رمان و کتاب​های دینی؛ پرخواننده​ترین کتاب​ها در ایران

به گزارش جام‌جم، طی ده سال گذشته 102 هزار و 910 عنوان کتاب دینی در کشور منتشر شده که از این میان سهم کتاب‌های ترجمه 19 هزار و 152 عنوان و سهم کتاب‌های تألیفی 83 هزار و 758 عنوان بوده است. این در شرایطی است که 59 هزار و 209 عنوان این کتاب‌ها توسط ناشران شهرستانی و 43 هزار و 701 عنوان آن از سوی ناشران تهرانی منتشر شده که طبیعتا سهم ناشران استان قم در این میان پررنگ است.

طبق آمار ده سال گذشته، 49 هزار و 832 عنوان از کتاب‌های دینی چاپ اول و 53 هزار و 78 عنوان تجدید چاپ بوده‌اند. کتاب‌های دینی در ده سال اخیر در شمارگان کل 482 میلیون و 171 هزار و 682 و شمارگان متوسط 4734 نسخه منتشر شده‌اند.

مجموع صفحات کتاب‌های دینی در ده سال گذشته 121میلیون و 191 هزار و 318 صفحه و متوسط صفحات هر کتاب دینی 298 صفحه بوده است. بهای متوسط کتاب‌های دینی در این بازه زمانی هم 38 هزار و 280 ریال شده که متوسط بهای هر صفحه تقریبا معادل 124 ریال می‌شود.

حال اگر بخواهیم همین آمار را در بازه زمانی یک سال اخیر برای کتاب‌های دینی در نظر بگیریم، باید بگوییم که از اول‌تیرماه گذشته تا اول تیرماه امسال، در مجموع 8979 عنوان کتاب در حوزه دین منتشر شده است. 1413 عنوان ترجمه و 7566 عنوان از این کتاب‌ها تألیفی بوده‌اند که این آمار خود گویای افزایش و چند برابری شدن کتاب‌های تألیفی نسبت به کتاب‌های ترجمه‌ای در حوزه دین است.

قم، پیشتاز انتشار کتاب‌های دینی

در یک سال اخیر، باز هم سهم ناشران شهرستانی با مرکزیت قم برای چاپ کتاب‌های دینی پررنگ‌تر از ناشران تهرانی است؛ چرا که ناشران شهرستانی 5122 عنوان کتاب دینی در یک سال اخیر منتشر کرده‌اند و ناشران تهرانی 3857 عنوان. همچنین کتاب‌های چاپ اول در بازه زمانی یک سال گذشته 5106 عنوان و کتاب‌های تجدید چاپی 3873 عنوان بوده است.

اما افزایش قیمت کاغذ، نوسانات قیمت ارز طی سال‌های اخیر و به تبع آن افزایش قیمت کتاب به کاهش شمارگان کتاب‌ها منجر شده بود. این موضوع را در کتاب‌های حوزه دین هم می‌توان دید. در شرایطی که شمارگان متوسط کتاب‌ها در ده سال اخیر همان‌طور که در بالا اشاره شد، 4734 نسخه بود، در یک سال اخیر شمارگان متوسط کتاب‌های حوزه دین به 2831 نسخه رسیده است. از سوی دیگر بهای متوسط 38هزار و 280 ریالی ده سال اخیر، در یک سال اخیر با توجه به تورم خودش را به رقم 95 هزار و 926 ریال رسانده که متوسط هر صفحه 328 ریال را برای هر صفحه از کتاب‌های دینی رقم زده است. در شرایطی که همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، متوسط قیمت هر صفحه کتاب دینی به طور میانگین در ده‌سال اخیر 124 ریال بود.

تاریخ اسلام، در صدر انتشار کتاب‌های دینی

براساس آماری که در اختیار «جام‌جم» قرار گرفته است، در سه ماه نخست سال 1393 علوم قرآنی و قرآن 372 عنوان، حدیث 101 عنوان، فقه و اصول 318 عنوان، کلام 343 عنوان، مذاهب اسلامی 20 عنوان، اخلاق اسلامی 247 عنوان، آداب و رسوم مسلمانان 218 عنوان، عرفان 67 عنوان، تاریخ اسلام 465 عنوان و مباحث کلی 88 عنوان بوده‌اند.

مجموع زیر رده‌های دین در سه ماه نخست امسال 2239 عنوان بوده است.

همین آمار درباره زیر رده‌های کتاب‌های حوزه دین در سال 1392 به این شرح است که علوم قرآنی و قرآن شامل 338 عنوان، حدیث 114 عنوان، فقه و اصول 288 عنوان، کلام 357 عنوان، مذاهب اسلامی 15 عنوان، اخلاق اسلامی 236 عنوان، آداب و رسوم مسلمانان 313 عنوان، عرفان 42 عنوان، تاریخ اسلام 457 عنوان و مباحث کلی 135 عنوان بوده‌اند. مجموع کتاب‌های زیر رده دین در سه ماه نخست سال 1392، 2295 عنوان و تنها اندکی بیشتر از سه ماه نخست امسال بوده است. همچنین با مقایسه آمار زیر رده‌های دین در سه ماه نخست دو سال اخیر می‌توان نتیجه گرفت که کتاب‌های تاریخ اسلام در هر دو سال در صدر آمار زیر رده‌های دینی در مقایسه با موضوعات دیگر است.

مردم چقدر کتاب دینی می‌خوانند؟

حالا بیایید ببینیم با چنین آماری، اوضاع مطالعه کتاب‌های دینی به چه شکل است. در سنجش‌های سرانه مطالعه کشور دو متغیر و شاخصه کمیت سرانه مطالعه و اولویت مطالعه مردم مدنظر قرار می‌گیرد. طی سال‌های 1386 تا اردیبهشت 1392، پنج سنجش برای میزان مطالعه افراد مختلف جامعه صورت گرفت. سرانه مطالعه در سنجش آخر یعنی اردیبهشت سال گذشته نشان می‌دهد مردم 74 دقیقه در روز مطالعه می‌کنند و این مطالعه خواندن کتاب، روزنامه، نشریات، قرآن و ادعیه، و خواندن در فضای مجازی را شامل می‌شود.

اولویت مطالعه مردم نشان می‌دهد اولین انتخاب آنها مطالعه رمان و قصه و بعد کتاب‌های دینی سپس کتاب‌های روان‌شناسی و علوم تربیتی بوده است. براساس این آمار مردم کشورمان در طول روز به طور متوسط 16 دقیقه قرآن و ادعیه دینی می‌خوانند.

منصور واعظی، دبیر پیشین شورای فرهنگ عمومی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به خبرنگار ما می‌گوید: تقریبا جمع سرانه مطالعه طی پنج سنجش صورت گرفته بین 70 تا 76 دقیقه در طول روز متغیر بوده است.

سجاد روشنی / گروه فرهنگ و هنر