سلامت تالاب انزلی در معرض خطر جدی است

این تالاب جلوه ای ویژه ای از منابع آبی به شمار می رود و دارای اهمیت های متعددی از قبیل تقلیل ورود آلاینده ها به دریا، زیستگاه پرندگان، حفظ تنوع ژنتیکی، اکوتوریسم و غیره بوده و از نظر شیلاتی نیز اصلی ترین منبع بازسازی ذخایر ماهیان مهاجر دریای خزر بوده و به عنوان زیستگاه اختصاصی گونه های خاص ماهیان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تالاب بین المللی انزلی در تب بی مهری انسان ها می سوزد

تالاب انزلی مجموعه ای از تالاب های طبیعی آب شیرین است که از سوی رودخانه های حوزه آبریز خود همانند سیاه درویشان، هندخاله و پسیخان تغذیه می شود. این تالاب زیستگاه مناسبی برای تخمریزی و تکثیر ماهیان و نیز محل زمستانگذرانی و جوجه آوری گونه های زیادی از پرندگان آبزی محسوب می شود.

گیاه (نی) فراوانترین پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می دهد، منطقه شکار ممنوع سرخانگل جزئی از مجموعه تالاب انزلی است که در بخش میانی این تالاب واقع شده است، عمده پوشش گیاهی این تالاب را (نی) و (لویی) تشکیل می دهد.

این تالاب جزء تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر است. در سالیان اخیر تالاب انزلی تحت تاثیر عواملی چون تبدیل قسمت هایی از زمین های تالاب به زمین های زراعی، ته نشینی رسوبات آب های وارده و در نتیجه کاهش سطح تالاب و همچین رشد بی رویه گیاهان آبزی و غیر بومی همانند آزولا قرار گرفته است.

این تالاب در سال 1354 در فهرست تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید.

همچنین سازمان بین المللی حیات پرندگان این تالاب را به عنوان زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص داده است، منطقه حفاظت شده سیاه کشیم، پناهگاه حیات وحش سلکه و منطقه شکار ممنوع سرخانکل در تالاب انزلی واقع شده اند.

احیای تالاب بین المللی انزلی نیازمند مدیریت جهادی است

آزولا یک علف هرز مهم آبزی شناور است که سطح وسیعی از تالاب انزلی را اشغال کرده است. رشد بیش از اندازه این گیاه تاثیر نامطلوب بر کیفیت آب و ایجاد مشکلات اکولوژیکی بر سایر گونه های گیاهی و جانوری شده است.

این تالاب در حال حاضر دچار مشکلات متعددی است می طلبد مردم و مسئولان برای رفع این بی مهری ها تلاش مضاعف داشته باشند.

به هر ترتیب تالاب انزلی با مساحتی افزون بر 200 کیلومتر مربع در حاشیه جنوبی دریای خزر و در میان شهرهای انزلی، رشت، صومعه سرا و رضوانشهر واقع شده است.

این تالاب از دیدگاه جهانگردی و سیاحتی یکی از جاذبه های مهم استان و حتی کشور است.

تالاب انزلی به عنوان یکی از حساس ترین بوم سامانه های موجود در کشور، علیرغم داشتن اهمیت بین المللی همواره مورد بهره برداری قرار می گیرد و در معرض آلودگی است.

در بین اکوسیستم های آبی، تالاب ها و رودخانه ها از لحاظ اکولوژیک اهمیت به سزایی دارند.

تالاب انزلی از یک طرف پذیرای آب 19 رودخانه از قبیل پیربازار، رمضان بکنده، قنادی، لله کا، بیجرود، نوخاله، هندخاله، سـیاه درویشـان، گازرودبار، نرگستان، چومثقال، کلسر، شیجان، اسپند، چکوور، مرغک خالکایی، بهمبر، شـیله سـر و کانال مادر است و از طرف دیگر از طریق دو خروجی به نام های انزلی و غازیان این آب ها را به دریای خزر انتقال می دهد.

این رودخانه ها با عبور از مناطق جنگلی، شهری و روستایی انواع مواد آلی، معدنی، مواد رسوبی، پساب های خانگی و صنعتی را با خود حمل می کنند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان گفت: تالاب بین المللی انزلی از منحصر به فردترین اکوسیستم های آبی ایران و یکی از زیباترین مناظر آبی گیلان سبز است.

محمدرضا برجی افزود: این تالاب محل تخم ریزی آبزیان و پناهگاه و مامن پرندگان بومی و مهاجر است.

وی همچنین با اشاره به اینکه تالاب انزلی امروز از مشکلات زیادی رنج می برد، افزود: ورود حجم زیاد زباله، پساب، رسوب، کاهش عمق آب و غیره از مهمترین معضلات این تالاب است.

آهنگ رشد تخریب تالاب زیبایی انزلی کند شود

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با بیان اینکه احیای تالاب انزلی در مدت کوتاه امکان پذیر نیست، گفت: با اقدامات اساسی باید جلوگیری تخریب بیشتر این تالاب را سد کرد.

وی با اشاره به تاثیرگذاری دریای خزر بر تالاب انزلی و تاثیر پسروی آب خزر بر کاهش آب تالاب افزود: این مسئله موجب تصرفات اراضی از سوی حاشیه نشینان خواهد شد.

به هر ترتیب تالاب انزلی با وسعت ۱۸۰ تا ۲۰۰ کیلومترمربع حکم تصفیه خانه را برای آب رودخانه هایی دارد که به دریای خزر می ریزد. این تالاب با بیش از ۱۰۰ گونه پرنده، ۵۰ گونه ماهی، صدها گونه موجودات گیاهی، جانوری و میکروسکوپی اکوسیستم کم نظیری دارد. تالاب انزلی که از سال ۱۳۵۴ جزو تالاب های بین المللی تحت حفاظت قرار گرفت، مهمترین منبع تکثیر و تولید ماهیان خاویاری و استخوانی دریای خزر است.

یک فعال زیست محیطی گفت: هرسال بیش از ۳۲ میلیون مترمکعب فاضلاب خانگی شهرستان های رشت، انزلی، صومعه سرا، فومن و ماسال که حوضه آبخیز تالاب انزلی هستند، وارد تالاب می شود.

رضا باقری افزود: تالاب انزلی همچنین محل تخم ریزی بسیاری از ماهیان بومی و مهاجر است که ورود مواد سمی ذخایر موجود در این زیستگاه را به شدت تهدید می کند.

وی گفت: رسوبات حوضه آبخیز تالاب انزلی به طور فزآینده ای در حال افزایش است و به دلیل ضعف عملیات آبخیزداری و تخریب بیش از اندازه حوضه این تالاب سالانه ۵۸۵ هزار تن خاک به صورت رسوب به این تالاب سرازیر می شود.

این فعال زیست محیطی افزود: بخشی از فاضلاب صنعتی کارخانه های حوزه و تمامی فاضلاب های شهری و روستایی بدون تصفیه به رودخانه های منتهی به تالاب تخلیه و باعث آلودگی شدید این پهنه آبی خواهد شد.

وی گفت: صید و شکار بی رویه برای تامین نیازمندی های غذایی و گذران اقتصادی نیز منجر به کاهش جمعیت گونه های وابسته به تالاب می شود.

باقری افزود: رشد و توسعه شهرها و شهرک های صنعتی بدون مکان یابی صحیح، از عوامل تهدید کننده تالاب انزلی و از منابع مهم آلودگی آب تالاب است.

به هر حال برای نجات تالاب بین المللی انزلی از انواع آلودگی باید اقدامات اساسی در خصوص جلوگیری از ریزش پساب کشتارگاهها، واحدها صنعتی، بیمارستانی، خانگی و کشاورزی به داخل تالاب انزلی انجام داد. علاوه بر این وجود کارخانه کمپوست زباله برای ادامه حیات تالاب انزلی ضروری است.

با توجه به ارزش بین المللی تالاب انزلی هم اکنون آژانس همکاری های بین المللی کشور ژاپن (جایکا) مشغول پژوهش برای احیای این تالاب زیبا است.

در این ارتباط استاندار گیلان نیز تالاب بندر انزلی را گنجینه بی نظیر زیست محیطی دانست و گفت: حفظ این گنجینه بی نظیر تلاش و همت تمامی مسئولان کشوری و استانی را می طلبد.

تامین سلامت تالاب بین المللی انزلی نیازمند عزم همگانی است

محمدعلی نجفی بر ایجاد سیستم یکپارچه در تالاب بندر انزلی تاکید کرد و افزود: کاهش آلودگی آب این تالاب از دغدغه های مهم مسئولان استان است.

وی همچنین با اشاره به اقدامات انجام گرفته در فاز نخست پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب افزود: در فاز نخست مشکلات و چالش های شناسایی و در فاز دوم پروژه با تمام توان و با توجه به مسائل زیست محیطی به صورت گسترده نسبت به احیای تالاب اقدامات لازم انجام خواهد شد.

استاندار گیلان گفت: دولت تدبیر و امید نگاه ویژه ای به مسائل زیست محیطی دارد و تاکیدات رییس جمهوری در حفظ محیط زیست در کشور نشان از حمایت های جدی دولت از پروژه های زیست محیطی است.

وی ایجاد اشتغال و حفظ محیط زیست را از مهمترین برنامه های پایدار در استان عنوان کرد و افزود: اندیشه حفظ محیط زیست با توسعه پایدار از جمله اولویت های استان به شمار می رود.

به هر حال تالاب‌ها یکی از بی‌ نظیرترین، زیباترین، بکرترین و شگفت‌ انگیزترین پدیده‌ های طبیعی هستند که هر یک دارای جلوه‌ های بسیار بدیع، جالب، ناشناخته و پررمز و رازی هستند.

از تالاب‌ ها می توان به عنوان کانون ‌های تفرج و تفریح، بازدید و سیاحت و جلب گردشگری استفاده کرد، به شرط اینکه این برنامه‌ ها همراه با یک نظام مدیریتی هدفدار باشد.

علاوه بر افزایش آگاهی عموم افراد جامعه و شناخت زیبایی‌ های تالاب ها می‌توان از مردم در حفاظت از این گنجینه های ارزشمند کمک خواست.

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در این زمینه می گوید: تالاب بین المللی انزلی از بسترهای مهم اشتغال و پویایی اقتصاد منطقه است.

حسن خسته بند افزود: فشار و سنگینی بار بهره‌ برداری‌ های مکرر، غیر آگاهانه و بیش از حد و حصر از منابع طبیعی به ویژه تالاب‌ ها بر همه بخش‌ های زیست بشریت به شدت احساس می‌ شود.

وی همچنین عوامل انسانی را یکی از مولفه های عمده تخریب تالاب‌ ها دانست و افزود: شناخت واقعی ارزش‌ های بالقوه این پهنه های آبی نقش مهمی در حفاظت از تالاب‌ ها و جلوگیری از تخریب آنها دارد.

نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی گفت: رودخانه‌ ها و جریانات آبی دیگر در مسیر خود به وسیله فاضلاب‌ های شهری، کشاورزی، صنعتی و بیمارستانی آلوده و در نهایت موجب آلودگی تالاب می‌ شوند.

وی افزود: مسمومیت ناشی از انواع فاضلاب‌ حیات آبزیان، پرندگان، حیات وحش و به طور کلی بقای تالاب را به شدت به مخاطره می‌ اندازد.

خسته بند گفت: رسوبات رودخانه های منتهی به تالاب انزلی موجب پر شدن تالاب و در نتیجه کم شدن گستره و توسعه این پهنه آبی شده است.

وی افزود: استفاده از تالاب‌ ها به عنوان مناطق تفرجگاهی اگر بدون برنامه‌ ریزی صحیح و لجام گسیخته باشد نه تنها هدف مزبور محقق نخواهد شد بلکه گاهی به روند تخریب تالاب نیز کمک می‌ کند.

تالاب انزلی از شدت درد آلودگی به دور خود می پیچد

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در ادامه بر لزوم تسریع در روند آهنگ اجرای احیای تالاب بین المللی انزلی تاکید و افزود: زیبایی تالاب باید به تالاب برگردد.

رسوبات حاصل فرسایش آبخیز و انتقال این مهم از طریق رودخانه های منتهی به تالاب انزلی و همچنین رهاسازی فاضلاب های انسانی، صنعتی، بیمارستانی و غیره در رودخانه های مزبور و انتقال پساب و زباله به تالاب باعث کاهش حجم مخزن تالاب و آلودگی ها نیز باعث تسریع در تخریب محیط زیست این پهنه آبی منحصر بفرد شده است.

بنابراین می طلبد مسئولان اقدامات موثری در پیشگیری از تخریب بیشتر تالاب بین المللی انجام دهند. همچنین باید اذعان کرد به دلیل عدم آگاهی ساکنان در حوزه آبخیز تالاب بین المللی انزلی و از بین بردن جنگل و پوشش های گیاهی عمل فرسایش خاک در حوزه تشدید می شود بنابراین باید ضمن آموزش های لازم، عملیات آبخیزداری در حوزه انجام تا در آینده از فرسایش جلوگیری شود.(مهر)