تروریست‌ها در سرزمین عمرمختار

سرنوشت گروگان‌ها که گفته می‌شود مصری هستند همچنان نامشخص است، اما این موضوعی نیست که نگرانی مقامات لندن، واشنگتن و دیگر کشورها را به همراه داشته باشد. در حالی که داعش در سوریه و عراق به خبر نخست رسانه‌ها تبدیل شده و توجه رهبران جهان را معطوف به اقدامات وحشیانه خود کرده است، این گروه تروریستی بتدریج در حال تقویت جایگاه خود در لیبی بوده و تهدیدی جدی برای آینده این کشور به حساب می‌آید.

بیست و هفتم ژانویه هتل معروف کورنتیا در طرابلس، پایتخت لیبی مورد حمله تروریستی قرار گرفت که بر اثر آن 9 نفر ازجمله یک پیمانکار آمریکایی کشته شدند. همان طور که انتظار می‌‌رفت، داعش بسرعت مسئولیت این حمله را به عهده گرفت. بنا به گزارش اتاق فکر کلام که در طرابلس مستقر است، اوضاع در لیبی بسیار بی‌ثبات بوده و داعش مثل سوریه، در حال سوءاستفاده از این شرایط است. در بخشی از این گزارش آمده است: تنش‌های سیاسی و نظامی مداوم در لیبی پس از سقوط معمر قذافی در سال 2011، موقعیتی ایده‌آل برای گروه‌های افراطی همچون داعش ایجاد کرد تا دامنه فعالیت خود را گسترده‌تر کنند.

براساس این گزارش، پس از آن که مجلس شورای شباب‌السلام (گروه شبه‌نظامی مستقر در درنه) در اکتبر سال گذشته با خلیفه داعش اعلام بیعت کرد، حملات تروریستی وابسته به این گروه در سراسر لیبی گسترش یافت. این اتاق فکر تمام فعالیت‌های مرتبط با داعش را از جولای سال گذشته رصد کرده است. ویدئوی مربوط به گروگان‌ها، سر بریدن‌ها، اعدام‌ها در ملأعام و تردد فراوان این تروریست‌ها با پرچم سیاه داعش در برخی شهرها، ازجمله مواردی بود که این اتاق فکر در گزارشی 20 صفحه‌ای به توضیح آنها پرداخت. کلام در پایان این گونه نتیجه‌گیری کرد که داعش اکنون در شهرهای مهمی از طرابلس تا بنغازی و سرت و همچنین شهر درنه فعالیت و حضور دارد.

البته جای تعجب چندانی ندارد که داعش در حال تقویت جایگاه خود در لیبی است. پس از سقوط قذافی در سال 2011، لیبی روی آرامش به خود ندیده است. گروه‌های مختلف منطقه‌ای طی این مدت تلاش کردند کنترل امور را به دست بگیرند و در این میان حتی دولتی را به رسمیت شناختند که مجبور شد مقر خود را از طرابلس خارج کرده و در 700 کیلومتری پایتخت در شهر طبرق مستقر کند. در واقع نیروهای شبه نظامی فجر لیبی که متشکل از گروه‌های وابسته به اخوان المسلمین است، این دولت را از طرابلس خارج کردند. پارلمان منتخب در هتلی در طبرق مستقر شده و دولت رقیب خود در طرابلس را گروهی از تروریست‌ها می‌‌خواند. مذاکرات با میانجیگری سازمان ملل در ژنو در حال انجام است و اگرچه برنامه‌ریزی‌هایی برای ادامه این روند طرح‌ریزی شده، اما احتمال پیشرفت اندک است. شبه‌نظامیان وابسته به فجر لیبی اگرچه با آتش بس موافقت کرده‌اند، اما از حضور در مذاکرات سر باز زده‌اند. جیسون پک، تحلیلگر تاریخ لیبی در دانشگاه کمبریج در این زمینه گفت: شکست فرآیند سیاسی باعث ایجاد خلأ سیاسی در این کشور شده است. باید توجه داشت که تا پیش از شکست خوردن طرح‌های سیاسی، هیچ اثری از داعش در این کشور دیده نشده بود. در حال حاضر دولت شناخته شده لیبی، کنترل مناطق کمی از کشور را در دست دارد.

کلام تخمین می‌زند که حدود 3000 مبارز طرفدار داعش در لیبی حضور داشته باشند. این تهدید و خطر وجود دارد که درآمدهای ناشی از ذخایر عظیم نفتی این کشور به دلیل تنش‌های موجود به دست شبه‌نظامیان بیفتد. همچون عراق در هشت سال پیش، آشوب و تنش‌های این روزهای لیبی تا حدودی به دلیل اقدامات غرب است. فیلیپ هاموند که در زمان سقوط قذافی در سال 2011 سمت وزارت دفاع انگلیس را بر عهده داشت، در اظهارنظری گفت تجار و بازرگانان انگلیسی باید به لیبی رفته و از فرصت‌های به وجود آمده استفاده کنند. حال با گذشت 3.5 سال از این گفته، هاموند که اکنون وزیر امور خارجه انگلیس است به انگلیسی‌ها توصیه می‌کند به دلیل شرایط بی‌ثبات در لیبی از رفتن به این کشور اجتناب کنند زیرا خطر ربوده شدن و حملات تروریستی وجود دارد.

مشخص نیست اگر حکومت قذافی سقوط نمی‌کرد، این روزها لیبی چه شرایطی را تجربه می‌کرد. آیا قذافی این قدرت را داشت که در مقابله با گروه‌های تروریستی همچون داعش مقاومت کند. اینها سوالاتی است که در حال حاضر هیچ پاسخی ندارد. الهام سعودی، تحلیلگر مرکز کتهام با این موضوع موافق است که شرایط بی‌ثبات لیبی محل مناسبی برای رشد داعش است، اما ادعا می‌کند این گروه تروریستی نمی‌تواند مثل سوریه پایگاه خود را در این کشور تقویت کند. وی در این زمینه افزود: تصور نمی‌کنم در مورد این تهدید اغراق شده باشد، اما در لیبی شاهد حمایت چندانی از داعش نیستیم. وی افزود: از سوی دیگر عوامل دیگری وجود دارد که علیه داعش است؛ در حال حاضر قذافی رفته است و دیگر دشمن مشترکی وجود ندارد؛ در نتیجه گروه‌های مختلف برای تحقق اهداف و منافع خود می‌جنگند. با وجود تنش‌ها و اختلافات سیاسی، داعش کار سختی برای فعالیت در لیبی دارد.

ایندیپندنت ‌/‌ مترجم: حسین خلیلی