آبزی‌ پروری در قلاب خشکسالی + عکس

در خراسان شمالی شش هزار و ۲۵۰ منبع آبی شامل رودخانه، چشمه، قنات و سد وجود دارد که این منابع به خصوص در سال هایی که خشکسالی دامن این استان را نگرفته باشد نقش قابل توجهی در تولید و توسعه در حوزه های مختلف کشاورزی، صنعتی و ... دارند.

از مجموع این منابع آبی در خراسان شمالی سهم بسیار اندکی یعنی حدود ۱۰۰ منبع برای آبزی پروری و تولید شیلات استفاده می شود و سالانه نیز در این استخرهای پرورش ماهی حدود هزار و ۳۰۰ تن ماهی سردآبی و گرمابی تولید می شود در حالی که بنا به گفته کارشناسان در صورتی که از منابع آبی موجود در خراسان شمالی به طور بهینه برای آبزی پروری استفاده شود این استان ظرفیت تولید سالانه ۲۰ هزار تن گوشت ماهی را دارد.

براساس ماده ۲۴ قانون شیلات وزارت نیرو موظف است در برنامه های توسعه تأسیسات آبی و برنامه های تخصیص و مدیریت منابع آبی، سهم آبزی پروری را مشخص و اعلام کند به بیان ساده تر براساس این قانون، هر جا وزارت نیرو، آبی را مهار کند باید بخشی از آن برای آبزی پروری در نظر گرفته شود اما این مهم در خراسان شمالی به صورت شایسته اجرا نشده است.

خشکسالی و گرانی نهادها سد راه آبزی پروری

در حالی که مسئله آب یکی از اصلی ترین مسائل آبزی پروری محسوب می شود اما تأمین آب برای مزارع پرورش ماهی نیاز به برنامه ریزی کلان دارد به گونه ای که علاوه بر لحاظ شدن مسائل مربوط به بهداشت آب شرب، تنش های آبی و خشکسالی نیز تأثیر قابل توجهی برای روی تولید استخرهای پرورش ماهی نداشته باشد.

بر همین مبنا از سال های گذشته مجوزهای احداث مزارع پرورش ماهی در پایین دست سدها و منابع آبی موجود در استان صادر می شد و اگر چه ساخت استخر و آبزی پروری هزینه زیادی را می طلبید اما درآمد مناسب حاصل از این حرفه و خواب کوتاه سرمایه، آبزی پروری را به یکی از مشاغل مهم اقتصادی و پرسود خراسان شمالی بدل کرده بود.

اما در سال های اخیر با تداوم خشکسالی ها و کمبود بارندگی و در نتیجه کاهش میزان آب منابع آبی موجود در خراسان شمالی، در استخرهایی که منبع آبی آنها چاه و چشمه بود، آبزی پروران با کاهش تولید مواجه شده و در استخرهایی که در پایاب سدها قرار گرفته بودند نیز با افت میزان آب سدها و خشک شدن این استخرها تولید کاملا متوقف شده است.

یک کارشناس ارشد شیلات در این زمینه گفت: در سال های اخیر در خراسان شمالی محدودیت منابع آبی و گران شدن نهاده ها به مهم ترین مشکلات و دغدغه های آبزی پروران این استان بدل شده است.

مسعود سعیدی فر افزود: در حال حاضر میزان تولید ماهی در استخرهایی که منابع آبی همچون چاه دارند حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و در استخرهایی که در پایاب سدها نیز قرار دارند به دلیل افت میزان آب این سدها میزان تولید ۵۰ درصد کاهش یافته و حتی در برخی موارد به طور کلی استخرها خشک شده اند.

وی در مورد راهکارهای مقابله با این وضعیت گفت: شاید ساده ترین راه حلی که به ذهن برخی کشاورزان می رسد کاهش میزان تولید و سرمایه گذاری در این استخرها تا زمان افزایش بارندگی و پایان خشکسالی باشد اما باید در نظر داشت که این راه حل موقتی بوده و زیان خواب سرمایه را به همراه دارد.

سعیدی فر افزود: در چنین شرایطی بهترین راهکار برای افزایش تولید استخرهای پرورش ماهی استفاده از دستگاه های پیشرفته است.

به گفته وی، اکنون متوسط میزان تولید ماهی به ازای هر یک لیتر آب حدود ۵۰۰ کیلوگرم ماهی است در حالی که با استفاده از دستگاه های مکانیزه جدید این میزان تولید به یک تن گوشت ماهی به ازای هر یک لیتر آب است و در نتیجه تنش های خشکسالی و کمبود آن نیز چندان تأثیر قابل توجهی بر روی تولید نخواهد گذاشت.

فعالیت ۱۰۷ مزرعه شیلات در خراسان شمالی

مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز با بیان این که در حال حاضر ۱۰۷ واحد پرورشی آبزیان در این استان فعال است، افزود: این تعداد شامل ۴۷ مزرعه پرورش ماهی گرمابی، ۵۶ مزرعه پرورش ماهی سردابی و چهار واحد تکثیر و پرورش ماهیان زینتی است.

محمد محمدزاده اظهار داشت: بر اساس پیش بینی انجام شده امسال بیش از هزار و ۳۰۰ تن ماهی در مزارع سردآبی استان، ۱۳۰ تن ماهی در مزارع گرمابی و ۵۰۰ هزار قطعه ماهی نیز در استخرهای پرورش ماهی زینتی خراسان شمالی تولید می شود.

وی با بیان این که در زمینه تولید محصولات شیلاتی خراسان شمالی از برنامه جلوتر است، گفت: در حالی که بر اساس برنامه پنجم توسعه میزان تولید ماهیان سردآبی در استان برای سال جاری هزار و ۵۶ تن در نظر گرفته شده بود این میزان امسال به بیش از هزار و ۳۰۰ تن می رسد.

محمدزاده با اشاره به این که واحدهای آبزی پروری فعال در خراسان شمالی برای ۱۳۱ نفر به طور مستقیم و برای ۱۹۷ نفر نیز به صورت غیر مستقیم اشتغالزایی کرده است، اظهار می کند: علاوه بر این هفت واحد آبزی پروری دیگر نیز در استان در دست ساخت بوده که دو واحد از این تعداد تا پایان امسال به طور حتم به بهره برداری می رسند.

این مقام مسئول افزود: بیشتر ماهی تولیدی در استخرهای خراسان شمالی در داخل استان و خراسان رضوی به فروش می رسد و هنوز برای صادرات این محصول از خراسان شمالی به خارج از کشور اقدامی نشده است.

وی با تأیید مشکلات مربوط به خشکسالی و در نتیجه کاهش تولید محصول در مزارع آبزی پروری استان، اظهار داشت: گرانی نهادها نیز از جمله مشکلات مهم فعالان آبزی پروری در خراسان شمالی محسوب می شود.

به گفته محمدزاده، در این زمینه با توجه به افزایش هزینه های تولید از جمله افزایش هزینه برق، قیمت گوشت ماهی نیز در استان حدود پنج درصد افزایش یافته است.

وی در خصوص میزان مصرف گوشت ماهی در خراسان شمالی نیز گفت: با وجود آن که سرانه مصرف ماهی در دنیا ۱۸ کیلوگرم و در ایران نیز ۱۰ کیلوگرم است اما این میزان در خراسان شمالی پایین بوده و حدود ۶.۲ کیلوگرم برآورد شده است.

مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: اگر استفاده بیشتر از گوشت ماهی در جامعه ما فرهنگ سازی شود، تقاضا برای این محصول افزایش می یابد و در نتیجه زمانی که تقاضا افزایش یابد تولید نیز بیشتر خواهد شد و کشاورزان تلاش می کنند با وجود کمبود منابع آبی، با استفاده از تکنولوژی های نوین میزان تولید محصولات شیلاتی خود را افزایش دهند. (مهر)