زندگی​ در ​کنار هوشمند​ها

جامعه هوشمند؛ بیم‌ها و امیدها

تردیدی نیست​ برخورداری از تجهیزاتی که می‌توانند به کاهش هزینه و راحت‌تر کردن زندگی بپردازند، می‌تواند از بار فشارهای مختلف موجود در زندگی بکاهد. با این حال فرآیند هوشمندتر شدن تجهیزات می‌تواند مشکلاتی ​ را نیز با خود به همراه داشته باشد.

مساله نخست به حفظ حریم خصوصی مربوط می‌شود. از آنجا که اطلاعات کاربران به شیوه‌های مختلف در اینترنت یا شبکه ایجاد شده میان وسایل مختلف قرار دارد، هکرها می‌توانند با دسترسی غیرمجاز به آنها، مشکلات و دردسرهایی را برای صاحبان وسایل ایجاد کنند. در این میان، دخالت‌های به ظاهر قانونی ولی نادرست از سوی برخی دولت‌ها را نیز باید به فهرست نگرانی‌ها افزود. هر​چندگاهی که اخباری در مورد گستره دخالت موسسات امنیتی در زندگی خصوصی شهروندان در رسانه‌ها مطرح می‌شود، این پرسش ذهن بسیاری را به خود مشغول می‌کند که آیا زندگی هوشمندتر به معنای فاش شدن اطلاعات شخصی یا حتی اسرار خانوادگی کاربران وسایل هوشمند در آینده خواهد بود؟

دومین مشکلی که از سوی برخی کارشناسان درخصوص زندگی هوشمندتر مطرح می‌شود، احتمال کاهش قابل ملاحظه توانایی ذهنی و خلاق انسان‌هاست. با این که هدف از طراحی وسایل هوشمند خانه و نیز انواع فناوری‌های دیجیتال ارتباطی، کم شدن از فشار کارهای روزمره و تکراری است، اما گاهی همین زندگی آنلاین می‌تواند به کاهش توانایی تمرکز انسان روی امور مهم‌تر و در نتیجه نوعی تنبلی ذهنی بینجامد.

به هر حال، همان طور که هر فناوری و وسیله‌ای می‌تواند همانند یک شمشیر دو لبه دارای مزایا و معایبی باشد، کاربرد هوشمندانه این وسایل هوشمند می‌تواند بهترین راه پیش رو باشد.

پوشیدنی‌های ​هوشمند

مبحث پوشیدنی‌های هوشمند یکی از جذاب‌ترین کاربردهای فناوری دیجیتال در زندگی روزمره است. منظور از پوشیدنی‌ها، به معنای تمام تجهیزاتی است که به نوعی به بدن متصل می‌شود و به همین دلیل بازه‌ای گسترده از لباس‌های هوشمند تا دستبندها و حلقه‌های هوشمند را در بر می‌گیرد.

روی آوردن شرکت‌های بزرگ حوزه الکترونیک و دیجیتال به تولید ساعت‌ها و دستبندهای هوشمند سبب شده این بخش از بازار این اواخر رشد ​ زیادی را تجربه کند. ساعت‌ها و دستبندهای هوشمند دارای چند کارکرد اصلی هستند. یکی از مهم‌ترین کارکردهای این وسایل، ارزیابی سلامت و عملکرد ورزشی افراد است. بسیاری از این وسایل می‌توانند میزان تپش قلب و اطلاعات دیگری نظیر سرعت دویدن، فاصله طی شده و حتی کالری مصرف شده را به او نشان دهند. در این میان، دستبندهای هوشمند به علت ارزان‌تر بودن، فاقد سیستمی برای نمایش آنچنانی اطلاعات هستند و در عوض اطلاعات را برای پردازش به تلفن هوشمند فرد ارسال می‌کنند.

پایش کیفیت خواب یکی دیگر از کارکردهای برخی ​ دستبندهای هوشمند است. این وسایل با بررسی الگوی خواب افراد می‌توانند سلامت خواب را بررسی کرده و در صورت لزوم پیشنهاداتی برای بهبود خواب به وی ارائه دهند یا اطلاعات مورد نظر پزشک را برای درمان نیز فراهم کنند. در مقابل، ساعت‌های هوشمند از کاربردهای افزون‌تری برخوردارند که برای نمونه نمایش پیامک‌های دریافتی، نمایش تماس‌ها، دریافت پیغام صوتی و برخی کارهایی که از یک تلفن همراه ساده انتظار دارید را به انجام می‌رسانند. البته فراموش نشود​ این دستگاه‌ها از ساده‌ترین کاربرد یک ساعت معمولی یعنی نمایش زمان هم برخوردارند!

رانندگی هوشمند

شاید با شنیدن عبارت ​رانندگی هوشمند​ به یاد خودروهای بدون راننده‌ای بیفتید که بتازگی طراحی شده‌اند و خبرهایی از آنها ارائه شده، اما بد نیست بدانید این عبارت، مفهومی گسترده دارد و به هر گونه استفاده از فناوری‌ دیجیتال اطلاق می‌شود که می‌تواند به تجربه بهتر از رانندگی، ایمنی بالاتر و نیز کاهش هزینه‌ها بینجامد.

تلفن هوشمند، همراه جدید خودروها

بسیاری از فناوری‌های مرتبط با خودروی هوشمند با استفاده از تلفن همراه امکان‌پذیر است. به این ترتیب که گروهی از برنامه‌نویسان، برنامکی با قابلیت‌های مختلف مرتبط با خودرو طراحی می‌کنند و هر کاربر با نصب آن روی گوشی و نیز به بخشی از خودرو، می‌تواند به شکل هوشمندانه‌تری از خودرو استفاده کند.

یکی از کارکردهای این برنامک‌ها، به مبحث تعمیر و نگهداری خودرو مربوط می‌شود. مشکلی که بسیاری از صاحبان خودرو با آن روبه‌رو هستند این است که چراغ‌های روی داشبورد، اطلاعات چندانی درباره مشکلات سیستم داخلی خودرو نمی‌دهد.

چند سالی است که برخی خودروهای تولیدی در کشورهای توسعه یافته مجهز به سامانه‌ای است که می‌تواند مشکلات بخش‌های مختلف خودرو را تشخیص دهد. در این میان، حسگرهای ویژه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند با اتصال به این سامانه و انتقال اطلاعات دریافتی از طریق بلوتوث به تلفن هوشمند کاربر، او را از مشکلات موتور یا دیگر بخش‌های داخلی خودرو مطلع سازند. جالب اینجاست که برخی از این برنامک‌ها می‌توانند میزان وخامت مشکل ایجاد شده و حتی هزینه معمولی که باید بابت تعمیر آن به مکانیک پرداخته شود محاسبه و اعلام کنند.

افزون بر این، قابلیت‌ گوشی‌های هوشمند به گونه‌ای است که می‌توان این وسیله را جایگزین تمام دستگاه‌های صوتی ـ تصویری خودرو و حتی سامانه ناوبری آن کرد. برخی مدل‌های مفهومی جدید که هنوز به تولید انبوه نرسیده‌اند به گونه‌ای طراحی می‌شوند که در قاب مخصوص موجود در خودرو قرار می‌گیرند و به این ترتیب جایگزین سامانه‌های فعلی موجود در برخی خودروها می‌شوند.

خودرویی برای من و تو

یکی از اصلی‌ترین مزایای دنیای دیجیتال را باید در قابلیت شخصی‌سازی (customization) جست. در دوره پیش دیجیتال، محصولات مختلف با یک استاندارد مشخص عرضه می‌شدند و کاربران با گزینه‌های چندانی برای تنظیم و استفاده از آن روبه‌رو نبودند، اما در دنیای دیجیتال، هر کاربر با متغیرهای زیادی روبه‌رو ست که با کمک آنها می‌تواند استفاده مورد نظر از یک دستگاه یا نرم‌افزار را به دست آورد و آن را به سلیقه خود تغییر دهد. این ویژگی را در اصطلاح ​شخصی‌سازی​ می‌نامیم.

تاکنون برنامک‌های مختلفی برای شخصی‌سازی خودرو ارائه شده‌ است. برای نمونه، برخی از این برنامک‌ها این امکان را می‌دهند تا یک فرد (برای نمونه پدر خانواده) برای هر یک از اعضای خانواده یک سرعت حداکثری ممکن را تعیین کند. در این صورت احتمال بروز مشکل برای نوجوانانی که علاقه به رانندگی با سرعت زیاد دارند کاهش می‌یابد. همچنین تعریف حداکثر صدای سامانه پخش صوتی می‌تواند برای سلامت گوش کودکان و نوجوانان سودمند باشد.

واقعیت افزوده

در بسیاری از موقعیت‌ها نظیر رانندگی در شب یا هوای مه‌آلود یا جاده‌های ناهموار، راننده نمی‌تواند مسیر را بدرستی مشاهده کند. همچنین در برخی موارد نظیر وجود موانعی غیرطبیعی نظیر سنگ‌های بزرگ در جاده، برخی افراد از توانایی زیای برای واکنش‌دهی سریع برخوردار نیستند. اینجاست که واقعیت افزوده (AR) به کمک رانندگان می‌آید.

شاید در فیلم‌های علمی ـ تخیلی دیده باشید که وقتی رباتی هوشمند به اطراف نگاه می‌کند، اطلاعاتی در مورد اشیای مشاهده شده در کنار آن درج می‌شود. مثلا وقتی نگاه ربات به یک مجسمه می‌افتد، اطلاعاتی مثل طول، عرض و ارتفاع یا چیزهایی از این دست در کنار تصویرش ظاهر می‌شود.

این فناوری افزودن اطلاعات در مورد اموری که مشاهده می‌کنیم را واقعیت افزوده می‌نامند.مدت زیادی نیست که برخی بزرگان خودروسازی دنیا به فکر استفاده از این فناوری در خودروهای تولیدی افتاده‌اند. این فناوری کاربردهای زیادی دارد. برای نمونه وقتی راننده‌ای در مسیری حرکت می‌کند، اطلاعات مربوط به سرعت یا شتاب و حتی زمان و فاصله باقیمانده برای رسیدن به مقصد از پیش تعیین شده روی شیشه جلوی خودرو پدیدار می‌شود.

یکی از مهم‌ترین کاربردهای واقعیت افزوده را باید در شیوه‌های مختلف افزایش ایمنی خودرو دانست. برای نمونه، یکی از این شرکت‌های خودروسازی، نوعی فناوری مبتنی بر واقعیت افزوده را طراحی کرده که در صورت قرارگرفتن یک مانع (مثلا جعبه‌ای که از پشت یک کامیون افتاده)، مسیری را روی شیشه جلوی خودرو ترسیم می‌کند تا راننده بدون نگرانی و تنش و فقط با دنبال کردن آن مسیر، بخوبی از کنار جسم مذکور عبور کند. این سامانه می‌تواند برای سبقت گرفتن درست و اصولی نیز به کار رود.

خودروهای بدون راننده

ایده ساخت خودروهای بدون راننده سال‌هاست در ذهن بسیاری از کارشناسان حوزه طراحی خودرو جای دارد. با این حال نظر به پیچیدگی‌های این حوزه و از همه مهم‌تر وجود قوانین سختگیرانه در حوزه حمل و نقل شهری، اجرای چنین ایده‌ای تاکنون ممکن نبوده است. خوشبختانه ورود شرکتی همانند گوگل به این حوزه سبب شده این طرح با قوت پیش برود. چندی پیش بود که گوگل توانست خودروی بدون راننده خود را در خیابان به شکل موفقیت‌آمیزی به کار گیرد. اما چرا خودروی بدون راننده این​قدر اهمیت دارد؟ نخست آن که شاید استفاده از فناوری دیجیتال برای هدایت خودرو بتواند جلوی مشکلاتی نظیر تصادفات را بگیرد و به ایمنی هر چه بیشتر سرنشینان بینجامد. یکی دیگر از ویژگی‌های جالب خودروهای بدون راننده در آینده را باید در امکان ارتباط آنها با یکدیگر دانست. در این صورت در لحظاتی که هر راننده ماهری ممکن است با خودروی مقابل تصادف کند، ارتباط موثر میان دو خودرو، جلوی این رویداد ناخوشایند را می‌گیرد. افزون بر این، امکان حرکت خودروها در یک مسیر و با هماهنگی فراهم می‌شود. در این صورت شاید از حجم بار ترافیکی که گاهی به خاطر بی‌نظمی در حرکت خودروها شکل می‌گیرد، کاسته شود.

خانه​های هوشمند

مفهوم خانه هوشمند از حدود سه یا چهار دهه پیش مطرح شد. در آن دوران قصد​ بود روند تولید وسایل خانگی به سمتی پیش برود که امکان کنترل همه آنها از طریق یک دستگاه مرکزی ایجاد شود، اما به علت​کاستی در فناوری‌های آن دوران، این اتفاق نیفتاد.

به هر حال پیشرفت‌های صورت گرفته در حوزه دیجیتال، فرصتی مجدد برای پیاده‌سازی خانه‌های هوشمند پدیدار ساخت. در این میان شاید ورود انواع تلفن‌های هوشمند را بتوان نیروی پیشران در عملی‌سازی خانه هوشمند دانست. تلفن‌های هوشمند همراه با توان محاسباتی بالا و نیز امکان برقراری ارتباط به شیوه‌های مختلف، امکان برقراری ارتباط با دستگاه‌های مختلف و پردازش اطلاعات را فراهم می‌کنند. به طور کلی، همه فناوری‌های مرتبط با خانه هوشمند، حول دو مساله اصلی صرفه‌جویی در زمان و صرفه‌جویی در هزینه طراحی می‌شوند. برای نمونه، برخی از انواع لوازم خانگی هوشمند می‌توانند​ کارکردهای غیرضروری خود را در ساعات اوج مصرف که هزینه برق در آنها بیشتر است متوقف کرده و در عوض، فعالیت‌های بیشتری را در ساعاتی که هزینه برق کمتر است به انجام برسانند.

افزون بر این، شاید یکی از بارزترین تفاوت‌ها میان این فناوری‌ها با فناوری‌های پیشین را در توانایی شناخت مشکلات پیش آمده در خود دانست. برای نمونه یک جاروبرقی هوشمند شاید بتواند در مورد خراب شدن سیم پیچی موتور خود به صاحبش هشدار دهد.

به طور کلی، منظور از خانه و لوازم خانگی هوشمند، چیزی فراتر از توانایی کاربر برای روشن و خاموش کردن آن از راه دور است. این وسایل به طور کلی به گونه‌ای طراحی می‌شوند که نیاز به حضور کاربر برای تنظیم کاربردهای مختلف آن را به حداقل رسانده و به صورت خودکار بسیاری از اموری که پیش از این تنها نیاز به حضور کاربر داشت را به انجام برساند.

در حال حاضر شرکت‌های مختلفی در زمینه طراحی و تولید لوازم خانگی هوشمند مشغول به کار هستند. در این میان، از آنجا که وسایل موجود در آشپزخانه بیشترین تنوع و کارکرد را در هر خانه‌ای دارد، توجه به ساخت تجهیزات مورد نیاز آشپزخانه بیشتر در صدر توجه این شرکت‌ها قرار دارد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به برخی ایده‌های پیاده ​ یا طراحی شده در ساخت لوازم خانگی هوشمند.

1 ـ جاروبرقی

جاروبرقی یکی از دستگاه‌هایی است که بیشترین توجه سازندگان لوازم خانگی هوشمند را به خود اختصاص داده است. شاید اصلی‌ترین دلیل این مساله را بتوان ملال‌آور بودن جاروزدن خانه دانست.

به هر حال، تاکنون مدل‌های مختلفی از جاروبرقی‌های هوشمند وارد بازار شده که هر کدام کارکردهای مشخصی دارند. یکی از اصلی‌ترین این کارکردها، وجود دوربین در این وسایل است. جاروبرقی‌های هوشمند می‌توانند با بررسی محیط، ضمن برخورد نکردن با موانع موجود، بخوبی به وظیفه خود برای تمیز کردن کف اتاق بپردازند. تلاش کارشناسان در ساخت جاروبرقی‌های هوشمند بر افزایش میزان دقت این وسیله در شناسایی موانع و نیز بهبود کیفیت کارکرد آن در تمیز کردن است.

2 ـ یخچال

هم‌اکنون چند شرکت مختلف، یخچال‌های هوشمند خود را به بازار ارائه کرده‌اند و هرازگاهی هم خبر از طراحی سیستم‌های جدیدی برای بهبود عملکرد یخچال‌های هوشمند آینده می‌شنویم. یخچال‌های هوشمند کارکردهای متنوعی دارند. برای نمونه در برخی مدل‌های مفهومی ارائه شده، یخچال می‌تواند به صورت خودکار، برچسب مواد غذایی موجود را بخواند و در صورت نزدیک شدن به تاریخ انقضا به کاربر برای مصرف سریع‌تر یا حتی دورانداختن آن هشدار دهد.

همچنین یخچال‌های هوشمند می‌توانند با پایش میزان مواد غذایی موجود، در صورت لزوم به کاربر پیامی برای تهیه مقدار بیشتری از آن بدهند. برای نمونه چنانچه تعداد تخم‌مرغ‌های موجود از تعداد مشخصی کمتر شد، یخچال می‌تواند پیغامی مبنی بر خرید تخم‌مرغ به گوشی همراه صاحب خود بفرستد یا حتی سفارش خرید تخم مرغ را به سوپرمارکت محل ارسال کند.

3 ـ روشنایی خانه

با این که در سال‌های اخیر، انواع مختلفی از لامپ‌های کم‌مصرف وارد بازار شده‌اند، اما هنوز می‌توان به شیوه‌های مختلف از میزان مصرف برق از سوی آنها کاست. برخی دستگاه‌های نورپردازی هوشمند که برای کاربردهای خانگی طراحی شده‌اند می‌توانند بخوبی این وظیفه را به انجام برسانند. این دستگاه‌ها، میزان نور لامپ‌ها را با توجه به نور طبیعی که وارد خانه می‌شود تنظیم می‌کنند و به این ترتیب، میزان کارکرد برق یک لامپ در روز با شب متفاوت خواهد بود.

اما کارکردهای این سیستم‌های روشنایی هوشمند تنها به کاهش هزینه‌ها مربوط نمی‌شود و هماهنگ‌تر ساختن روشنایی با سلامت انسان، از دیگر کارکردهای این دستگاه‌هاست. برخی سیستم‌های هوشمند روشنایی به گونه طراحی شده‌اند که با در نظر گرفتن زمان و نیز نیازها و موقعیت فرد می‌توانند نور اتاق را تغییر دهند و به این ترتیب به هوشیاری یا خواب بهتر او کمک کنند.