بخش راهبردی سخنان رهبر انقلاب، به نگاه و نوع مواجهه نظام اسلامی با آمریکا مربوط می شود؛ موضوعی که به ماهیت و گفتمان ظلم ستیزی انقلاب اسلامی از سویی و روحیه استکباری آمریکا از سوی دیگر بر میگردد و از ابتدای شکل گیری نهضت تا الآن ادامه داشته و تا هر زمانی که این دو ماهیت تغییر نکند ادامه خواهد یافت.
حضرت آیت الله خامنه ای با یادآوری سخن بنیانگذار انقلاب اسلامی که «هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید» و بیان این جمله که «جهت حرکت اشتباه نباید بشود؛ جهت حرکت به سمت استکبار است، مقابله با استکبار است...ما با آمریکا بهعنوان یک مجموعه جغرافیایی یا بهعنوان یک ملّت، بهعنوان یک مجموعه انسانی هیچ مسالهای نداریم،... مساله ما با آمریکا، مساله استکبار آمریکایی است؛ مستکبرند، متکبّرند، زورگویند، زیادهطلبند..» این مطلب را روشن می سازند که خط و جهتگیری کلان نظام کماکان و همچون دوران امام(ره) مقابله با آ مریکا به عنوان مظهر تام و تمام استکبار است و در این جهتگیری هیچ تغییری بوجود نیامده است.
تأکید و تصریح به این مطلب از این رو مهم است که برخی گمان نکنند مذاکرات هسته ای که گاه با مذاکرات دوجانبه با آمریکا دنبال شده و با دست دادن و خنده و دست در کمر یکدیگر دیپلمات ها همراه بوده است، ناشی از تغییر نگاه ما به دشمن و دوست پنداشتن دشمن است.
ایشان تأکید میکنند:«ما نمیخواهیم اعتماد آمریکا را جلب کنیم. ما اصلاً به اعتماد آمریکا هیچ احتیاجی نداریم. ما نیاز نداریم شما به ما اعتماد کنید؛ اعتماد شما به ما، هیچ اهمّیّتی برای ما ندارد. ما هم به شما اعتماد نداریم، مردمتان هم به شما اعتماد ندارند.»
همین جا مناسب است اشاره کنیم که انتظار از دولتمردان و دیپلمات های کشورمان این نیست که ادبیات آنها، ادبیات رهبر انقلاب باشد اما این انتظار بهطور جدی وجود دارد که ادبیات آنها بهگونه ای نباشد که برخی را به اشتباه بیندازد و گمان کنند در راهبرد ا ستکبار ستیزی نظام اسلامی تغییری بوجود آمده است.
پاسخ مناسب و بهنگام به اظهارات تکبرآمیز مقامات غربی و بخصوص آمریکا از جمله راهکارهای پیشگیری از این اشتباه است. بخش دیگر سخنان رهبری به موضوعات خرد مذاکرات هسته ای بر می گشت.در این بخش ایشان چند نکته مهم را یادآوری کردند.
نخست، تیم مذاکره کننده. ایشان برای چندمین بار حمایت خود را از تیم مذاکره کننده کشورمان مطرح کردند و فرمودند:«هیات مذاکره کننده ما حقّاً و انصافاً پرتلاش و جدّی هستند؛ ایستادگی میکنند، با منطق حرف میزنند، زیر بار حرف زور نمی روند، دارند کار می کنند؛ این را هم همه توجّه داشته باشند.»
این نکته خصوصا باید مورد توجه منتقدین مذاکرات باشد تا در انتقاد از مذاکرات و یا حتی برخی رفتار مذاکره کنندگان به افراط کشیده نشوند و مذاکره کنندگان را به آنچه مناسب آنها نیستند،متهم نکنند.
دومین نکته به اصل و تمدید مذاکرات بر می گشت. ایشان تصریح کردند:«بنده با تمدید مذاکرات مخالف نیستم، همچنانکه و به همان دلیل که با اصل مذاکرات مخالف نبودم، با اصل مذاکرات هم مخالفت نکردیم؛ دلیلش را هم برای مردم بیان کردیم.»
خاطرنشان می شود رهبر انقلاب در بیستم فروردین سال جاری،همزمان با روز فناوری هسته ای و در دیدار با مسئولان و متخصصان هسته ای کشورمان، مذاکرات هسته ای را «طراحی جدید دولت» و اهداف آن را «شکستن فضای خصمانه جبهه استکبار علیه کشورمان و گرفتن ابتکار عمل از طرف مقابل و روشن شدن حقیقت برای افکار عمومی دنیا» ذکر کردند و همان موقع نیز تصریح کردند:«این مذاکرات باید ادامه یابد.»
سومین نکته،در باره نتیجه مذاکرات بود که در این باره با تأکید « همه بدانند»چنین فرمودند:«همه بدانند - هم آن کسانی که طرف مذاکرهاند، هم این کسانی که در داخل نگران این مسالهاند و نگاهشان به این مذاکرات است - که اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، آن که بیش از همه ضرر میکند ما نیستیم، آمریکاییها هستند.»
این تأکید از این جهت مهم است که عده ای همه چیز را در گرو این مذاکرات می دانند و ممکن است شکست مذاکرات را برای کشور بزرگنمایی کرده، بر این اساس در فکر کوتاه آمدن از خط قرمزها و دادن امتیازات بیشتر به طرف مقابل،بدون انعطاف آنها باشند.
چهارمین و آخرین نکته در این بخش،راه حل نظام برای مقابله با مهمترین حربه دشمن، یعنی تحریم ها بود؛ نکته ای که متأسفانه به رغم اهمیت بسیاری که دارد کمتر در عمل مورد توجه دولتمردان قرار گرفته است. معظم له در این باره فرمودند:« ما آنچنان که حالا آنها خیال کردند، ضرر نمیکنیم؛ تصوّر کردند که اگرچنانچه چنین بشود، چنان خواهد شد؛ نه، راه حل وجود دارد، راه حل همین اقتصاد مقاومتی است که ضربههای دشمن را اوّل کم اثر می کند، کاهش میدهد که این مالِ کوتاهمدّت است، در میانمدّت و بلندمدّت به حرکت عظیمِ مردم اوج میدهد. اقتصاد مقاومتی اینجوری است...ما راه حل داریم، آنها راه حل ندارند.»
بنابراین از دولتمردان انتظار می رود منتظرنتیجه مذاکرات نباشند و به موازات پیگیری مذاکرات و ادامه جدیت و تلاش و زیربار زور نرفتن و منطق،راه حل های موازی را که مهمترین آنها اقدام برای تحقق اقتصاد مقاومتی است در دستورکار قرار دهند و مطمئن باشند اگر دشمن بفهمد مهمترین حربه او خنثی شده است، دست از زیاده خواهی هایش برخواهد داشت، زیرا مؤثرترین زبان برای مواجهه و غلبه بر دشمن مستکبر، زبان اقتداری است که از پشتوانه های لازم برخوردار باشد و ازآنجاییکه تکیه دشمن برای فشار به ما،حوزه اقتصاد است،این پشتوانه با پیگیری اقتصاد مقاومتی، بیشترمحقق خواهد شد.
مهدی فضائلی
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد