چتر حفاظت برسر دُرنای سیبری

مدیرکل محیط‌زیست مازندران در گفت‌وگو با مهر اظهارکرد: با توجه به اهمیت این پرنده به عنوان پرنده‌ای در خطرانقراض، اقدامات مختلفی برای حفاظت از درنا و زیستگاه آن از جمله جذب نیروهای محافظ همیار محیط‌بان، نصب تابلو برای شناسایی منطقه، برگزاری کلاس آموزشی برای جامعه محلی با موضوع درنا، خرید تجهیزات حفاظتی مانند دوربین، تلسکوپ، رها‌سازی جوجه درناهای سیبری، احداث مرکز پرنده‌شناسی و استفاده از خدمات مشاوران ملی و بین‌المللی درنظر گرفته شده است.

ناصر مهردادی افزود: با توجه به اهمیت این پرنده به عنوان پرنده‌ای منحصر بفرد ودر معرض خطر انقراض، پروژه‌ای بین‌المللی با استفاده از اعتبارات صندوق حمایت برای پشتیبانی از این پرنده تهیه، پیشنهاد و پس از تصویب، از سال ۲۰۰۳ میلادی به اجرا در آمده و محدوده زمستان‌گذرانی این درنا به عنوان منطقه تیراندازی ممنوع درفهرست تالاب بین‌المللی در کنوانسیون رامسر قرار گرفته است.

کورش ربیعی، رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران نیز در این باره گفت: این درنا آخرین فرد بازمانده از گله غربی درنای سیبری است که هر ساله طی یک تقویم نانوشته و منظم هفته اول آبان مهاجرت خود را از سرزمین جوجه‌آوری واقع در غرب سیبری به سوی آخرین حد جنوبی مهاجرتش که تالاب‌های حاشیه جنوبی دریای خزر است و اراضی غرقابی و تالاب‌های فصلی منطقه فریدونکنار را شامل می‌شود، آغاز و تا اوایل اسفند در این منطقه به سر می‌برد.

وی افزود: درنا‌ ۱۵ گونه مختلف دارد که سه گونه از آن یعنی درنای فریادکش، درنای تاج قرمز و درنای سفید سیبری به‌عنوان گونه‌های در معرض خطر طبقه‌بندی شده است. درنای سیبری دارای رقص و آواز با شکوهی بوده و سمبل طول عمر و وفاداری به‌شمار می‌رود. طول عمر درنای سیبری به 70 سال هم می‌رسد و جفت‌ها همواره با هم به‌سر می‌برند و با از دست رفتن یکی، جفت‌ دیگر تا پایان عمر جفتی اختیار نمی‌کند.

بالا بودن جمعیت شرقی درنا سیبری

ربیعی یادآور شد: جمعیت شرقی درنای سیبری که مهاجرت زمستانه شان را از غرب سیبری در ایالت خودمختار یاکوتیای روسیه به سمت دریاچه پویانگ در چین ادامه می‌دهند، کماکان از جمعیت خوبی برخوردار هستند و امسال جمعیت آنها را حدود ۴۰۰۰ قطعه برآورد کرده‌اند.

وی بیان کرد: جمعیت غربی درنای سیبری که مسافتی حدود 5000 کیلومتر را از سر زمین‌های وسیع غربی سیبری به سمت تالاب‌های نارزوم در قزاقستان و تا ذخیره‌گاه طبیعی آستاراخان روسیه در دهانه رود ولگا، آذربایجان و نهایتا تا منطقه تیراندازی ممنوع تالاب بین المللی فریدونکنار ادامه می‌دهد، رو به زوال است طوری که در پنج شش گذشته فقط یک قطعه از آن باقی مانده و کماکان به مهاجرت خود ادامه می‌دهد.

تنها بازمانده گله غربی درنای سیبری صبح جمعه نهم آبان ۱۳۹۳ به منطقه فریدونکنار مازندران وارد شد و موجبات خوشحالی اهالی شهرستان، علاقه‌مندان محیط‌زیست و حیات وحش را به‌دنبال داشت. درنای سیبری هر ساله از اوایل آبان برای زمستان‌گذرانی وارد منطقه تالابی فریدونکنار می‌شود و حدود ۴ ماه از سال را تا اوایل اسفند در دامگاه‌های فریدونکنار، از باران و سرخرود سپری می‌کند و اولین بار از سال ۱۳۵۳ که برای اولین‌بار حضور درنای سفید سیبری در این منطقه گزارش شده و فقط در سال ۱۳۸۸ این پرنده به ایران و تالاب فریدونکنار مهاجرت نداشته است.

تنها آمار ثبت شده از گله غربی درنای سیبری در سال‌های دور که در مسیر توقف سالانه این گونه در دلتای رود ولگا در سال ۱۹۳۰ در دست است حاکیست که زمانی جمعیت آن بیش از ۲۰۰ قطعه بوده است.

عوامل کاهش جمعیت درنای غربی سیبری

مهاجرت‌های طولانی و وقایع طبیعی در مسیر مهاجرت، نرخ پایین جوجه‌آوری، مکانیسم‌های پیچیده تولید مثلی در این پرنده، سن بالای بلوغ، عدم تخمگذاری و آشیانه‌سازی سالانه و نیاز به زیستگاه ویژه و اختصاصی عوامل اصلی کاهش طبیعی جمعیت درناهای سیبری به شمار می‌رود.

پرهای این پرنده کاملا سفید و با شاهپرهای سیاه رنگ، چین پوستی قرمز رنگ در ناحیه پیشانی است. پراکنش این گونه تنها در سیبری و آسیاست و دارای سه جمعیت مستقل غربی، مرکزی و شرقی هستند که جمعیت مرکزی آن که از سیبری مرکزی در شمال تا پارک ملی کئولادو در ایالت راجستان هند مهاجرت می‌کردند و به دلیل شکار بی‌رویه این پرنده در افغانستان و پاکستان آخرین جفت از آنها در طی سال‌های ۲۰۰۲ ـ ۲۰۰۱ دیده شده و هم‌اکنون از بین رفته‌اند.

تالاب بین‌المللی فریدونکنار با بیش از 5000 هکتار وسعت از تالاب‌های مهم ایران محسوب می‌شود که پنج سال قبل در فهرست تالاب‌های بین‌المللی جهان در سایت رامسر به ثبت رسیده و مورد پذیرش مجامع جهانی واقع شد. فریدونکنار هر سال پذیرای هزاران پرنده مهاجر از نوع چنگر، انواع مرغابی، حواصیل، کشیم و قو و... است و درنای باقیمانده از گله غربی درنای سفید سیبری به تالاب بین‌المللی فریدونکنار پاگشا شد.