باشکوه‌ترین کاخ ساسانی نَم زد

در ۹ کیلومتری جنوبی غربی شهر سروستان فارس در میان دشتی وسیع و در مسیر روستای نظر آباد، بنای تاریخی با نام کاخ ساسانی قرار دارد.

این بنای عظیم از سنگ و گچ ساخته شده و گنبدها، ایوانها، اطاقها و دهلیزهای متعددی دارد. در خصوص تاریخ ساخت کاخ سروستان نظرات متفاوتی وجود دارد، احتمالا این بنا از آثار بهرام پنجم ساسانی بوده که به وسیله «مهرنرسی» وزیر معروف او که صدارت یزدگرد اول و یزدگرد دوم را نیز عهده دار بوده ساخته شده است.

این بنا که از باشکوه ترین کاخهای ساسانی است، جنبه تقدس هم داشته و شامل یک ایوان ورودی و گنبدی در مرکز و حیاط است، در این کاخ نسبت به بناهای دیگر این دوره از فن معماری و پلان پیچیده و کامل تری استفاده شده است.

آخرین بررسی‌های باستان‌شناسی در مجموعه کاخ سروستان نشان داد، این مجموعه ساسانی در دوره اوج شکوه خود حدود ۳۰ هکتار وسعت داشته و مجموعه کاخ سروستان قدیمی ترین گنبد آجری کشور را در خود جای داده است.

اما آنچه امروز دوستداران میراث فرهنگی را نگران کرده نم زدگی این بنای باشکوه دوره ساسانی است.

کارشناسان اعتقاد دارند که باید هرچه سریعتر نسبت به رطوبت زدایی از این بنای ارزشمند که قرار است به عنوان میراث جهانی نیز ثبت شود اقدام کرد.

مسئول فنی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس در خصوص نم گرفتگی کاخ ساسانی گفت: کاخ اردشیر ساسانی در دشت سروستان واقع شده و دارای اهمیت زیادی از جنبه های مختلف است.

سیامک بصیری افزود: با توجه به وضعیت زمین در این منطقه و به دلیل اینکه این کاخ در پایین ترین سطح دشت قرار گرفته همواره خطراتی آن را تهدید می کند.

وی افزود: به دلیل اینکه آب در پایین ترین نقطه از سطح دشت حرکت می کند این امر منجر شده که در دراز مدت نم و رطوبت به خود بنا نیز سرایت کند و هم اکنون بخشی از آن دچار نم و رطوبت شده است.

مسئول فنی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس با تاکید بر اینکه نم و رطوبت مشکلاتی را برای بنا ایجاد کرده، اظهار داشت: چندین کار‌شناس از تهران و شیراز برای رسیدگی به این مسئله به سروستان آمدند و قرار شد که برای خروج رطوبت، از کانال دفع نم یا دیگر شیوه‌های از بین بردن رطوبت استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه مشکل نم‌گرفتگی از زمستان سال ۹۳ شدت گرفته، افزود: یکی از راهکارهای اساسی برای رفع این نم و رطوبت ایجاد کانال در جداره خارجی کاخ ساسان از ۱۵ تا ۲۰ متر است به گونه ای که با ایجاد این کانال فنداسیون را پایین تر برده تا عملا آب را از اطراف کاخ دور کنیم.

بصیری اظهار داشت: در این راستا با ایجاد کانال نسبت به عایق کاری و آجر کاری آن اقدام می شود تا به صورت عبور آب از اطراف کاخ منتفی می شود.

وی با تاکید بر اینکه برای تحقق این امر به اعتبار نیاز است، بیان کرد: تخصیص اعتبار برای ایجاد کانال در سال جاری در دستور کار است و به محض تخصیص اعتبار نسبت به ایجاد کانال اقدام خواهد شد.

این مسئول در خصوص تهیه پرونده ثبت جهانی این اثر گفت: قرار است که این کاخ همراه با پرونده کاخ فیروزآباد و کازرون یعنی در مجموعه ساسانی استان فارس برای ثبت جهانی معرفی شود به همین علت در تلاشیم کار مرمتی آن را به زودی آغاز شود.

به گزارش مهر، این بنا اکنون نیازمند مراقبت وسیع و کارشناسانه است تا اقدامات رطوبت زدایی از کاخ مذکور انجام شود.

به هر حال بنایی که قرار است در فهرست آثار جهانی به ثبت برسد باید مورد مراقبت همه جانبه قرار گیرد. ( مهر )