گرم‌ترین روزهای زمین

مرکز ملی اقیانوس‌شناسی و پدیده‌های جوی ایالات متحده آمریکا و مرکز داده‌های اقلیمی این کشور نیز این خبر را مورد تائید قرار داده و اعلام کرده‌اند زمین تابستان امسال رکورد گرم‌ترین روزهایی را که در سال‌های اخیر تجربه کرده شکسته و این افزایش دما موجب شده است ماه‌های خرداد تا شهریور امسال به عنوان گرم‌ترین روزهای جهان ثبت شود.

واقعیت‌های نگران‌کننده

مهندس درویش، مدیرکل آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تائید این که در ماه‌های اخیر کره زمین گرم‌ترین روزها را تجربه کرده به جام‌جم می‌گوید: در روزهای اخیر چندین خبر در این زمینه اعلام شده که همه این خبرها نشان می‌دهد برآورد کارشناسان و دانشمندان اقلیم‌شناس درباره شدت پدیده تغییر اقلیم یا Climate Change خوشبینانه‌تر از آن چیزی بوده که عملا اتفاق افتاده است.

به عبارت دیگر واقعیت خیلی نگران‌کننده‌تر از آن است که آنها پیش‌بینی کرده بودند. بخصوص اطلاعاتی که اخیرا درباره تغییرات دمای آب در نیمکره جنوبی در اقیانوس‌ها به دست آمده نشان‌دهنده این است که وضع کنونی به‌مراتب بدتر از پیش‌بینی‌ها است. به همین دلیل فکر می‌کنم ثبت رکورد گرم‌ترین سال در طول یکصد سال اخیر کاملا منطقی باشد. البته اگر کمی دقت کنیم متوجه خواهیم شد افزایش دما در سال‌های اخیر شیب صعودی داشته است. در دو دهه اخیر به طور مرتب سال‌هایی ثبت شده که از نظر رکورد گرم شدن زمین بی‌سابقه بوده و این روند متاسفانه همچنان رو به افزایش است.

وی که از فعالان حوزه محیط زیست است در پاسخ به این که ما در کشورمان برای مقابله با پدیده گرمایش جهانی چه کارهایی انجام داده‌ایم، این طور توضیح می دهد: ما عملا برای مقابله با گرمایش جهانی یا کاهش پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیم هیچ کاری انجام نداده‌ایم. کشور ما یکی از ده کشوری است که در گرم شدن زمین بیشترین سهم را داشته است در حالی که اگر به 9 کشوری که در رتبه های اول تا نهم این فهرست قرار دارند نگاهی بیندازیم، می بینیم همه این کشورها از قدرت‌های اقتصادی بزرگ دنیا هستند در شرایطی که ما اصلا از نظر قدرت اقتصادی با این کشورها قابل مقایسه نیستیم. در کشور ما نسبت به حجم تولیدات و توسعه و رشد اقتصادی که داشته‌ایم میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتر بوده و مصداق بارز آن شرایط حاکم بر منطقه پارس جنوبی و عسلویه است که حتی امکان نفس کشیدن را از اهالی و کارکنان منطقه پارس جنوبی سلب کرده است.

خشکی سرزمین را دریابیم

درویش با اشاره به بی‌توجهی مسئولان کشور نسبت به مشکلات زیست‌محیطی می‌گوید: در آستانه انتخابات قبلی مجلس شورای اسلامی وقتی از رهبران گروه‌های سیاسی پرسیده شد برای مشکلاتی مانند گرمایش جهانی و تغییرات اقلیم چه برنامه‌ای دارند بیشتر آنها طوری واکنش نشان دادند که گویا اصلا نمی‌دانستند گرمایش جهانی چیست و چه پیامدهایی می‌تواند به همراه داشته باشد. وقتی برای آنها درباره این مشکلات زیست‌محیطی صحبت و توضیح داده شد که این پدیده ها به تغییر اقلیم و گرم شدن تدریجی زمین منجر می‌شود، این سوال برایشان مطرح شده بود که این موضوعات اساسا چه ارتباطی با انتخابات دارد. حقیقت این است که نسبت به مسائل زیست‌محیطی بی‌اهمیت بوده‌ایم و به دلیل کوچک انگاشتن مسائل محیط زیستی امروز سیلی سختی از طبیعت می‌خوریم.

یکی از مهم‌ترین پیامدهای ناشی از گرمایش جهانی در کشور ما این است که خشکی سرزمین ما در حال افزایش است. مدیرکل آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به این موضوع می‌افزاید: ظرفیت گرمایی سرزمین ایران یا بهتر بگوییم فلات ایران در حال کاهش است. ما با پدیده خشکی زاگرس رو‌به‌رو شده‌ایم. بیش از 30 درصد زاگرس با معضل خشکی مواجه شده است. عمق متوسط تالاب انزلی ـ در منطقه‌ای که ریزش‌های آسمانی به بیش از دو متر در سال می‌رسد ـ از 14 متر به کمتر از یک متر کاهش پیدا کرده است. اینها می‌تواند از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییر اقلیم باشد. اگر بخواهیم علت خشکی بختگان، گاوخونی، ارژن، پریشان و مهار لو را ریشه‌یابی کنیم، شاید بتوانیم بگوییم مناطق مرکزی بشدت با پدیده خشکسالی رو‌به‌رو شده، اما به نظر می‌رسد در بعضی مناطق کشور اتفاقاتی می‌افتد که کاملا نشان‌دهنده این است که متاسفانه به علت تشدید روند بیابان‌زایی که ناشی از عملکرد انسانی است، پدیده بیابان‌زایی توانسته به تشدید تغییر اقلیم و همچنین تشدید خشکسالی منتهی شود. این پدیده‌ها همدیگر را تشدید می‌کند. اگر نگاهی جامع داشته باشیم به این نتیجه می‌رسیم که افزایش کانون‌های بحرانی فرسایش بادی، افزایش چشمه‌های تولید گرد و خاک و کاهش روزافزون سطح آب زیرزمینی همه و همه نشان‌دهنده این است که خشکسالی طبیعی و تغییر اقلیم و عملکردهای نابخردانه انسانی دست به دست هم داده تا این بحران بی‌سابقه‌تر از هر زمان دیگری گریبان فلات ایران را بگیرد.

ایران در رتبه دهم

گفته می‌شود کشور ما یکی از ده کشوری است که بیشترین سهم را در گرمایش جهانی دارد. مهندس درویش ضمن تائید این مطلب می‌گوید: کشورها براساس میزان سهمی که در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند در فهرست کشورهایی که بیشترین اثرگذاری را در گرمایش جهانی دارند رتبه‌بندی می‌شوند. انتشار گازهای گلخانه‌ای یکی از شاخص‌های توسعه صنعتی و اقتصادی در کشورهاست. برای مثال اگر کشورهایی مانند چین، ایالات متحده آمریکا، هندوستان، اسپانیا، ایتالیا، آلمان و انگلیس را که در صدر این فهرست قرار دارند در نظر بگیرید، متوجه می‌شوید از کشورهای برتر اقتصادی دنیا هستند و سهم بزرگی از تولید ناخالص داخلی را تولید می‌کنند، اما متاسفانه ایران در حالی رتبه دهم این فهرست را از آن خود ساخته که دهمین قدرت اقتصادی دنیا نیست.

از چند سال پیش در کشورهای مختلف به منظور مقابله با پدیده گرمایش جهانی و پیامدهای ناشی از آن راهکارهایی مورد توجه قرار گرفته است.

مهندس درویش در توضیح راهکارهایی که در دیگر کشورها مورد توجه قرار گرفته، این طور توضیح می‌دهد: مهم‌ترین راهکار مطرح برای مقابله با گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، رفتن به سمت اقتصاد کم‌کربن است. ما باید سیستم‌های مالیاتی سختگیرانه‌ای برای آن گروه از صنایعی که چرخ اقتصادی آنها در گرو انتشار گازهای گلخانه‌ای است در نظر بگیریم. باید به سمت بهره‌برداری از انرژی‌های نو قدم برداریم و کسب و کارهای سبز را در کشور تقویت کنیم. ساخت سلول‌های فتوولتائیک، استفاده از توربین‌های بادی، استفاده از ظرفیت‌هایی مانند انرژی‌های جزر و مدی و انرژی زمین گرمایی از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند برای مقابله با گرمایش جهانی کارآمد باشد.

وی در پایان یادآور می‌شود: یکی دیگر از راهکارهایی که می‌توان در راستای مقابله با تغییر اقلیم مورد توجه قرار داد کاهش هزینه استفاده از اینترنت، افزایش پهنای باند و الکترونیکی کردن امور است. این در حالی است که در کشور ما تسهیلات اینترنتی از گرانقیمت‌ترین خدماتی است که در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد. کشور ما یکی از کندترین سرعت‌های اینترنت را دارد که این معضل می‌تواند زمینه‌ساز افزایش انتروپی و افزایش حضور مردم در خیابان‌ها باشد و به افزایش مصرف انرژی منتهی شود. اینها ازجمله راهکارهایی است که در سطح دنیا مورد توجه قرار گرفته و متاسفانه ما هنوز نتوانسته‌ایم به این سمت حرکت کنیم و به دستاوردی در این زمینه دست یابیم.

فرانک فراهانی‌جم / گروه دانش