آغاز مذاکرات گازی ایران و اروپا در کاخ صوفیه

هر چند ایران با در اختیار داشتن بیش از ۳۴ تریلیون مترمکعب عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان را یدک می‌کشد اما سهم ایران در بازار و تجارت جهانی گاز با صادرات سالانه کمتر از ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز به ترکیه حتی به دو درصد هم نمی رسد.

در طول یک دهه گذشته تاکنون کشورهای عضو اتحادیه اروپا هیچگاه به استثنای روسیه منبع مطمئن دیگری را برای تامین گاز مورد نیاز خود پیدا نکردند و عملا با حذف ایران از بازار گاز قاره سبز، در شرایط فعلی روسیه مهمترین و تنها منبع تامین بلند مدت گاز کشورهای عضو اتحادیه اروپا است.

در این بین همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب و در حالی که هنوز هیچ یک از تحریم‌های نفت و گاز ایران لغو نشده است، کشورهای اروپایی برای صنعت گاز ایران دعوت نامه می فرستند.

شرکت سوکار جمهوری آذربایجان اولین کشوری بود که با گذشت چند روز از انتشار بیانیه هسته ای لوزان برای حضور ایران در پروژه خط لوله گاز ترانس آناتولین و ترانزیت گازهای ترش پارس جنوبی به کشورهای اروپایی اعلام آمادگی کرد به طوری که رونق «عبدالله یف» رئیس سوکار تاکید کرد: اگر ایران در آینده گاز داشته باشد، گزینه‌ای به جز استفاده از خط لوله ترانس آناتولین برای عرضه گاز به بازار اروپا ندارد.

خط لوله گازی ترنس آناتولین قرار است تا اواسط سال ٢٠١٨ میلادی، سالانه ١٦ میلیارد مترمکعب گاز فاز دوم میدان «شاه دنیز» را واقع در بخش آذری دریای خزر به اروپا ترانزایت کند اما قطعا جمهوری آذربایجان گاز کافی برای تامین این خط لوله در بلند مدت در اختیار ندارد.

مسئولان جمهوری آذربایجان و ترکیه به عنوان دو سهامدار بزرگ این خط لوله می‌دانند که در صورت عدم حمایت ایران، چشم انداز خط لوله ترانس آناتولین به سرنوشت خط لوله پر سر و صدای ناباکو مبتلا خواهد شد.

آغاز مذاکرات گازی ایران و اروپا در کاخ صوفیه

در طول چند سال گذشته مهمترین سناریوی روی میز کشورهای اروپایی به منظور کاهش وابستگی به گاز وارداتی از روسیه بدون شک خط لوله ناباکو بود و با حمایت اتحادیه اروپا، ۶ شرکت بزرگ اروپایی از آلمان تا ترکیه برای انتقال و ترانزیت همزمان گاز جمهوری آذربایجان و ایران به قاره سبز سهام دار خط لوله ناباکو شدند.

قرارداد ساخت خط لوله نابوکو در ژوئیه سال ۲۰۰۹ میلادی با حضور نمایندگان اتریش، بلغارستان، مجارستان، رومانی و ترکیه به میزبانی آنکارا منعقد شد.

هدف از مذاکرات خط لوله نابوکو که از سال ۲۰۰۴ میلادی شروع شده بوده، کاهش وابستگی کشورهای اروپایی به گاز روسیه اعلام شد اما در نهایت به دلیل تحریم ایران احداث این خط لوله گاز به حالت تعلیق درآمد.

دولتمردان اروپایی پیش بینی می‌کردند که با بهره برداری از این خط لوله سه هزار و ۳۰۰ متری تا سال ۲۰۱۴ میلادی امکان انتقال سالانه ۳۱ میلیارد متر مکعب گاز کشورهای منطقه خزر و خاورمیانه از طریق ترکیه به اروپا فراهم شود اما عملا جمهوری آذربایجان گاز کافی برای تامین این خط لوله در اختیار نداشت.

این در حالی است که با قوت گرفتن احتمال لغو تحریم‌های بین‌المللی تهران توسط غرب سهامداران شرکت‌های OMV اتریش، MOL مجارستان، بلغارگاز بلغارستان، ترانس گاز رومانی، بوتاش ترکیه و RWE آلمان بار دیگر برای بازگشت ایران به این خط لوله امیدوار شده اند و حتی نخست وزیر بلغارستان این روزها به سفیر ناباکو برای حضور ایران در این تجارت بزرگ گازی شده است.

بر این اساس هفته جاری با دعوت رسمی از سفیر جمهوری اسلامی ایران در صوفیه، این دیپلمات وزارت امور خارجه با حضور در کاخ نخست وزیری این کشور با بویکو بوریسف نخست وزیر، تومیسلاو دونچف معاون نخست وزیر در امور مربوط به صندوق های اروپایی، دانیل میتف وزیر امورخارجه و خانم تمنوژکا پتکوا وزیر انرژی جمهوری بلغارستان پشت درهای بسته دیدار و گفتگو کرده است.

مهمترین محور این مذاکرات در کاخ رئیس جمهوری صوفیه بازگشت ایران به پروژه خط لوله ناباکو بوده به طوری‌که سفیر ایران در این نشست طرح ویژه مشارکت‌های جدید گازی و ایجاد هاب جدید تامین گاز کشورهای اروپایی و بلغارستان را با نخست وزیر و اعضای کابینه دولت این کشور را مطرح کرده است.

علاوه بر این پیشنهاد، سال گذشته رئیس جمهور اسلامی ایران به هانس فیشر همتای اتریشی به منظور مشارکت بیشتر گازی دو کشور در حاشیه مجمع سالانه سازمان ملل، شرکت ملی نفت ایران و او. ام. وی اتریش را یک گام به یکدیگر برای توزیع و انتقال گاز در بازار اروپا نزدیک تر کرد.

ایران: اول اعراب بعد اروپا

هر چند به طور رسمی و غیر رسمی مذاکرات گازی ایران با کشورهای مختلف اروپایی همچون سوئیس، جمهوری آذربایجان، ترکیه و اخیرا بلغارستان برای صادرات گازهای ترش پارس جنوبی به قلب قاره سبز آغاز شده است اما مسئولان وزارت نفت سناریوهای جدیدی برای دوران پسا تحریم تعریف کرده اند.

در شرایط فعلی وضعیت قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و با توجه به بد حسابی‌های رایج پاکستانی‌ها، ایران هم در صورت لغو تحریم‌ها تمایل چندانی به صادرات روزانه ۲۰ تا ۲۱ میلیون مترمکعب گاز به پاکستان را ندارد.

مرحله اول قرارداد صادرات روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب گاز به عراق قرار است از اردیبهشت ماه سال جاری آغاز شود و مذاکرات برای امضای قرارداد دوم و انتقال گازهای ترش از خرمشهر به بصره و جنوب عراق در حال انجام است.

علاوه بر این، ایران قرارداد بلند مدتی هم برای صادرات گاز به ترکیه در اختیار دارد و همزمان چانه زنی‌ها با ترکمنستان به منظور ترانزیت گاز این کشور همسایه از مسیر ایران به اروپا انجام شده است.

با تشریح وضعیت فعلی قراردادهای مهم گازی ایران، بیژن زنگنه وزیر نفت فروردین ماه در جمع خبرنگاران در تشریح سیاست‌های جدید گازی ایران در دوران پساتحریم می گوید: اولویت اول ایران بریا صادرات گاز کشورهای همسایه و حاشیه جنوبی خلیج فارس بوده و در اولویت بعدی انتقال گاز به اروپا در دستور کار قرار گرفته است.

همزمان با ادامه مذاکرات پیدا و پنهان ایران با کشورهای عربی و اروپایی برای امضای قراردادهای جدید صادرات گاز، ظرفیت تولید گاز ایران در پارس جنوبی هم قرار است پس از افزایش ۱۰۰ میلیون مترمکعبی در سال گذشته، امسال هم حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب دیگر در روز افزایش یابد که ظرفیت مازادی را برای صادرات در اختیار وزارت نفت قرار می‌دهد.(مهر)