شادی و مهربانی، کیمیای جامعه امروز

کارشناسان معتقدند، کاهش آستانه تحمل در جامعه یکی از دلایل مهم در افزایش خشونت است که باعث می‌شود افراد در برابر هر اتفاقی از خود واکنش نشان دهند. شناسایی عوامل کاهش آستانه تحمل و حذف آنها می‌تواند، نقش مهمی در کاهش خشونت و درگیری در جامعه داشته باشد. امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگویی با تپش به بررسی عوامل افزایش خشونت در جامعه و راهکارهای کاهش آن پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

چه عواملی در افزایش خشونت افراد موثر است؟

اگر بخواهیم اصل موضوع را بررسی کنیم، براساس تحقیقاتی که جامعه‌شناسان انجام داده‌اند، موثرترین عامل در پیدایش خشونت، خانواده‌ها هستند. به طور مثال دو قبیله که کنار هم زندگی می‌کردند رفتار‌های متفاوتی داشتند؛ یکی از قبایل مهربان و فرهیخته بودند و دیگری عصبانی و جنگجو. جامعه‌شناسان با تحقیق روی این قبایل متوجه شدند مادران در قبیله‌ای که افراد مهربانی دارند در زمان طولانی‌تری به بچه‌های خود شیر می‌دهند و در زمان شست‌و‌شوی کودک و شیر دادن برای آن آواز می‌خوانند و نوازشش می‌کنند ولی در قبیله دیگر دوران شیردهی مادران کوتاه‌تر است و مادر با عصبانیت با فرزند خود رفتار می‌کند. حتی در تحقیقات نشان داده شده است که بچه‌های لب‌شکری از مادرانی با استرس زیاد به دنیا می‌آیند.

خانواده ابتدا و اصل موضوع است ولی از جامعه ریشه می‌گیرد. مثلا زمانی که در جامعه فقر و بیکاری وجود دارد بر رفتار خانواده و افزایش خشونت افراد خانواده تاثیر می‌گذارد. بیشتر تعاملات اجتماعی در جامعه ما غم دارد و خشونت می‌آورد، در جامعه‌شناسی تئوری به نام چرخش خشونت شناخته می‌شود. در این تئوری اثبات می‌شود که خشونت با خشونت تشدید می‌شود. خشونت، فکری، ذاتی و نژادی نیست و حتی نمی‌توان گفت همه فقیر‌ها خشن هستند.

چرا در جامعه شاهد افزایش خشونت هستیم؟

ما جامعه غمگینی داریم. نبود شادی در جامعه موجب پیدایش خشونت می‌شود. همه عوامل موثری که موجب پیدایش خشونت می‌شوند که قبلا هم به آن اشاره کرده‌اند در جامعه ما قابل رویت است. وقتی خشونت باشد، جرم هم زیاد می‌شود.

برای کاهش خشونت چه باید کرد؟

باید عوامل محیطی خشونت در جامعه را شناسایی کرد تا مسئولان شهر در جهت حذف آن قدم بردارند. اجرای برنامه‌های شهری شاد برای تخلیه انرژی، استفاده از رنگ‌های شاد در فضای شهری، رفع عوامل تشدیدکننده خشونت مانند ترافیک و آلودگی می‌تواند در کاهش خشونت نقش داشته باشند.

کم‌خرج‌ترین کاری که می‌توان برای کمتر کردن خشونت در جامعه انجام داد، رواج شادی در جامعه است. ما می‌توانیم این شادی را حتی از طریق پخش موسیقی از رادیو و تلویزیون و ساختن برنامه‌های شاد و متنوع ایجاد کنیم. سالانه حدود دو میلیون نفردر تعطیلات به خارج از کشور می‌روند، چرا این شادی در کشور خودمان نباشد تا مردم همیشه شاد باشند و سراغ خشونت نروند. خشونت از غم زاده می‌شود، اگر برای شادی در جامعه یک تومان خرج کنیم، برای جامعه هزار تومان سود می‌آورد.

دلیل افزایش خشونت در نوجوانان و جوانان چیست؟

جو اجتماعی خشن است. کودک عقل دارد و حساس‌تر است. او وقتی می‌بیند پدر و مادرش عصبی هستند، او هم خشن می‌شود. وقتی رفتار پدرش را بیرون از خانه می‌بیند و همچنین خشونت افراد با یکدیگر را می‌بیند، او هم الگو برداری می‌کند و در نظرش خشونت امری طبیعی در جامعه به حساب می‌آید.

وقتی کودک رفتار خشونت‌آمیزی داشته باشد، در آینده انواع آسیب‌های اجتماعی گریبانگیرش می‌شود و بازده اقتصادی و تاثیرات فرهنگی ـ سیاسی بدی در جامعه به دنبال دارد و روابط اجتماعی ضعیف می‌شود. وقتی مردم شاد هستند بهتر کار می‌کنند. وقتی غم بیاید انواع آسیب‌ها نیز می‌آید. جوانان به جرم و موادمخدر پناه می‌برند و بیماری روحی و روانی بیشتر می‌شود.

غزاله مالکی / تپش (ضمیمه چهارشنبه روزنامه جام جم)