3000 مگاوات برق تابستانی را دولتی‌ها مصرف می‌کنند

آمار هدر رفت انرژی در ایران چقدر بوده و بیشترین اتلاف انرژی در کدام بخش است؟

براساس آخرین ترازنامه انرژی منتشر شده، سهم مصرف مشترکین بخش خانگی و عمومی 5‌/‌40 درصد از مصرف کل برق است. بنابراین با توجه به غیر مولد بودن این بخش‌ها و نقش نداشتن آنها در تولید ارزش افزوده، بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش تلفات در این دو بخش بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد. ضمن این که بهینه‌سازی در دیگر بخش‌ها را نیز نباید از نظر داشت. مطالعات نشان می‌دهد در صورت اجرای اقدامات اصلاحی، پتانسیل کاهش مصرف انرژی در بخش‌های خانگی، عمومی و تجاری (بخش ساختمان‌ها) 30 تا 60 درصد است. همچنین براساس آخرین آمار و ارقام منتشر شده در ترازنامه انرژی، مصرف انرژی نهایی در بخش صنعت معادل 7‌/‌303 میلیون بشکه نفت خام بوده که سهم آن از کل مصرف انرژی نهایی 7‌/‌25 درصد بوده است.

آمار دقیق کمبود انرژی الکتریکی در ایران چقدر است؟

با توجه به رشد مصرف انرژی که بالغ بر 6 تا 7 درصد در سال بوده و قدرت نصب شده امروز که حدود 73 هزار مگاوات است، سالانه حدود 5000 ـ 4000 مگاوات نیاز به تأمین انرژی الکتریکی جدید وجود دارد که اگر نتوان از طریق توسعه و مدیریت مصرف این مقدار انرژی را تأمین کرد، این صنعت با مشکلات عدیده دست به گریبان خواهد شد و جهت تأمین این مقدار ظرفیت به حداقل 4 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است.

اکنون در فصل پیک مصرف برق قرار داریم و احتمال خاموشی‌ها جدی شده است. آمارهای افزایشی تقاضای انرژی در این فصل چگونه بوده و سهم بخش عمومی چیست؟

روند تغییرات مصرف انرژی طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد تامین حامل‌های مختلف انرژی، ازجمله حامل الکتریکی با بحران روبه‌روست. آمارها نشان می‌دهد در سال 93 فروش برق وزارت نیرو حدود 219 میلیارد کیلووات ساعت بود که نسبت به سال قبل آن دارای نرخ رشدی معادل 8‌/‌7 درصد بوده است. بنابراین مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی بخصوص طی فصول گرم سال باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. سهم مصرف بخش ساختمان‌های کشور به بیش از 47 درصد رسیده که متوسط مصرف هر مشترک در این بخش 3368 کیلووات ساعت بوده که حدود 5 درصد نسبت به سال 92 افزایش داشته است. بررسی‌های انجام شده طی شش سال گذشته نشان می‌دهد نرخ رشد افزایشی پیک بار همزمان شبکه سراسری به طور متوسط بیش از 5 درصد است که این رقم معادل 2260 مگاوات افزایش در هر سال است. از عمده دلایل افزایش پیک بار شبکه سراسری کشور روند صعودی استفاده از تجهیزات سرمایشی در شروع فصل گرماست، به طوری که داده‌های آماری محدوده بارهای سرمایشی را 13 تا 18 هزار مگاوات نشان می‌دهد. از سال 89 تاکنون زمان وقوع پیک بار سالانه از شب به روز منتقل شده است که عامل آن افزایش بارهای سرمایشی در بخش عمومی ازجمله ادارات دولتی است. برآوردها نشان می‌دهد بین 2500 تا 3000 مگاوات از بار سرمایشی مربوط به بخش عمومی و ادارات دولتی هستند. در این باره نقش ادارات دولتی در مصرف برق چشمگیر و قابل توجه است.

دلیل این رشد مصرف چیست و چه راهکاری برای بهبود آن ارائه می‌دهید؟

به طور کلی علل رشد نامطلوب بارهای سرمایشی و تهویه مطبوع در کشور، رشد جمعیت، ورود بی‌رویه تجهیزات با راندمان پایین و غیراستاندارد به صورت غیرقانونی، استفاده بی‌سابقه و روزافزون از وسایل و روش‌های تبرید (فناوری خنک کردن از طریق برج‌ها) در مناطق معتدل و مرطوب، تغییر الگوی بومی تهویه مطبوع در مناطق گرم و خشک و معتدل و خشک از کولر آبی به کولرگازی، انطباق نداشتن نیاز سرمایشی ساختمان با سیستم سرمایشی طراحی یا خریداری شده، رفتارهای نادرست مصرفی مشترکین به دلیل کاهش هزینۀ مصرف برق در سبد هزینه‌های خانوار و بی‌توجهی به مساله تعمیر و نگهداری تجهیزات سرمایشی است.

همان طور که اشاره شد بیشتر آمار اتلاف انرژی به سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی مربوط است. آیا در این زمینه فعالیت خاصی صورت گرفته است؟

در بند 5 سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب که سال 89 تبیین شده، پیشگامی دولت، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی در رعایت الگوی مصرف تصریح شده است . با توجه به ابلاغ بحث «مدیر انرژی» ازطریق حوزه معاونت اول ریاست جمهوری به تمام دستگاه‌های دولتی، پیشنهاد تعیین مدیر انرژی در ساختمان‌های اداری و پیگیری این موضوع از فعالیت‌های این سازمان است. گروه مدیریت انرژی یا مدیر انرژی به مجموعه یا فردی اطلاق می‌شود که مسئول هماهنگی و انجام برنامه مدیریت انرژی در یک واحد است و دارای وظایفی مانند برنامه‌ریزی، هدایت و رهبری، پایش و ارزیابی خط‌مشی انرژی، ارائه گزارش عملکرد انرژی به مدیریت ارشد، بالابردن دانش و آگاهی کل سازمان در مورد مصرف انرژی، تعیین راهکارهای مختلف افزایش بهره‌‌وری انرژی و تعیین نیازهای آموزشی سازمان برای مهارت‌های مربوط به انرژی است.

ازجمله فعالیت‌های حال حاضر سازمان که ازطریق وزارت نیرو در حال انجام است پیاده‌سازی استاندارد «تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی در ساختمان‌‌های غیرمسکونی» است. یکی از اهداف این طرح که در مجموعه ساختمان‌های وزارت نیرو انجام خواهد شد، دستیابی به یک الگو در ارگان‌های دولتی است. همچنین با هدف مشارکت کارکنان در امر بهره‌وری انرژی، طرح «مدیریت انرژی ساختمان‌های اداری کشور با رویکرد بسیجی» با همکاری این سازمان آغاز شده است. از اهداف این طرح دستیابی به حداقل 20 درصد صرفه‏جویی در مصرف انرژی ادارات دولتی است.

درباره واردات کالاهای بی‌کیفیت مثل لامپ‌های کم‌مصرف چه می‌گویید؟

از مهم‌ترین پارامترهای تعیین کیفیت منابع نوری ازجمله لامپ‌های کم‌مصرف طول عمر، توان مصرفی و بازده نوری آنهاست. در این خصوص همکاری با سازمان ملی استاندارد در توسعه و تجهیز آزمایشگاه‌های لوازم برقی خانگی دارای برچسب انرژی بویژه در مبادی ورودی ازجمله فعالیت‌های مهم سازمان بهره‌وری انرژی ایران است.

همچنین با پیدایش نسل جدید منابع نوری مانند LED، OLED و سایر منابع بسیاری از کشورهای جهان اقدام به از رده خارج کردن تکنولوژی‌های قدیمی بخصوص لامپ‌های رشته‌ای کرده‌اند. در این راستا، لایحه ممنوعیت تولید، ورود و توزیع لامپ‌های رشته‌ای توسط سابا پیشنهاد و این ممنوعیت اعلام شد.

علاوه بر این، براساس مصوبه دولت، واردات تجهیزات روشنایی و لوازم برقی انرژی‌بر با رتبه انرژی کمتر از A و B به داخل کشور ممنوع است و بر این اساس، گمرکات و موسسه استاندارد، تجهیزات برقی را تحت کنترل دارند و اجازه ورود پرمصرف‌ها به داخل کشور را نمی‌دهند.

بیشترین میزان مصرف انرژی

بیشترین میزان مصرف انرژی در بخش ساختمان، مصارف بخش خانگی، عمومی و تجاری با سهم مصرفی حدود 1/47 درصد است که عمده این مصارف در فصل گرم سال به تجهیزات سرمایشی مربوط است. از طرفی بیشترین میزان مصرف در ساعات پیک شبکه به وقوع پیوسته که لزوم مدیریت مصرف در این بخش‌ها با انجام راهکارهای بهینه‌سازی را بیش از پیش ضروری می‌سازد. وسایل و مصرف‌کننده‌های انرژی در خانه به ترتیب درفصل گرم و عادی سال برای یخچال فریزرها با سهم حدود 26 و 38 درصدی، روشنایی با سهم حدود 28 و 39 درصدی و دستگاه‌های گرمایش و سرمایش با سهم حدود 30 و 7 درصدی از مصارف بخش خانگی، جزو مصرف‌کننده‌های عمده این بخش بوده و بیشترین مصرف انرژی برق را دارند.

عماد عزتی

‌گروه اقتصاد