شبیخون فرهنگی با محصولات غیرفرهنگی

برخی از این کالاها صرفا به سبب گرایش به استفاده از کالاهای لوکس و تجملی و ایجاد تمایز میان طبقات اجتماعی، چشم و همچشمی و رقابت میان افراد و خانواده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. عمده مصرف کنندگان هم خانواده‌هایی هستند که می‌خواهند بسرعت دوران گذار از زندگی سنتی به مدرن را طی کنند و به همین واسطه می‌کوشند بدون توجه به ارزشهای موجود، هزینه‌های خانوار را صرف تهیه و مصرف این محصولات کنند.

با توجه به این‌که تقاضا نسبت به دریافت چنین کالاهایی بالاست مجموعه‌ای از بازرگانان کوچک و بزرگ به منظور تهیه جنس ارزان و در عین حال جدید، سفرهایی را از اروپا گرفته تا خاور دور پی‌می‌گیرند و زمینه ورود این کالاها را به کشور فراهم می‌آورند. ورود این محصولات از مجرای قانونی آن روال عادی خود را طی می‌کند اما در عین حال کالاهایی هم هستند که برای ورود محدودیت‌های قانونی دارند. برخی از این کالاها با فرهنگ و اعتقادات ما سازگار نیست و حتی در صورت وجود نوع وطنی، استفاده از آن محدودیت‌های شرعی دارد. آمارهای رسمی وزارت کشور حاکی از قاچاق 20 تا 25 میلیارد کالا در ایران است.

تجارت پرسود

برخی از افراد سود‌جو و فرصت طلب سعی دارند از راههای مختلفی از جمله قاچاق برای تامین نیازهای کاذب برخی مصرف کنندگان و از طریق دور زدن موانع قانونی، محصولاتی را وارد کشور کنند. این گونه افراد اگرچه از خطرات احتمالی چنین اقداماتی آگاهند اما در عین این که سود کلانی با این شیوه به جیب می‌زنند، باعث می‌شوند با نادیده انگاشتن این اقدام پرمخاطره و با هدف روشن نگه داشتن چراغ بازار مصرف، مسیر ورود این محصولات را به کشور مهیا کنند.

تازگی و جذابیت کاذب این محصولات که رنگ و لعابی به زندگی تجملاتی برخی مصرف کنندگان می‌دهد، شرایط را برای تبدیل برخی رفتاری‌های ناهنجار به رفتارهای به هنجار فراهم می‌کند. آنچه باعث نگرانی و دغدغه است اشتیاق طبقات مختلف اجتماعی فارغ از تفاوت‌های فرهنگی، ارزشی و اعتقادی جامعه برای استفاده از این کالاهاست که به طور روزافزونی در حال گسترش است. طبیعی است قاچاقچیانی که صرفا به فکر سود بیشتر هستند، حساسیتی نسبت به ناهمخوانی این محصولات با نظام ارزشی و فرهنگی جامعه ندارند. در کنار این مساله باید توجه داشت که تولید برخی از کالاها نیز به صورت هدف‌دار و سازماندهی شده صورت می‌گیرد و علاوه بر فروش محصول و دریافت سود بیشتر، تهاجم به ارزش‌ها و معیارهای اخلاقی را نیز از نظر دور نمی‌دارد. بنابراین شاید بتوان یکی از بهترین راهکارهای نفوذ فرهنگی به داخل کشور را قاچاق کالا دانست.

ناهمخوانی محصولات قاچاق با سبک زندگی ایران - اسلامی

یکی از شیوه‌های نادرست مصرف، استفاده از کالاهای قاچاق است. قاچاق کالا حتی روی سبک زندگی مردم نیز تاثیر گذاشته و موجب فاصله گرفتن مردم از سبک زندگی اسلامی می‌شود.

تاکنون اقدامات مفیدی برای مبارزه با قاچاق و کنترل مبادی ورودی کشور صورت گرفته است اما این تلاشها تا زمانی که الگوی مصرف در کشور تغییر نکند راه به جایی نخواهد برد. باید بپذیریم که رفتار مصرفی مردم ناشی از سبک زندگی آنهاست و سبک زندگی برگرفته از باورها و نگرش حاکم بر جامعه است و تا زمانی که پالایشی در این زمینه صورت نگیرد برخورد با کالای قاچاق توفیق چشمگیری نخواهد داشت.

کسانی که به مصرف کالاهای خارجی گرایش دارند بر این باورند که این محصولات در مقایسه با نمونه‌های داخلی آن از کیفیت و مرغوبیت بهتری برخوردارند. بخشی از این نگرش تا حدودی ناشی از ضعف کالاهای وطنی است و بخشی دیگر هم متاثر از تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای و بخشی هم به کیفیت کالاهای خارجی برمی‌گردد. ضمن اینکه تلقی برخی مصرف کنندگان این است که مصرف این گونه کالاها باعث ارتقای پایگاه و منزلت اجتماعی آنها خواهد شد. طبعا با چنین تاثیرگذاری‌های عمقی در سطوح زندگی جامعه ایرانی، توجه به آسیب‌های استفاده از این محصولات و آگاه کردن مردم از مضرات آن بسیار اهمیت خواهد داشت.

رفع موانع تولید، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، توجه و تاکید بر تولید محصولات با کیفیت وطنی، بستر سازی فرهنگی برای ترویج زندگی مبتنی بر آموزه‌ها و ارزش‌های اعتقادی و نظارت بیشتر بر مبادی ورودی کشور برای جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق ازجمله اقداماتی است که می‌تواند در کاهش مصرف محصولات غیر مجاز و مغایر با شئونات اسلامی و ایرانی موثر باشد.

اندیشه

شهاب سلیمی