها، بیانات ایشان در چهاردهم خرداد است.

بیاناتی که مخاطبان حضوری آن، تمام شخصیت‌ها و چهره‌های طراز اول و دولتمردان جمهوری اسلامی، مهمانان خارجی و اقشار مختلف مردم از سراسر کشور هستند.

سخنانی در جوار مرقد امام راحل واز نظر زمانی در سالگرد بنیانگذار جمهوری اسلامی و شخصیتی که در تمام دوران غیبت، تاریخ نظیر او را سراغ ندارد.

سخنرانی امسال رهبر انقلاب مثل سال‌های گذشته، حاوی نکات مهم متعدد و متنوعی است که واژه‌های کلیدی آن را می‌توان این‌گونه برشمرد.

مردم‌سالاری دینی، بیداری اسلامی، مکتب و نقشه راه امام خمینی، دشمن‌شناسی، چالش درونی نظام، چالش بیرونی نظام، گروه‌های تکفیری، سیاست آمریکا، شریعت اسلامی، نظام مدنی- سیاسی و پیشرفت‌های جمهوری اسلامی.

این یادداشت مجال پرداختن به همه این محورها نیست، بنابراین فقط یک محور یعنی «نقشه راه امام خمینی(ره)» را که از نظر نویسنده در فهم و تحلیل صحیح مسائل بخصوص مسائل داخلی کمک شایانی می‌کند و چند کلیدواژه دیگر را نیز دربر می‌گیرد، مورد توجه قرار داده‌ایم.

اولین نکته در این باره در فرمایشات رهبری این بود که: «نقشه‌ او (امام خمینی) نقشه‌ای نبود که فقط از ذهن انسان صادر بشود، قطعاً موید من ‌عندالله بود؛ خود امام بزرگوار این را می‌دانست و به‌آن معترف بود» فهم این حقیقت با نگاهی واقع‌بینانه به پیروزی انقلاب و آنچه طی این 35 سال برای شکست آن از سوی دشمن انجام شد و موقعیت کنونی نظام اسلامی، کار دشواری نیست. این مسأله از سویی موجب امید بیشتر و حتی ایمان به آینده روشن انقلاب اسلامی می‌شود و از سوی دیگر مسئولیت مارا در مراقبت و ادامه این راه سنگین‌تر می‌کند.

دومین نکته در این باره، شناخت صحیح چارچوب کلی نقشه امام راحل است که در این عبارت رهبر فرزانه انقلاب خلاصه شده است: «نقشه‌ امام، کار اصلی امام، بنای یک نظم مدنی - سیاسی براساس عقلانیت اسلامی بود.»

عبارتی که در باره تک‌تک واژگانش می‌توان و باید به تفصیل سخن گفت؛ اما خلاصه این‌که امام بر اساس یک طرح کلان وارد میدان مبارزه شد و نه دفعتا و اتفاقی.

ثانیا امام یک مجموعه به هم پیوسته و به عبارت دیگر یک‌منظومه یا سیستم را پایه‌گذاری کرد و نه یک مجموعه عاریتی که هر بخش آن از جایی گرفته شده باشد.

سومین نکته این‌که نقشه جامع و به هم پیوسته امام ریشه در نگاه ایشان به حکومت و سیاست از منظر اسلام داشت و چهارمین نکته «عقلانیت اسلامی» است که مبنای نظام مورد نظر امام بود. نه هر برداشت ظاهری و سطحی از اسلام و نه هر نوع عقلانیتی!

دو محور اساسی در نظام مورد نظر معمار انقلاب اسلامی، سومین محور فرمایشات رهبری در این باره است.

«در بنای آن نظم مدنی و سیاسی دو نکته‌ اساسی وجود دارد که این دو نکته به‌هم پیوند خورده است؛ به یک معنا دو روی یک حقیقت است: یکی عبارت است از سپردن کار کشور به مردم از طریق مردم‌سالاری و از طریق انتخابات و دوم این‌که این حرکت - که خود از اسلام سرچشمه گرفته بود و هرآنچه ناشی از حرکت مردم‌سالاری و سپردن کار به مردم است - باید در چهارچوب شریعت اسلامی باشد.»

بهترین توضیح در این باره ادامه بیانات رهبر انقلاب است که فرمودند: «افرادی گمان نکنند که امام بزرگوار ما، انتخابات را از فرهنگ غربی گرفت و آن را قاطی کرد با تفکر اسلامی و شریعت اسلامی؛ نه، اگر انتخابات و مردم‌سالاری و تکیه‌ به آرای مردم، جزو دین نمی‌بود و از شریعت اسلامی استفاده نمی‌شد، امام هیچ تقیدی نداشت؛ آن آدم صریح و قاطع، مطلب را بیان می‌کرد. این جزو دین است، بنابراین شریعت اسلامی چهارچوب است؛ در همه‌ قانونگذاری‌ها و اجراها و عزل‌ و نصب‌ها و رفتارهای عمومی که تابع این نظم سیاسی و مدنی است، باید شریعت اسلامی رعایت بشود.»

چهارمین نکته حائز اهمیت در این بخش از سخنان رهبری بخشی از مهم‌ترین نتایج حاصل از نظام سیاسی مورد نظر امام‌راحل است که در چهار محور خود را نشان می‌دهد و آن «این چهار عنصر اصلی است: آزادی، استقلال، عدالت، معنویت. اگر شریعت اسلامی بر جامعه حاکم شد، این پدیده‌های اساسی در نظم جامعه‌ اسلامی، خود را نشان می‌دهند.»

پنجمین نکته بسیار مهم در این فراز از سخنان آیت‌الله خامنه‌ای بیان رابطه نظام اسلامی مورد نظر امام با اعمال زور از سویی و اقتدار از سوی دیگر بود؛ بیانی که در اندیشه هیچ جمهوری خواهی نظیر آن را نمی‌شود یافت و آن این‌که: «هیچ‌قدرت و غلبه‌ای در مکتب امام که از تغلب و از اِعمال زور حاصل شده باشد، مورد قبول نیست. در نظام اسلامی قهر و غلبه معنا ندارد؛ قدرت معنا دارد، اقتدار معنا دارد، اما اقتدارِ برخاسته ازاختیار مردم و انتخاب مردم.» و در ادامه این محور مهم، تاکید بر اهمیت و احترام قدرت ناشی از رأی و انتخاب مردم است که خود گویای اهمیت و احترامی است که مردم در نظام اسلامی دارند.

«آن قدرتی که از انتخاب مردم به ‌وجود آمد، محترم است؛ در مقابل آن، کسی نبایستی سینه سپر بکند، در مقابل او کسی نباید قهر و غلبه‌ای به کار ببرد که اگر یک چنین کاری کرد، اسم کار او فتنه است.»

بر این اساس، حوادث سال ٨٨، تلاش سازمان یافته جریانی برای سینه سپر کردن و شورش علیه رأی مردم و آنچه نظام اسلامی انجام داد دفاع شجاعانه از انتخاب مردم و نه منتخب آنها بود! براساس بیانات رهبر انقلاب یکی دیگر از ویژگی‌های نظام سیاسی مورد نظر معمار انقلاب اسلامی، «کمک به مظلوم و ایستادگی در مقابل ظالم، نفی دست‌اندازی‌های ظالم، انکار صریح هیبت و ابهت ظالم و شکستن این ابهت» است.

مجموع آنچه گفته شد و تفصیل بیشتر آن در متن فرمایشات رهبر فرزانه انقلاب اسلامی است، به فرموده معظم له: «آن نسخه‌ جدیدی است که امام بزرگوار ما به دنیا عرضه کرد و به ادبیات سیاسی عالم این فصل مهم را افزود.»

مهدی فضائلی