نظام مالیاتی‌ پاشنه آشیل اقتصاد مقاومتی

هر چند که می‌توان درآمد نفتی را هم یک نوع مالیات تلقی کرد اما اگر به آن از نگاه مالیات نگاه کنیم، بدترین نوع مالیات است.

به این دلیل که اگر برای همه افراد جامعه سهم برابری ازدرآمد نفتی در نظر بگیریم، به این معناست که ثروتمندترین فرد جامعه با فقیرترین فرد جامعه به یک میزان این مالیات را پرداخت می‌کنند و روشن است این عدالت نیست.

اما مهم‌تر از آن این است که درآمدهای نفتی به‌دلیل این که فروش نفت به وضع قیمت در بازارهای جهانی وابسته است و این بازار در کنترل اقتصاد کشور نیست، دچار شوک‌ها و نوسانات مختلف می‌شود و حتی در زمان درگیری‌های سیاسی ـ نظیرآنچه اکنون با کشورهای غربی داریم ـ آنها از اولیه‌ترین ابزاری که برای فشار آوردن به کشوراستفاده می‌کنند، تحریم نفتی و تحت تاثیر قراردادن درآمد نفت است.

به همین دلیل درآمدنفت بسیارشکننده و آسیب‌پذیر است و باید با درآمد مطمئنی که از متن جامعه تولید شود و پایدار و همیشگی باشد، جبران شود و می‌دانیم که این درآمد، مالیات است. اما تحقق این هدف بسادگی امکان‌پذیر نیست.

به‌دلیل این‌که در گذشته فکری برای بهبود و اصلاح و بهینه‌سازی ساختار مالیاتی کشور نشده است و لذا ساختار موجود نمی‌تواند بسرعت درآمدهای مالیاتی جدید را جایگزین درآمد نفت کند.

حال سوال اینجاست چه اقدامی باید در اولویت اصلاح ساختار نظام مالیاتی قرار گیرد تا به فوریت نتیجه‌ای حاصل شود؟

پاسخ این است که درشرایط فعلی اگر دولت بخواهد با هدف تولید درآمد مالیاتی بیشتر، روی پایه‌های فعلی مالیاتی فشار بیاورد و نرخ‌ها را افزایش دهد، اجحاف بسیار بزرگی رابه شهروندان روا داشته است چون در اقتصاد ایران متاسفانه درصد کمی هستند که مالیات پرداخت می‌کنند که آن هم طبقه متوسط جامعه چون کارگران و کارمندان و مشاغل خرد و در دسترس هستند لذا تنها راهی که ما بتوانیم درآمد مالیاتی را به فوریت و در حد قابل توجهی افزایش دهیم و همزمان یک جهت صحیح و درست به ساختار نظام مالیاتی بدهیم، معرفی مجدد و اجرای مالیات مجموع درآمد است.

متاسفانه دولت در اصلاحیه جدید قانون مالیات این قید را از متن قانون حذف کردولذا باید به فوریت این قید رابازگرداند. زیرا مالیات مجموع درآمد، روشی برای دریافت مالیات از دارندگان درآمدهای بزرگ و ثروتمندان است و در بیشتر کشورهای دنیا از آن برای محاسبه مالیات مودیان بزرگ استفاده می‌شود.

بنابر این به نظر من برای جایگزین کردن درآمد مالیاتی به جای نفت که پاشنه آشیل تحقق اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود، یکی از مهم‌ترین اقدامات احیای پایه مالیاتی مجموع درآمد و مطالبه مالیات از ثروتمندان از این طریق است.

دکتر جمشید پژویان - کارشناس ارشد اقتصادی