یک نمایشگاه، ‌یک گالری و یک اثر

«زندگی» عنوان این اثر ماحصل سه سال تلاش سازمان یافته رضا لواسانی است که او را پیش از این با طراحی‌ها، نقاشی‌ها و مجسمه‌هایش می‌شناختیم. بدیهی است غافلگیری مخاطب، نخستین واکنش دیدارکنندگان از این نمایشگاه باشد. میزی بزرگ و مجلل ال شکل ١٧ متری که چنان‌که از نامش برمی‌آید می‌کوشد زندگی را از منظر هنرمندش روایت کند. بازدیدکننده برای تماشای جزئیات اثر باید گرد میز بچرخد و با تماشای اشیا و موجودات روی میز، هم احتمالا زاویه نگاه هنرمند را دریابد و هم از ظن خویش با اثر همذات‌پنداری کند. پس از اولین مواجهه مخاطب با این چیدمان و تاثیرات آغازین رویارویی با یک میز بزرگ به جای تابلوهای روی دیوار، جزئیات روی میز خود را نمایان می‌کنند؛ ظروف معمول مانند بشقاب، کاسه و قاشق، مجسمه‌های کوچکی از اسب، پرنده، گلدان، شمعدانی و... که صدالبته هر یک حضوری استعاره‌ای دارند. همه آنها زیر چلچراغی بزرگ و غول‌آسا که از سقف آویزان است، قرار می‌گیرند. این چلچراغ چنان به میز نزدیک است که هر بیننده برای دور میز گشتن و دیدن اشیای روی میز باید خم شده و به آرامی از زیر آن بگذرد.اما جای نگرانی نیست، این چلچراغ مثل بقیه اجزای این میز از خمیر کاغذ پدید آمده و خطری کسی را تهدید نمی‌کند.

زندگی شاعرانه

اتفاقا راز بزرگ درک این اثر در تکنیک خلق آن نهفته است؛ پاپیه ماشه یا خمیرکاغذ؛ این ماده‌ای است که سال‌هاست لواسانی با آن کار می‌کند. کاغذ از دل طبیعت می‌آید و به طبیعت بازمی‌گردد. نوعی چرخش زاد‌و‌ولد و مرگ‌و‌میر که از دل خود زندگی تعبیر آن میسر است. در واقع چیدمان زندگی از چرخش حیات می‌گوید که حتی در ذات و جنس مواد پدید‌آورنده‌اش هم جاری است. بیراه نیست که رضا لواسانی در معرفی این اثرش همه را به بیتی از حضرت حافظ ارجاع می‌دهد که بر ورودی نمایشگاه دیوار نوشته شده است: «در ره عشق از آن سوی فنا صد خطر است‌‌‌/‌‌‌ تا نگویی که چو عمرم به سر آمد رستم.»

رضا لواسانی برگزیده چهارمین بی‌ینال مجسمه‌سازی است. تجربیات ارزنده او در این وادی و نیز زبان هنری خاص او سبب شده این کار در کنار طراحی ایده از اجرای صحیح و به اصطلاح تمیزی بهره‌مند باشد.

چیدمانی که مینیمالیستی است

چیدمان زندگی تلاش می‌کند با حداقل‌ترین عناصر فیزیکی و بصری، بیشترین حرف را با مخاطبان خود در میان بگذارد و در این راه از بیننده انتظار صبر و تعمق دارد. هر چیزی که روی این میز برگزیده و منتخب شده و با وسواس چیده شده است.‌ مریم مجد، استاد دانشگاه و یکی از دو مدیر گالری اثر در تشریح اثر چیدمان زندگی معتقد است: وقتی به این اثر نگاه می‌کنیم ابتدا شکوه بسیاری را می‌بینیم، اما با تعمق بیشتر فراز و فرودهایی را که در مسیر زندگی هست نیز در آن می‌یابیم. رومیزی‌هایی که چروک شده‌اند در واقع نمادهایی از چنین تعابیری می‌توانند باشند. جالب اینجاست هر چه به پایان میز نزدیک می‌شویم، گویی زندگی‌ای که خلوت و ساده شده و به حداقل رسیده را می‌بینیم.

مجد درباره اهمیت خلق کانسپچوال آرت زندگی با خمیر کاغذ می‌گوید: لواسانی در واقع تکنیک آثارش را متناسب با مفهوم مورد نظرش به‌کار می‌گیرد. او از کاغذ بازیافتی برای خلق آثارش استفاده می‌کند و آن را رنگ نمی‌زند و اعتقاد زیادی به چرخه زندگی دارد. کاغذی که از طبیعت می‌آید و به یک اثر هنری تبدیل می‌شود و در نهایت به طبیعت بازمی‌گردد. تاکید لواسانی بر رنگ نداشتن اثرش از مفهومی که او برای کارش در نظر دارد، نشأت می‌گیرد و روشن است خمیر کاغذ قابلیت رنگ‌آمیزی دارد و هنرمند آگاهانه چنین رویکردی را برگزیده است.‌‌ مجد در مورد چینش این اثر با ابعاد بسیار بزرگ در گالری اثر توضیح می‌دهد: ‌ از دو منظر این مبحث مهم است؛ نخست مفهوم و سپس فرم که در این اثر در هم تنیده و از هم جدا نیستند. همه چیز در این اثر تکه‌تکه است، مانند خود زندگی که تکه‌ای از آن وجود دارد و قسمت‌های دیگر به آن اضافه می‌شود. این حاوی نوعی نگاه هستی‌شناسانه به زندگی است. اما از منظر فرم اجرا که خودش امر بسیار مهمی است، پایه‌های میزها و قسمت‌هایی از لوستر به چند تکه تقسیم و این تکه‌ها به هم نصب می‌شود، بنابراین کار بسیار سنگین و زمانبری است.‌

ارادت به طراحی

رضا لواسانی، هنرمند این اثر خود درباره چیدمان زندگی می‌گوید: واقعیتش این است که من این اثر را سه بعدی ساختم تا دیده شود و همین‌ها را قبلا به شکل نقاشی کار کرده بودم و مورد توجه نبود. البته الان دلیل این‌که چرا آدم‌ها حجم را راحت‌تر می‌بینند، می‌دانم. حجم یک اثر و بزرگ بودن ابعاد باعث می‌شود آدم‌ها به ظرافت‌های یک اثر بیشتر دقت کنند. البته من نمی‌دانم به آن چیزی که فکر می‌کردم نزدیک شده است یا خیر، ولی نوع طراحی‌ای که انجام داده بودم برای من جالب بود و دوست داشتم آن را نشان دهم. مثلا این‌که شما ببینید یک سنگ در آسمان ایستاده، کارکردهای متفاوتی برای شما پیدا می‌کند. ولی اگر مردم به طراحی‌های من نگاه کنند، بیشتر خوشحال می‌شوم. چون یک طراحی ابتدا رخ داده است. من همواره قسمت طراحی برایم جذاب‌ترین بخش بوده است. هنوز هم در طول روز بیش از پنج ساعت را به طراحی اختصاص می‌دهم. البته خیلی شنیده‌‌ام که این برخورد چیز جالبی نیست و طراحی کردن در این حد و اندازه خوب نیست، ولی من همچنان این کار را دوست دارم و طراحی می‌کنم.

دنیا، زندگی را خواهد دید

به گفته مریم مجد،‌‌ این یک کار موزه‌ای محسوب می‌شود و قرار است گالری اثر آن را در موزه‌ها و نمایشگاه‌های مختلف سراسر دنیا به نمایش بگذارد: این اثر پیشتر در ترکیه به نمایش گذاشته شده بود .یکی از میزها و چلچراغ بزرگ را با خود به آرت اینترنشنال استانبول برده بودیم. نصب کار بسیار مشکل بود، اما در آنجا پنجره‌ای بود که به تنگه بسفر باز می‌شد و مسجدی به چشم می‌خورد. این اثر در نورهای مختلف در آن فضا بسیار دیدنی بود و داستان زندگی را نمایش می‌داد.گالری اثر تا بیستم اسفند از یکشنبه تا پنجشنبه ساعت 11 تا 20 و جمعه‌ها 16 تا 20 زندگی را نمایش می‌دهد.

سجاد روشنی ‌‌‌/‌‌‌ گروه فرهنگ و هنر