سازمان ​جنگل‌ها و محیط‌زیست بر ​سر​ دو راهی ادغام

در این میان برخی کارشناسان ادعا می‌کنند این دو سازمان با یکدیگر موازی‌کاری داشته و در انجام وظایف خود موفق نیستند، برخی نیز براین باورند که به دلیل ساختار سازمان حفاظت محیط‌زیست نمی‌توان نظارت کاملی بر عملکرد آن داشت و مسئولان آن نیز در قبال اوضاع بحرانی زیست‌محیطی کشور بخوبی پاسخگو نیستند. علاوه براین به گفته آنها سازمان جنگل‌ها نیز نباید زیرمجموعه وزارت جهادکشاورزی باشد، زیرا شرح وظایف آنها با یکدیگر متفاوت است. با توجه به این مشکلات مدتی است برخی از نمایندگان در حال آماده‌کردن طرح ادغام سازمان جنگل‌ها و حفاظت محیط‌زیست هستند، اما نکته اینجاست که در کشورمان این‌گونه تفکیک یا ادغام‌ها سابقه خوبی نداشته است. برای نمونه می‌توان به ادغام سازمان ملی جوانان و تربیت بدنی و تاسیس وزارت ورزش و جوانان اشاره کرد که به دلیل ضعف‌های زیاد بخش جوانان مدتی است مسئولان دوباره به فکر تفکیک آنها افتاده‌اند.

حدود 83 درصد از مساحت کشور را منابع طبیعی تشکیل می‌دهد، اما آن‌طور که باید و شاید به سازمان جنگل‌ها در کشور توجه نشده و نمی‌شود. این درحالی است که می‌توان گفت کمتر از 13 درصد از این مساحت سهم کشاورزی است، اما هنگام تخصیص اعتبارات توجه بیشتری به بخش کشاورزی می‌شود. بخشی از این دیدگاه اشتباه به این دلیل است که اقدامات در حوزه منابع طبیعی بلند‌مدت است به همین دلیل مسئولان دوست دارند به بخش کشاورزی که در کوتاه‌مدت نتیجه می‌دهد، توجه کنند. نکته اینجاست که مسئولان فراموش کرده‌اند که پشتوانه اصلی کشاورزی منابع طبیعی است. به بیان دیگر اگر کشاورزی پشتوانه تولید شمرده می‌شود باید تاکید کرد منابع طبیعی پشتوانه حیات بشر است.

جدایی سازمان جنگل‌ها از جهاد کشاورزی

هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگلبانی با بیان این‌که موافق تفکیک سازمان جنگل‌ها از وزارت جهاد کشاورزی است در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: شرح وظیفه این دو بخش بایکدیگر متفاوت است، چون کشاورزی بخشی خدماتی و سازمان جنگل‌ها حاکمیتی است.

وی می‌افزاید: وقتی مشکلات جنگل‌های شمال کشور را ریشه‌یابی می‌کنیم متوجه می‌شویم ​70 درصد این مشکلات به کشاورزی و دامداری مربوط است. به این شکل که کشاورزان عرصه‌های منابع طبیعی را به زمین کشاورزی تبدیل کرده و دامداران نیز بیش از توان این عرصه‌ها از آنها بهره‌برداری می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت منابع طبیعی نمی‌تواند زیر مجموعه کشاورزی قرار بگیرد.

علی ایرانپور، عضو کمیسیون کشاورزی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم یادآور می‌شود: منابع طبیعی چون زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی است دستخوش سیاست‌های این وزارتخانه شده و خیلی نتوانسته نقش مستقل خود را ایفا کند.

محمدمهدی برومندی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، مخالف تفکیک سازمان جنگل‌ها از جهاد کشاورزی است.ا​و به جام‌جم می‌گوید: بحث جدایی سازمان جنگل‌ها از وزارت جهاد کشاورزی در مجلس مطرح نیست و فقط طرح ادغام سازمان حفاظت محیط‌زیست با سازمان جنگل‌ها مطرح شده است.​ وی ادامه می‌دهد: هدف سازمان جنگل‌ها با جهاد کشاورزی یکی است، اما کشورها روش‌های مختلفی دارند. برای نمونه در کشور ترکیه وزارت کشاورزی و غذا و وزارت آب و جنگل وجود دارد.

به گفته او سازمان جنگل‌ها و مراتع ارتباط تنگاتنگی با وزارت جهاد کشاورزی دارد، چون مراتع ارتباط زیادی با تولید پروتئین، گوشت و دامداری دارد که از وظایف وزارت جهاد کشاورزی است؛ بنابراین می‌توان گفت این دو بخش بایکدیگر مرتبط هستند.

کیادلیری یادآور می‌شود: منابع طبیعی باید به وزارتخانه تبدیل شود تا بتواند پاسخگوی مشکلات باشد. برای نمونه بخش کشاورزی حدود 120 هزار پرسنل دارد، اما منابع​طبیعی کشور حدود 13 هزار نیرو​ دارد.

ادغام سازمان جنگل‌ها و سازمان ​محیط‌زیست

برومندی درباره علت مخالفت خود با ادغام سازمان جنگل‌ها با سازمان محیط‌زیست نیز عنوان می‌کند: مجموعه وظایف سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان مجموعه‌ای حاکمیتی بسیار مهم است و کاملا به لحاظ شرح وظایف سازمانی با سازمان جنگل‌ها متفاوت است، بنابراین ادغام این دو سازمان به لحاظ فنی و تخصصی هیچ دلیل علمی ندارد.

کیادلیری نیز در این باره عنوان می‌کند: در ادغام سازمان محیط‌زیست با سازمان جنگل‌ها باید توجه داشت که محیط‌زیست بخش ناظر است و سازمان جنگل‌ها بخش اجرایی است با این حال، این دو سازمان می‌توانند زیر مجموعه یک وزارتخانه باشند، در واقع باید کاری کرد که این سازمان‌ها قدرت بیشتری بگیرند.

افزون براین برومندی تاکید می‌کند: ما در کشورمان خاطره خوبی از ادغام سازمان‌ها نداریم برای نمونه در وزارت راه و شهرسازی اکنون مدیرکل‌ها در استان‌ها یکی شده‌اند و نمی‌توانند به همه کارهای این حوزه برسند.

به گفته وی در دیگر بخش‌ها نیز ادغام‌ها به نفع کشور نبوده و واقعیت این است که دولت در کشورهای موفق کوچک شده، بنابراین باید وظایف دولت را کم کرده و حضور بخش خصوصی را تقویت کنیم.

ایرانپور با بیان این‌که در اکثر کشورهای دنیا مسائل زیست‌محیطی، جنگلداری و منابع طبیعی در ارگانی مستقل اداره می‌شود، عنوان می‌کند: در کشورمان موازی‌کاری‌ها و وظایف مشابه مانع از این شده که این دستگاه‌ها بتوانند به وظایف خود بدرستی عمل کنند.

وی ادامه می‌دهد: در کشورهای موفق، سازمانی مانند حفاظت محیط‌زیست آنقدر قدرت دارد که تصمیم‌هایی که می‌گیرد باید از سوی دیگر دستگاه‌ها اجرا شود، اما در کشورمان اکنون دو سازمان ضعیف در این حوزه داریم، بنابراین باید گفت اگر سازمان حفاظت محیط‌زیست و جنگل‌ها بایکدیگر باشند بهتر عمل خواهند کرد.

نکته دیگری که در این بین باید به آن توجه کرد ظرفیت و توان سازمان جنگل‌ها و حفاظت محیط‌زیست است که مانع از فعالیت گسترده آنها شده. برای نمونه این دو سازمان همیشه از کمبود اعتبار و نیروی انسانی گله داشته‌اند. بنابراین باید برای تامین زیرساخت‌ها و توسعه نیروی انسانی این سازمان‌ها نیز تلاش کرد.

سیاسی بازی نکنید

تاکنون اغلب طرح‌هایی که در آن سازمان‌ها بایکدیگر ادغام یا تفکیک شده‌اند نتیجه بخش نبوده، زیرا برخی مواقع تصمیم‌گیری‌ها بدون مطالعه کافی انجام شده است. برومندی دراین باره تصریح می‌کند: برخی از این طرح‌ها از روی دلخوری‌های سیاسی صورت گرفته ، برای نمونه ادغام وزارت راه شهرسازی بعد از برکناری آقای بهبهانی، وزیر راه و شهرسازی وقت و اتفاقاتی که بین دولت و مجلس افتاد، کلید خورد به همین دلیل آن موقع رئیس‌جمهور وقت گفت دیگر وزیر معرفی نمی‌کند و قصد دارد وزارتخانه‌ها را با هم ادغام کند.

محمد اسماعیل‌نیا، عضو دیگر کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: چنانچه سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان جنگل‌ها و مدیریت منابع آب در کشور یکی شوند، بهتر می‌توان از منابع طبیعی کشور مراقبت کرد، اما نکته اینجاست که نباید آنقدر دنبال ادغام و تفکیک باشیم چون وقت و زمان را از دست می‌دهیم و به این شکل سازمان‌ها نمی‌توانند به وظیفه خود عمل کنند.

ایرانپور درباره این‌که ادغام و تفکیک‌ها در کشور تاکنون نتیجه بخش نبوده و ممکن است، طرح جدید نیز چنین سرنوشتی پیدا کند، تاکید می‌کند: این دو سازمان سنخیت زیادی با یکدیگر دارند، به همین دلیل نباید آنها را با طرح‌های ادغام وزارت ورزش و جوانان و راه و شهرسازی مقایسه کرد.

به گفته وی چنانچه این دو سازمان تشکیل یک وزارتخانه بدهند مجلس بهتر می‌تواند به عملکرد آنها نظارت داشته باشد.

اسماعیل‌نیا نیز با بیان این‌که در اکثر کشور‌های دنیا مقوله مدیریت منابع آب در حوزه منابع طبیعی است، خاطرنشان می‌کند: این یکی از اشکال‌های ماست، اما نکته اینجاست که معمولا تفکیک و ادغام‌ها منفعتی برای کشور نداشته است. نکته اینجاست که باید به سمت کار کارشناسی رفته و مدیریت جامع حوزه‌ای داشته باشیم، بنابراین باید زمان گذاشت و در مدیریت کار کرد و روی اقتصاد و فرهنگ کار کنیم.

رحمت‌الله نوروزی، عضو دیگر کمیسیون کشاورزی نیز بابیان این‌که به دلیل بهره‌برداری‌ بی‌برنامه از جنگل‌ها، چرای‌ بی‌رویه دام و شیوع آفات، وضع جنگل‌های کشور مناسب نیست به جام‌جم می‌گوید: طرح ادغام سازمان جنگل‌ها و حفاظت محیط‌زیست هنوز به هیات‌رئیسه مجلس ارائه نشده چون درحال تکمیل‌تر کردن آن هستیم و قرار است تا چند روز دیگر مرکز پژوهش‌های مجلس نیز نظر خود را در این باره اعلام کرده و طرح در اختیار هیات‌رئیسه مجلس قرار بگیرد.

مهدی آیینی ‌/ ‌گروه جامعه