توافق هسته ای: ریاض، تل آویو و آنکارا؛ عصبانی تر از همیشه

به گزارش جام جم آنلاین، این روزها علاوه بر موضوع هسته ای ایران و توافق احتمالی ایران و شش قدرت جهانی، آمریکایی ها از زبان جان کری وزیر خارجه خود یک فاکتور نگران کننده دیگر را به فهرست نگرانی های همپیمانان واشنگتن در منطقه افزودند.

جان کری وزیر خارجه آمریکا روز گذشته بالاخره به این ضرورت اعتراف کرد که آمریکا باید با بشار اسد برای حل بحران سوریه وارد گفتگو شود.

پس از 4 سال تلاش آمریکا برای براندازی بشار اسد در سوریه اکنون به نظر می رسد واشنگتن دریافته است که اسد بخشی از «راه حل بحران سوریه» است و نه بخشی از «مشکل سوریه» آنگونه که پیشتر از سوی غربی ها و رژیم های وابسته عربی مطرح می شد.

به گزارش رویترز، جان کری وزیر خارجه آمریکا روز یکشنبه در مصاحبه با شبکه سی.بی.اس نیوز این کشور اذعان کرد که دولت آمریکا ناچار خواهد شد با بشار اسد درباره حل سیاسی بحران سوریه مذاکره کند.

کری در عین حال گفت: واشنگتن راه های اعمال فشار بر اسد برای قبول مذاکرات انتقال قدرت در سوریه را جستجو خواهد کرد.

نقطه عطف در نگاه کاخ سفید به تحولات سوریه

شنیدن این عبارت از زبان مقام های رسمی آمریکا که سال هاست در سوریه بر طبل براندازی می کوبند و از هیچ تلاشی برای سرنگون کردن بشار اسد دریغ نکرده اند، یک تحول و تغییر رویکردی قابل توجه در سیاست خارجی واشنگتن به شمار می رود.

در چهار سال گذشته، آمریکایی ها علاوه بر تسلیح مخالفان اسد، همچنان به آموزش نیروهای برانداز پرداختند و به جای پذیرش این واقعیت که نظام و ارتش سوریه در پیشانی و خط مقدم جبهه مبارزه با تروریسم به سود امنیت جهانی و نه تنها دفاع از سوریه ایستاده است، در مقطعی با وجود اینکه دریافتند تروریست ها، سوریه و بخش هایی از خاورمیانه را عرصه تاخت و تاز و توحش خود کرده اند، با فرار از واقعیت تلاش کردند بخشی از معارضان را به نام «معارضان میانه رو» گزینش کنند؛ معارضانی که واشنگتن هرگز نتوانست آنها را از صف سایر تروریست های حاضر در صحنه جنگ جدا کند.

اکنون، تغییر در رویکرد آمریکا در حالی رخ می دهد که جبهه مقاومت به رهبری ایران سال هاست تلاش می کند افکار عمومی جهانی را درباره خطر تروریسم تزریق شده از سوی برخی کشورها به خاورمیانه روشن کند.

واشنگتن حتی پس از مشاهده خطرات تروریسم تکفیری که دولت های سوریه و عراق با آن مشغول جنگ بودند و با وجود کشته شدن برخی اتباع غربی به دست گروه های تروریستی مانند داعش، حاضر نبود بپذیرد که درباره براندازی اسد و تحلیل از وقایع امنیتی چند ساله اخیر در سوریه اشتباه کرده است.

دولت آمریکا در چند ساله اخیر بارها مدعی شده است که اسد را به رسمیت نمی شناسد و معتقد است که او جزیی از مشکل سوریه است.

اما اظهار جدید کری به منزله اذعان به این واقعیت است که نظام بشار اسد بخشی از راه حل است و نمی توان آن را نادیده گرفت.

با این درک است که کری اعتراف کرد: ما در نهایت مجبوریم با اسد مذاکره کنیم و همواره در چارچوب نشست ژنو 1 آماده مذاکره هستیم.

این تحول در نگاه آمریکا – اگر جدی باشد- می تواند سرآغاز فصل جدیدی از همکاری های امنیتی منطقه ای و بین المللی در مبارزه با تروریسم تکفیری جاری در منطقه و اعمال فشار بر برخی کشورهای مرتجع حامی تروریسم باشد.

اسد: منتظر اقدام عملی می مانیم

بشار اسد رییس جمهور سوریه در واکنش به اظهارات جان کری و تغییر موضع دولت آمریکا گفت که «منتظر اقدامات عملی» می ماند.

رئیس جمهوری سوریه این سخنان را در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و در واکنش به اظهارات اخیر جان کری، وزیر خارجه آمریکا ایراد کرد که گفته بود «درنهایت آمریکا مجبور خواهد شد با اسد مذاکره کند».

وی امروز (دوشنبه) یک روز پس از سخنان کری گفت: اگر تغییر موضع کشورهای جهان در قبال سوریه صادقانه باشد این مساله مثبت است و می‌تواند تاثیر خود را بر تحولات میدانی در سوریه نیز بگذارد.

ترکیه: چیزی برای مذاکره نمانده است

از سوی دیگر، ترکیه که از ابتدا خواهان سقوط بشار اسد بوده و هست به شدت از تغییر رویکرد آمریکا درباره سوریه انتقاد کرد.

مولود چاووش اغلو وزیر خارجه ترکیه در گفتگو با خبرگزاری آناتولی در این باره مدعی شد: علت برپا شدن نزاع در سوریه نظام اسد است.

وی افزود: دیگر چه چیزی مانده که بر سر آن بتوان با بشار اسد مذاکره کرد؟

وزیر خارجه ترکیه در ادامه ادعاهای خود با خشم چنین ادامه داد: با نظامی که بیش از 200 هزار نفر را کشته و از سلاح شیمیایی استفاده کرده است، چه مذاکراتی می توان داشت؟ تا کنون چه نتیجه ای از مذاکرات حاصل شده است؟!

این اظهارات اغلو در حالی است که ترکیه یکی از حامیان اصلی گروه تروریستی داعش و از متهمین اصلی دخیل در کشتار مردم سوریه به دست این گروه تروریستی است. حداقل در این واقعیت کسی تردید ندارد که ترکیه بهترین مسیر ترانزیت سلاح و نیروی انسانی گروه تروریستی داعش در سال های اخیر بوده است.

آیا سوریه بخشی از بسته مذاکراتی است؟

به هر حال، برخی تحلیلگران بر این باورند که تغییر نگاه واشنگتن در قبال بشار اسد و ضرورت مذاکره با وی می تواند از تاثیرات مذاکرات تهران و واشنگتن بر سر موضوع هسته ای و طرح مسائل کلان منطقه ای در این نشست ها باشد.

واقعیت این است که هیچ کدام از مسائل منطقه ای مرتبط با جبهه مقاومت نمی تواند از دایره مذاکرات ایران و 5+1 جدا باشد.

به همین نسبت، توافق احتمالی ایران و 5+1 که با مذاکرات فشرده دوجانبه ایران و آمریکا در هفته های گذشته همراه بوده، همپیمانان سنتی واشنگتن در منطقه را نگران کرده است.

ادبیات مشابه تل آویو و ریاض

این نگرانی در سخنرانی ضد ایرانی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در کنگره آمریکا کاملا مشهود بود و حتی نتانیاهو در مصاحبه با رسانه های غربی از نگرانی مشترک اسرائیل و برخی کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان سعودی خبر داد.

این نگرانی مشترک باعث شده است که لحن و ادبیات انتقادی مشابهی در موضع گیری مقام های اسرائیلی و سعودی به وجود آید.

شاهزاده ترکی الفیصل رییس پیشین دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی اگر چه دیگر سمتی رسمی ندارد اما عادتا پادشاهی سعودی نگرانی های خود را از زبان وی بیان می کند و سیگنال هایش را از طریق این چهره امنیتی سابق به طرف های مورد نظر ارسال می کند.

به گزارش رویترز، الفیصل روز دوشنبه با اظهار نگرانی از توافق هسته ای احتمالی بین ایران و 5+1 در اظهاراتی بی سابقه از بروز یک رقابت هسته ای در منطقه و ورود عربستان به این رقابت در صورت امضای توافق هسته ای با ایران خبر داد.

این شاهزاده سعودی تصریح کرد: عربستان سعودی و کشورهایی دیگر، نیز تلاش خواهند کرد به همان حقوقی دست یابند که قدرت های جهانی به موجب توافق هسته ای به ایران اعطا خواهند کرد.

وی افزود: گفتم که نتیجه این مذاکرات (هسته ای ایران و 5+1) هر چه باشد ما مثل آن را می خواهیم.

مناسبات جدید عربستان و اسرائیل

این نگرانی درباره توافق هسته ای ایران و 5+1، برای عربستان که خود را رقیب ایران در منطقه می داند فرصتی را فراهم کرد تا به بهانه این «تهدید» ادعایی، به اسرائیل نزدیک شود و با آن رژیم مناسباتی جدید علیه ایران برقرار کند.

روز گذشته روزنامه «یسرائیل هیوم» رژیم صهیونیستی، نزدیک به بنیامین نتانیاهو نخست وزیر این رژیم نوشت: تامیر پاردو رییس موساد (دستگاه جاسوسی رژیم صهیونیستی) در ماه دسامبر گذشته (ماه پایانی سال 2014) به ریاض سفر کرد و مذاکراتی را با طرف های سعودی داشت.

نفت سیاسی

بنا به نوشته این روزنامه اسرائیلی، در این سفر رییس موساد با علی النعیمی وزیر نفت عربستان دیدار داشت و النعیمی به مسئول اسرائیلی، قول فروش نفت عربستان را داد.

روزنامه رای الیوم در این باره نوشت: وزیر نفت عربستان گفت که دولت سعودی حاضر است به همه دنیا نفت بفروشد.

وی افزود: اکثریت جهان عرب اسرائیل را به رسمیت می شناسد و مانعی برای همکاری تجاری بین عربستان و اسرائیل نیست.

این اظهارات وزیر نفت عربستان درست در بحبوحه طرح موضوع بازی سیاسی آل سعود با نفت برای اعمال فشار بر ایران از طریق افزایش تولید بیان شده است، یعنی در مقطعی که ایران اصرار داشت عربستان سعودی با افزایش تولید نفت، قیمت جهانی آن را شکسته است تا بر ایران به دلیل برنامه هسته ای آن از طریق کاهش درآمدهای نفتی فشار بیاورد، ریاض در ظاهر منکر چنین قصدی شد، اما در رویکردی متناقض، یک بار دیگر حربه نفت را به کار گرفت تا با اسرائیل به عنوان بزرگترین دشمن ایران و جهان اسلام به ضرر تهران، طرح دوستی بریزد.

به گزارش منابع اسرائیلی در سفر رییس موساد به عربستان، همچنین برخی همکاری های امنیتی بین تل آویو و ریاض در رابطه با تحولات سوریه، عراق و برنامه هسته ای ایران مطرح شده است.

جام جم آنلاین- جواد ارشادی