ما ظرفیت انتقادپذیری نداریم از بالا تا پایین

منشأ حواشی ایجاد شده پیرامون سریال تازه مهران مدیری که متأسفانه خوب هم از کار در نیامده و همین چند قسمت پخش شده منتقدان را بشدت نسبت به آینده کاری این کارگردان به عنوان یکی از بهترین طنزپردازان دوران ما نگران کرده ، همین واقعیت است.

در حالی که در همه جای دنیا نهادهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مورد نقد طنزپردازان قرار می‌گیرند و آب هم از آب تکان نمی‌خورد در جامعه ما متأسفانه هرگونه اشاراتی بلافاصله با اعتراض گروهی مدعی مواجه می‌شود که انگار کاری جز رصد کردن مسائل فرهنگی و هنری برای یافتن بهانه‌ای برای مخالفت و انتقاد ندارند.

مورد دیگر این روزها، موضعگیری‌ها در برابر «ایران برگر» است به خاطر گویش لری در این فیلم! همه این واکنش‌ها نشان می‌دهد که ما هنوز یاد نگرفته‌ایم که با هم بخندیم البته این جریانات و اتفاقات منحصر به سال‌های اخیر نمی‌شود و ریشه فرهنگی دارد.

وقتی داریوش مهرجویی هم «دایره مینا» را ساخت با واکنش مشابه جامعه پزشکی و پرستاری مواجه شد و در نهایت اعتراضاتی که البته به تحریک دستگاه قدرت شکل گرفت باعث شد این فیلم سال‌ها در محاق بماند و پس از انقلاب فرصت نمایش پیدا کند.

چنین برخوردهایی با مقوله طنز که معنا و کارکرد خاص خودش را دارد معقولانه نیست. طنز یعنی برجسته کردن برخی ویژگی‌های غلط در یک جامعه و بزرگنمایی آن‌ به قصد اصلاح و نه به منظور تخریب. فارغ از اظهارنظر در خصوص ساخت و پرداخت سطحی سریال «در حاشیه»، باید پرسید مگر در واقعیت مراکز درمانی ما مبرا از چنین اتفاق‌هایی هستند.

پس لطمه خوردن اعتماد عمومی مردم نسبت به جامعه پزشکی ربطی به سریال‌ها و فیلم‌ها ندارد، بلکه این عملکرد برخی پزشکان است که مسبب این اتفاق شده است و این اعتراض های مردم و کارشناسان هم ربطی به امروز ندارد.

حالا سریالی ساخته شده است که با همه ضعف‌هایش قصد دارد در قالب طنز به این معضلات بپردازد و بالطبع باید آن را تشویق کرد نه اینکه محکوم کنیم.

این سریال «در حاشیه» نیست که به این بدبینی دامن می‌زند بلکه فقط دلایل این بدبینی را توضیح و بیان می‌کند چنین واقعیت‌هایی وجود دارد و باید برای آن فکری کرد.

باید جامعه پزشکی خود به فکر اعتبارشان باشند و نه سازندگان سریال‌ها. با ساختن فیلم و سریالی که همه شخصیت‌های پزشک‌ آن مثبت و منصف باشند هم نمی‌شود این اعتماد را بازگرداند.

به نظر می‌رسد این روزها ممیزی مردم از ممیزی‌های دولتی شدیدتر شده است. همه یک جورهایی به دنبال این هستند که چطور می‌شود به تعبیر نسل جوان به اثری گیر داد و مانع نمایش آن شد. البته این حق مردم است که نسبت به موضوعات به زعم خودشان حساسیت‌برانگیز فیلم‌ها و سریال‌ها واکنش نشان دهند و انتقادات‌شان را مطرح کنند، هیچ اشکالی هم ندارد مشروط به اینکه مطرح شدن صرف این اعتراض ها مانع نمایش یا توقف پخش نشود.

همان‌طور که در یک نظام قضایی درست یک فیلم بدون نظارت دولت بر پرده می‌آید و اگر شاکی خصوصی شکایتی داشت در دادگاه مطرح می‌شود و در صورت بحق بودن متناسب با جرم اقدام قضایی انجام می‌شود، مردم حق اعتراض دارند اما این ادعاها باید پس از مطرح شدن در نهادهای مربوطه بررسی شود و چنانچه حقانیت آن توسط دستگاه قضایی تأیید شد در یک دادگاه مورد پیگیری واقع شود.

احمد طالبی‌نژاد - منتقد سینما/ روزنامه ایران