پشت پرده جرایم زنانه

یکی می‌گوید پدر معتادی داشته که شب و روز مواد مصرف می‌کرد و مادرش را کتک می‌زد، به همین دلیل از دختران و زنان در محل‌های خلوت زورگیری می‌کرد، دیگری از شوهرش می‌نالد که هیچ علاقه‌ای به او نداشت و به زور وی را پای سفره عقد نشانده بودند و چون به مرد دیگری علاقه‌ داشته، با همدستی او همسرش را به قتل رساند. دختر دیگری تمام تقصیر را گردن بی‌پولی می‌اندازد و می‌گوید برای تامین نیازهای مالی، جیب مسافران را در اتوبوس و مترو خالی می‌کرد اما چه دلایلی باعث شده تا بعضی زنان و دختران جوان، به ارتکاب جرم روی بیاورند؟ آیا شکل جرم‌هایی که زنان مرتکب می‌شوند، نسبت به گذشته تغییر کرده و این افراد با جسارت بیشتری دست به اعمال مجرمانه می‌زنند؟

یکی از جدیدترین انواع جرم‌هایی که این روزها درباره آن زیاد صحبت می‌شود، سرقت اینترنتی است. نمونه آن دختر جوان شمالی است که توسط رئیس پلیس فتای گیلان شناسایی و دستگیر شد. این دختر که از حساب پدرش برداشت اینترنتی کرده بود، پس از دستگیری در اعترافاتش به پلیس گفت با سوءاستفاده از اعتماد پدر و در اختیار داشتن شماره کارت و رمز دوم، به صورت غیرمجاز از حساب اینترنتی پدرش، چهار میلیون ریال برای خرید شارژ اعتباری تلفن همراه برداشت کرده است. در نمونه دیگری، زنی تهرانی با سوءاستفاده از اعتماد همکلاسی‌اش از حساب خواهر او اینترنتی سرقت کرد. در این پرونده متهم طی چند مرحله، مبلغ ده میلیون ریال به صورت غیر مجاز از حساب بانکی شاکی سی و یک ساله پرونده برداشت کرد. این زن بیست و چهار ساله می‌گوید با برادر شاکی در یکی از مراکز دانشگاهی همکلاس است و در فرصتی مناسب اطلاعات حساب بانکی او را دزدیده و دست به سرقت ده میلیون ریالی زده است.

طلافروشی‌ها هم یکی دیگر از طعمه‌های زنان مجرم محسوب می‌شوند. در یکی از این سرقت‌ها که در دامغان رخ داد، مرد طلافروش پس از آن‌که متوجه شد چند تکه از طلاهای مغازه‌اش مفقود شده است، موضوع را به پلیس آگاهی اطلاع داد. او گفت:"زن جوانی به عنوان مشتری وارد مغازه‌ام شد و خواست برای خرید، چند مدل از طلاهای گران‌قیمت مغازه را در اختیارش قرار دهم. او چند قطعه النگوی طلا را در دست گرفت و پس از بررسی، قیمت‌شان ‌را پرسید و بعد از دقایقی طلاها را روی میز گذاشت و با عذرخواهی از مغازه خارج شد. زمانی که طلاها را از روی میز برداشتم، متوجه شدم یکی از النگوها که ارزش یک میلیون تومانی داشت دزدیده شده است، بسرعت از مغازه بیرون دویدم ولی از زن جوان اثری نبود.

شوهرکشی یکی دیگر ازجرایمی است که اخبار مربوط به آن با حساسیت زیادی توسط افکار عمومی دنبال می‌شود. در یکی از این نمونه‌ها، زن جوان برای‌ قتل شوهرش، دو آدمکش اجیر کرد. این زن با مراجعه به پلیس استان تهران مدعی شده بود همسرش گم شده است اما در تحقیقات تکمیلی مشخص شد این زن با پسر بیست و دو ساله‌ای در ارتباط بوده و با همدستی او، شوهرش را به قتل رسانده است. زن دیگری به نام محبوبه که پرونده‌اش در دادگاه کیفری استان تهران رسیدگی شده است، می‌گوید:"من قصد نداشتم شوهرم را بکشم. او همیشه رفتار بدی با من داشت، کتکم می‌زد و مرا تحقیر می‌کرد. روز حادثه باز هم شروع به دعوا کرد خیلی عصبانی شده بودم طوری که نتوانستم خودم را کنترل کنم چاقویی را از آشپزخانه برداشتم و با آن ضربه‌ای به همسرم زدم. همین‌که خون را دیدم، بشدت ترسیدم و از کاری که کردم، پشیمان شدم.من قاتل حرفه‌ای نیستم و در آن لحظات متوجه نبودم چه کار می‌کنم.

زورگیری نیز در سال‌های اخیر از انحصار مردان خارج شده و حالا زنان تبهکار با دل و جرات بیشتری به این جرم‌ خشن روی آورده‌اند. در یکی از این پرونده‌ها، ماموران پلیس پس از دریافت گزارش‌هایی درباره کیف‌قاپی و زورگیری در سطح پایتخت، دستگیری سارقان را در دستورکار خود قرار دادند. سارقان که یک زن و دو مرد بودند توسط پلیس شناسایی و محاصره شدند. با محاصره این سارقان یکی از آنها که زنی بیست و پنج ساله بود، با یک قمه دو دم به ماموران حمله کرد اما دستگیر شد. پلیس در بازرسی از این زن، 24 کیف زنانه و شناسنامه افراد مختلف را کشف کرد. رسیدگی به اتهامات این زن در دادسرای عمومی تهران ادامه دارد.

زنان در جیب بری هم دست کمی از مردان ندارند. نمونه‌اش دو زن جوانی هستند که در ایستگاه‌های اتوبوس بی. آر.تی تهران، جیب مسافران را خالی می‌کردند. در بازجویی‌هایی که از آنها به عمل آمد، مشخص شد دارای سابقه کیفری نیز هستند و چند بار به اتهام سرقت بازداشت شده و هر بار پس از آزادی، کارهای مجرمانه خود را از سر گرفته‌اند. این متهمان پس از دستگیری با صدور قرار قانونی توسط بازپرس دادسرای عمومی تهران روانه زندان شدند.

این پرونده‌ها نشان می‌دهد دایره جرایم زنان گسترده‌ترشده است و کارشناسان باید در این باره تحقیق و دلایل آن را بررسی کنند تا راهکارهای مناسبی برای مقابله با آن اتخاذ شود. لیلا حسین‌زاده

برداشت اول

دلایل گرایش زنان به ارتکاب جرم

دکتر پرویز رزاقی

روان‌شناس و مدرس دانشگاه آزاد

دلایل روان‌شناختی متفاوتی در شکل‌گیری و ارتکاب جرم تاثیر دارد. زنان نسبت به مردان در گرایش به جرم، کمتر پیشقدم می‌شوند اما چرا؟ یک دلیل آن وجود هورمون تستوسترون در مردان است. دومین علت آن بافت و نظام فرهنگی زنان جامعه است. همچنین عوامل بازدارنده‌ای هستند که زنان احساس می‌کنند انجام چنین رفتاری در شان یک خانم نیست. در مقابل مرد براحتی دست به رفتارهای پرخطر می‌زند. مساله بعدی، محدودیت‌های جسمی است که باعث می‌شود زنان کمتر به ارتکاب جرم گرایش داشته باشند.

اما این‌که چرا برخی زنان به سمت ارتکاب جرم گرایش پیدا می‌کنند، دلایل متفاوتی دارد. دلیل اول، وجود اختلال شخصیتی – روانی در این زنان است.در واقع فرد توانمندی‌هایی در خودش احساس می‌کند و به موجب آن مرتکب جرم می‌شود.مثلا قبلا نمی‌توانست از قید و بند خانواده‌اش رها شود اما حالا که دانشجو شده این طور فکر می‌کند تا هرساعتی که بخواهد می‌تواند بیرون از خانه باشد. در چنین افرادی با این طرز تفکر، احتمال بروز جرم بیشتر است. چون با مهارت‌هایی که برای مقابله با رفتارهای خانواده‌شان پیدا کرده‌اند، راحت‌تر می‌توانند آنها را فریب دهند.

دلیل دیگر، عقده‌ها و ناکامی‌های گذشته است. فردی که عقده‌های روانی دارد و احساس حقارت می‌کند، براحتی مرتکب جرم می‌شود. مثلا دختری که در گذشته دوستی داشته که در ازدواج به او خیانت کرده است، از پسران انتقام می‌گیرد.در واقع این عقده‌ها دختران را به سمت بزه‌های رفتاری می‌کشاند.

مساله سوم، فضا و محیطی است که زنان در آن رشد کرده‌اند. افرادی که رفتارهای پرخطر داشته‌اند، براحتی دیگران را نیز به سمت ارتکاب رفتار مجرمانه سوق می‌دهند. مساله چهارم، محرومیت‌های اجتماعی است.وقتی زنی احساس می‌کند بار مالی خانواده به دوش اوست. و باید درآمدزایی کند، ممکن است به سمت جرم برود.

دلیل دیگر گرایش برخی زنان به ارتکاب جرم، ضعف ساختار شناختی است. برخی زنان به علت نداشتن تصور شناختی و تحلیل درست، فریب زنان دیگر را می‌خورند و با باور حرف‌های آنها درباره رفاه و امکانات مالی، به سمت ارتکاب جرم می‌روند.

بحث دیگر نبود ارتباط عاطفی میان زنان و دختران با خانواده است. وقتی نیازهای عاطفی این افراد در خانواده تامین نشود،آنها سعی می‌کنند با عضویت در گروه‌های تبهکار، این نیاز را برطرف کنند.

حال این سوال پیش می‌آید که چرا همه زنانی که به نوعی با مشکلات مختلفی در خانواده مواجه هستند، مرتکب جرم نمی‌شوند؟ دلیل آن واضح است. چون برخی افراد مهارت «نه» گفتن را بلد هستند یا پشتوانه مذهبی دارند. مذهب عامل مهم بازدارنده محسوب می‌شود و فرد حتی اگر نیاز مادی شدیدی هم داشته باشد، عامل بازدارنده مذهب مانع از آن می‌شود که به سمت ارتکاب جرم برود.

برداشت دوم

ریشه‌ای برخورد نمی‌کنیم

دکتر افسر افشار نادری‌/‌ جامعه شناس

از نظر جامعه شناسی، عوامل مختلفی در گرایش زنان به ارتکاب جرم وجود دارد. در جوامعی که مردها در محور کارها هستند، بیشتر مردان هستند که زنان را درگیر جرم می‌کنند. مثلا اعتیاد زنان بیشتر توسط برادران یا شوهران‌شان اتفاق می‌افتد. در قتل‌هایی که توسط زنان رخ می‌دهد، علت را باید در شوهران آنها جستجو کرد که به همسرشان خیانت می‌کنند و وقتی قانون نیز از آنها حمایت نمی‌کند، خشم‌شان را با شوهرکشی بروز می‌دهند. فقر یک عامل دیگر است که باعث می‌شود زن سراغ اعمالی مثل روسپیگری، قتل یا اعتیاد و قاچاق مواد مخدر برود.

عامل دیگر، تغییر خواسته زنان است. برخی زنان برای تامین نیازهای مالی‌شان سراغ دزدی می‌روند. اینگونه زنان برای رسیدن به خواسته‌های خودشان وارد عمل می‌شوند و منتظر نمی‌مانند جامعه شرایط عملی شدن آن را فراهم کند.

هم اکنون عمده جرم‌هایی که زنان مرتکب می‌شوند، کلاهبرداری و دزدی است. همه می‌خواهند همه چیز داشته باشند و می‌دانند برای داشتن، باید خرج کنند و خرج کردن هم مستلزم داشتن پول است. وقتی فرد این امکان را ندارد، مرتکب جرم می‌شود.

نوزادکشی هم جرم دیگری است که زنان دست به ارتکاب آن می‌زنند. وقتی زن برای بزرگ کردن فرزندش امکانات کافی ندارد یا بچه‌ای که دارد، نامشروع است دست به کشتن نوزادانشان می‌زنند.

در جامعه ما که یک جامعه سنتی است، تعداد زنان مجرم زیاد شده و این در حالی است که به زنان به عنوان جنس دوم نگریسته می‌شود.در این میان برخوردهایی که در مواجهه با مسائل مختلف اجتماعی صورت می‌گیرد، برخوردهای علمی و اجتماعی نیست و بیشتر احساسی است. در واقع ما با مشکلات، ریشه‌ای برخورد نمی‌کنیم.

برداشت سوم

جرم و شرایط اقتصادی

سید محمد جندقی‌

رئیس اسبق کانون وکلای مرکزی دادگستری

به نظر می‌رسد جرم‌هایی که زنان در حال حاضر مرتکب می‌شوند، تغییری نسبت به گذشته نداشته است البته در سال‌های پیش به نسبت جمعیت، میزان جرائم ارتکابی هم کم بود. 50 سال پیش جمعیت کشور 20 میلیون نفر و 35 سال پیش 30 میلیون نفر بود، همینطور که به جمعیت اضافه می‌شود، میزان جرائم هم افزایش می‌یابد. البته این افزایش جرم ناشی از افزایش جمعیت نیست، بلکه به دلیل مسائل اقتصادی و فرهنگی و ناشی از محیطی است که فرد در آن رشد و نمو کرده است. به عنوان مثال گاهی شاهد هستیم که مادر و دختر یا پدر و پسر با هم مرتکب جرم می‌شوند.

به طور کلی هر جرمی گاهی به وسیله مردان و گاه نیز توسط زنان انجام می‌شود. اگر تعداد جمعیت زنان زیاد باشد، تعداد زنان مجرم زیاد و اگر جمعیت مردان زیاد باشد، شمار مردان مجرم زیاد خواهد بود.

نکته دیگر این‌که اگر زنان نسبت به گذشته گستاخانه‌تر مرتکب جرم می‌شوند، به این دلیل است که برخی از این زنان یا همسر ندارند یا وضع اقتصادی‌شان نامناسب است البته فقر و فشار اقتصادی همیشه بوده و هست. در زمان جنگ جهانی دوم در انگلیس بیش از هرجای دیگر دنیا فقر بیداد می‌کرد و این مساله مختص ایران یا کشورهای آسیایی نیست. بنابراین در خصوص جرایم زنان باید عوامل ذکر شده را کنار یکدیگر مدنظر قرار داد یعنی افزایش جمعیت زنان و علت‌های ناشی از مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را دخیل دانست.

برداشت چهارم

حساسیت اجتماعی

دکتر علی نجفی توانا

رئیس کانون وکلای دادگستری مرکز

جرائم ارتکابی توسط زنان به لحاظ کیفیت و کمیت در سال‌های اخیر تغییراتی داشته است. در جرائم قدیمی که زنان اکنون مرتکب می‌شوند مثل سرقت یا قتل با افزایش چندان زیادی مواجه نیستیم اما درخصوص جرایم جدید بویژه جرایم مربوط به فضای مجازی، مشارکت زنان بیشتر است و به نوعی در مجموع افزایش جرائم زنان در مقایسه با مردان خطرناک و نگران کننده تلقی می‌شود. نوع جرائمی که در این سال‌ها رو به افزایش بوده، جرائم مربوط به مسائل جنسی، فضای مجازی و معاونت با مردان در قاچاق و مصرف مواد مخدر، تشکیل باندهای سازمان یافته و حتی سرقت‌ است.

بنابراین می‌توان گفت جرائم فضای مجازی توسط زنان نسبت به مردان با افزایش قابل توجهی روبه‌روست. چرایی این موضوع به پدیده‌های صنعتی برمی‌گردد.فناوری ضمن این‌که فرصت‌هایی را برای سازندگی فراهم می‌سازد، زمینه‌های تخریب را هم مهیا می‌کند.

تکنولوژی مربوط به رایانه بویژه اینترنت حس کنجکاوی را تحریک می‌کند و از سوی دیگر چون حراست و مراقبت از افراد در زمان استفاده از این فناوری و امکان اعمال کنترل اجتماعی کمتر است، افراد مستعد بیش از بقیه به ارتکاب جرایم مربوط به آن روی می‌آورند. هک کردن، سرقت اطلاعات، انتشار تصاویر مستهجن و بسیاری جرائم دیگر، با استفاده از همین فناوری بوقوع می‌پیوندد.

فضای مجازی ارتکاب جرائم را برای همه جوانان ایجاد کرده است و در واقع جوانان نسبت به افراد مسن‌‌تر، نقش فعال‌تری در این زمینه دارند. در گذشته طبق آمار، زنان 20 درصد جرایم ارتکابی را به خود اختصاص می‌دادند و 80 درصد بقیه جرم‌ها را مردان مرتکب می‌شدند اما در سال‌های اخیر، روند جرایم زنان بیشتر شده و نقش زنان در هر ده هزار فقره جرم به چهار تا پنج هزار مورد افزایش یافته است.

درمورد جرایم سنتی نیز، با افزایش این جرائم مثل رابطه غیراخلاقی، مصرف مواد مخدر، شوهر کشی، سقط جنین و بچه‌کشی مواجه هستیم. چون این جرائم کمتر آشکار می‌شوند معمولا در آمارها بازتاب واقعی ندارند. ضمن آن‌که به نظر می‌رسد جامعه نیز چندان درصدد کشف اسرار مجرمانه برای تمام آحاد بویژه کسانی که اشاره کردیم، نیست و با تساهل و تسامح با این موضوع برخورد می‌کند و جز با شعار، حرکتی عملی از خود بروز نمی‌دهد. اگر این روال ادامه یابد، بتدریج جامعه بی‌تفاوت می‌شود و آسیب‌هایی نظیر مصرف مواد مخدر و برقراری روابط غیراخلاقی و نامشروع جنبه عادی پیدا می‌کند. (ضمیمه تپش)