خشکسالی، چشمه طاق‌ بستان را بلعید + عکس

دریاچه طاق بستان تا همین چند روز پیش پر آب بود، قایقی کنارش پهلو گرفته بود و مرغابیان در آن شنا می‌کردند. این شرایط منظره زیبایی ایجاد کرده بود که افسونگری طاق بستان را چند برابر می‌کرد. اما از چهارشنبه گذشته آب دریاچه بتدریج فروکش کرد، آنقدر که صبح روز بعد دیگراثری از دریاچه زیبا و پرآب طاق بستان نبود.

به گفته اهالی روستای طاق بستان که آب مورد نیازشان از این چشمه تامین می‌شد و حالا نگران خشک شدن ریشه زندگی شان به دلیل خشکی چشمه هستند، برداشت بی رویه آب از سوی آب منطقه‌ای و آب و فاضلاب شهری موجب این پیشامد ناگوار شده است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی طاق بستان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، تعجب خود را از خشکی دریاچه این گونه ابراز می‌کند: روز چهارشنبه هفته گذشته دریاچه پُر از آب بود، اما یکباره در روز پنجشنبه (درست یک روز بعد) دریاچه خشکید؛ اتفاقی که تاکنون برای آب این دریاچه رخ نداده بود.

علیرضا مرادی بیستونی، حفر چاه‌های عمیق در اطراف دریاچه را دلیل اصلی خشکیدن آن عنوان کرده و می‌گوید: فرضیه خشکسالی که برخی آن را به عنوان عاملی برای خشکی و نابودی دریاچه مطرح می‌کنند، درست نیست؛ زیرا اگر محو شدن دریاچه به دلیل خشکسالی بود، باید در طول یک مدت زمان حداقل دو هفته تا یک ماهه، آب آن می‌خشکید، نه این‌که یکشبه همه آب آن خشکیده و تمام شود.

کاهش آب‌دهی چشمه

ظاهرا تحقیقات شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه ظهر روز گذشته به نتیجه رسید و بر این اساس خشکسالی، مقصر اصلی خشکیدن چشمه و دریاچه طاق بستان اعلام شد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه دراین باره به جام‌جم می‌گوید: دریاچه یکباره خشک نشد، بلکه بتدریج آبدهی چشمه آن کم شد و سطح دریاچه پایین رفت تا این‌که صبح روز پنجشنبه دیگر اثری از دریاچه نبود.

کیاست امیریان با اشاره به این‌که کاهش آب چشمه دریاچه از فروردین ماه آغاز شد، می‌افزاید: آبدهی چشمه از 1480لیتر در ثانیه در دهم فروردین امسال به 985 لیتر در ثانیه در دهم اردیبهشت و 323 لیتر در دوازدهم خرداد رسید که بر اساس این آمار، ماهانه بیش از 500 لیتر در ثانیه از آبدهی چشمه کاسته شده است که این کاهش در بازه زمانی ده اردیبهشت تا12 خرداد بیش از 600 لیتر در ثانیه بوده است.

وی با بیان این‌که این روند کاهش سریع آبدهی چشمه پس از خرداد و تاکنون نیز ادامه داشت، تصریح می‌کند: میزان آبدهی چشمه آنقدر کاهش یافت که در نهایت به صفر رسید و در بامداد پنجشنبه خشکید و به نابودی دریاچه نیز منجر شد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه دلیل کاهش سریع آبدهی چشمه و پایان یافتن آب آن را وجود خشکسالی در استان اعلام کرده و می‌گوید: در 12 سال اخیر میزان بارش‌ها در کرمانشاه با کاهش زیادی همراه بوده، به طوری که در سال آبی94- 93، به طور میانگین شاهد کاهش 331 میلی متری نزولات جوی در استان بودیم که این امر در کل استان کاهش 31 درصدی بارندگی و در شهر کرمانشاه کاهش 46 درصدی را همراه داشت و از آنجا که طاق بستان هم در شهر کرمانشاه واقع شده، این پدیده گریبان دریاچه آن را هم گرفت.

امیریان با بیان این‌که چشمه دریاچه طاق بستان از زیر کوه‌های شمال کرمانشاه می‌جوشید و آب آن از برف و بارانی که بر کوه می‌بارید، تامین می‌شد، می‌افزاید: از آنجا که در چند سال اخیر برف ماندگاری در کرمانشاه نباریده و بارش باران هم با کاهش زیادی مواجه بوده، به نظر می‌رسد منبع ذخیره آب چشمه طاق بستان به پایان رسیده است.

این مسئول در آب منطقه‌ای کرمانشاه یادآور می‌شود که البته چشمه طاق بستان همواره با نوسانات شدید آبدهی مواجه بوده، به طوری که میزان آبدهی آن از حدود هشت لیتر در ثانیه (در مهر و آبان) تا 5000 لیتر در ثانیه (در اردیبهشت) در نوسان بوده است.

چاه‌ها مقصر نیست

به گفته امیریان، آبدهی این چشمه اردیبهشت سال 1359 حدود 5 هزار لیتر در ثانیه و آبان سال‌های 91 و 92 زیر ده لیتر گزارش شده است.

وی تصریح می‌کند که با وجود این نوسانات، اما آنچه نگران کننده بود این‌که کاهش آبدهی چشمه به کمتر از 10 لیتر در ثانیه که همواره در اوایل فصل پاییز رخ می‌داد، امسال به دلیل تشدید خشکسالی به تیرماه یعنی سه ماه زودتر رسید و حتی به خشکی کامل آن منجر شد.

به گفته این مسئول،خشکی دریاچه هیچ ارتباطی با حفر چاه مجاز و غیرمجاز در حاشیه طاق بستان ندارد، زیرا اولا فاصله حریم حفر هر چاه از طاق بستان رعایت می‌شود و ثانیا سرچشمه این آب از دل کوه و لایه‌های سنگی است، درحالی که حفر چاه‌ها در تشکیلات آبرفتی صورت می‌گیرد؛ بنابراین منبع تامین آب چاه‌ها و چشمه کاملا متفاوت بوده و تاثیری بر هم ندارند.

آب‌رسانی به روستای طاق‌ بستان

به گفته مسئولان شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه، در گذشته از آب دریاچه طاق بستان به عنوان کمکی برای تامین آب شرب کرمانشاه استفاده می‌شد، اما با ورود آب سدگاوشان و چاه‌های میان دربند دیگر از آب آن استفاده نمی‌شود و مشکلی برای تامین آب شرب شهر ایجاد نخواهد شد و فقط ممکن است برای تامین آب روستای طاق بستان که در آن نزدیکی قرار دارد، مشکل ایجاد شود.

این روستا که بیش از ۳۰۰ خانوار و حدود ۲۵۰۰ نفر جمعیت دارد، از سال 87 که مطالعات ساماندهی طاق بستان آغاز شد، در بلاتکلیفی رفتن و ماندن قرار گرفته است و به گفته علی فعله گری، مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه تخریب تدریجی خانه‌های این روستا جزو تعهدات میراث فرهنگی است که بزودی با همکاری سایر ادارات همچون اداره راه و شهرسازی عملیاتی خواهد شد. هرچند خشک شدن چشمه طاق بستان نیز از هم اکنون ضرباهنگ کوچ اهالی این روستا را به صدا در آورده است. پیش از این نیز آب چشمه‌های موجود در اطراف این روستا غیربهداشتی تشخیص داده شده بود که در همین زمینه فضل‌الله رنجبر، فرماندار کرمانشاه از آبرسانی سیار و با تانکر به این روستا در آینده‌ نزدیک خبر داده بود.

گروه ایران - فاطمه مرادزاده