جایگاه صنعت پتروشیمی در اقتصاد مقاومتی

پاسخ این پرسش، صنعت پتروشیمی است. پتروشیمی ارزش افزوده صنعت نفت است؛ بنابراین خداحافظی با خام‌فروشی نیز از همین مسیر می‌گذرد.

اگر به میزان اشتغال ایجاد شده در صنعت پتروشیمی نگاهی بیندازید، می‌بینید در این صنعت که فقط 7 درصد منابع هیدروکربوری ایران را در اختیار دارد، تا چه حد ارزش افزوده ایجاد شده و چند هزار نفر سر کار رفته‌اند و صاحب درآمد شده‌اند.

شاید اگر گاز ایران با قیمتی برابر با گاز ترکیه به کشورهای دیگر نیز صادر شود و سبب گردد درآمدهای سرشاری راهی ایران شود، برخی راضی باشند اما حقیقت این است که این اقدام بر مبنای اقتصاد مقاومتی نیست؛ چرا که در ازای پولی که به دست می‌آید کسی در ایران صاحب شغل نشده و ارزش افزوده‌ای نیز به دست نیامده است.

در حقیقت خام‌فروشی فقط مقدار محدودی ارز راهی ایران می‌کند که در مقایسه با ارزش افزوده پتروشیمی، اقتصادی نیست و البته از آنجا که مدیریت درستی نداریم، این ارزها نیز از میان می‌رود و چیزی باقی نخواهد ماند.

ضمن این که این نوع صادرات خام‌فروشانه گاز، اشتغال و رونق نیز به همراه نخواهد آورد لذا این پتروشیمی است که می‌تواند شاه کلید اجرای اقتصاد مقاومتی باشد، چراکه ظرفیت این صنعت درتولید ارزش افزوده منابع هیدروکربوی کشور بی‌همتاست.

البته توجه داریم که پتروشیمی در دوران تحریم نیز کمک شایانی به ایران کرده و می‌کند. در دوران تحریم، همین صنعت توانست 20 میلیارد دلار محصول پتروشیمی مورد نیاز کشور را تامین کند در کنار صادرات محصولات خود باعث ورود ارز به‌کشور نیز شود.

در واقع صنعت پتروشیمی، کشور را در مقابل بسیاری از تهدیدات مقاوم کرد. اما متاسفانه برخی تنها از جنبه داده‌های اقتصادی به موضوع نگاه می‌کنند و می‌گویند این صنعت روزانه 40 میلیون متر مکعب گاز مصرف می‌کند. در حالی که لازم است توضیح دهند 400 میلیون متر مکعب گاز تولیدی چه ارزش افزوده‌ای برای کشور ایجاد می‌کند و چه دستاوردی برای مملکت دارد.

پس باید توجه داشت تحلیل این صنعت تنها با استناد به داده‌های اقتصادی کار عاقلانه و همه‌جانبه نگرانه‌ای نیست. صنایع استراتژیک، دستاوردها و نتایج ملی، اجتماعی و فرااقتصادی دارند که باید آن را مورد توجه قرار داد. به عنوان مثال شاید زمانی تولید بنزین در کشور غیراقتصادی بود اما بروز تحریم‌ها و زمانی که کشور به قطع واردات بنزین تهدید شد، حتی اهمیت فرااقتصادی تولید گران بنزین را ثابت کرد.

بنابراین شاید صنعت پتروشیمی نیز چنین وضعیتی داشته باشد. اکنون که این صنعت توانسته در شرایط ویژه تحریم هم نیاز داخل به محصولات گوناگون را تامین کرده و بعلاوه برای کشور درآمدزایی نیز داشته باشد، شاید سنجیدن کارکرد این صنعت با حساب و کتاب اقتصادی سازنده نباشد.

پس به نظرم دریچه و زاویه نگاه به صنعت پتروشیمی باید تغییر کند و جایگاه این صنعت به عنوان یک صنعت استراتژیک و خط مقدم تحقق هدف جلوگیری از خام‌فروشی، به عنوان یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد مقاومتی، مورد توجه قرار گیرد.

عباس شعری مقدم - معاون وزیرنفت در امور پتروشیمی