شتاب‌دهنده‌های اخبار

در دنیای امروز هر لحظه شاهد تحولات، تغییرات و تولید خبرهای گوناگون هستیم، اخباری که میل به انتشار و شنیده شدن دارند؛ مثل انسان‌هایی که میل به شنیدن و آگاه شدن دارند. در این بین واسطه‌هایی وجود دارد که وظیفه انتقال و پیام‌ها از منبع تولید خبر به مخاطبان را دارد. این واسطه‌ها همین رسانه‌های مکتوب، صوتی‌ تصویری و اینترنتی امروزی است که دنیای بسیار عظیم دیروز را به جامعه کوچک امروز تبدیل کرده‌اند.

　سرعت و حس رضایت

در فرآیند انتقال پیام میان رسانه‌های یاد شده بالطبع شاهد ایجاد رقابتی ناخواسته هستیم که همان ضرب‌المثل دونده برنده است را تداعی می‌کند. رسانه‌های خبری مطرح جهان، مخاطبان با نژاد، زبان و فرهنگ‌های مختلف را به دیده مشتری کالاهای خود نگاه کرده و سعی می‌کنند کالای خود را که همان پیام‌ها و اخبار روز جهان است در کمترین زمان ارائه کنند.(بر اساس نظریه بازار پیام) هر پیام و خبری که زودتر و کامل‌تر از مسیر رسانه‌ای خاص به مخاطبان برسد، حس اعتماد مخاطب را بیشتر تحریک و جلب می‌کند و آن رسانه مورد نظر در رقابت جهانی رسانه‌ها از شانس و اقبال بیشتری برای اطلاع‌رسانی وسیع‌تر برخوردار می‌شود، چنانچه طبق نظریه مک کوییل، رسانه‌ای که بیشترین نیاز خبری مخاطب خود را بتواند جوابگو باشد و در سریع‌ترین زمان مرتفع کند، به‌واسطه ایجاد حس رضایتمندی و خشنودی در مخاطب‌ از پایایی بیشتری نزد آنان برای کسب اخبار روز جهان برخوردار خواهد شد.

　تجربه مهم است

سوالی که مطرح است این‌که شبکه‌های خبری دنیا از چه امتیازات و فرصت‌هایی برای این رقابت جهانی بهره می‌برند؟

1ـ سابقه و پیشینه فعالیت خبری

داشتن سابقه فعالیت چندین ده ساله برای یک رسانه خبری امتیازی ویژه محسوب می‌شود؛ چرا که در بسیاری از جوامع و تمدن‌ها، مردم به صورت نسلی (نسل به نسل) طرفدار و اعتماد به یک رسانه خاص دارند طوری‌که گوش کردن به اخبار آن رسانه برایشان به یک سنت و فرهنگ تبدیل شده است.

2ـ گستردگی جغرافیایی دریافت اخبار

رسانه‌های خبری جهانی به فراخور توانایی، نیاز و خط و مشی خود اقدام به راه‌اندازی دفاتر خبری در نقاط مختلف جهان می‌کنند. این نقاط می‌تواند از اماکن سیاسی و اقتصادی مهم مانند پایتخت‌ها باشد تا اماکن کوچک‌تر و کم‌خبر مانند روستاها و نقاط دورافتاده.

3ـ استخدام خبرنگار و فعالان خبری

وجود دفاتر خبری فعال در نقاط خبرخیز و کم‌خبر جهان بالطبع وجود عوامل تهیه‌کننده اخبار و خبرنگار را طلب می‌کند؛ خبرنگارانی که اکثرا بومی یک منطقه خاص هستند و در ازای دریافت مبلغی پول به عنوان خبرنگار یک رسانه خاص فعالیت‌ می‌کنند. هر اندازه تعداد دفاتر و خبرنگاران بومی یک رسانه خبری بیشتر باشند میزان و درصد موفقیت آن رسانه در ارائه سریع اخبار هم بیشتر می‌شود.

4ـ بهره‌مندی از فناوری‌های روز خبررسانی

دنیای دیجیتال امروز فاصله‌ها را حتی در دورترین نقطه کره خاکی از بین برده است، اما بهره‌گیری از فناوری‌های جدید و آشنایی عوامل خبرساز با این سامانه‌ها و فناوری‌ها نکته مهمی در میزان سرعت خبررسانی است. هر اندازه خطوط FTP و اینترنتی از پهنای باند وسیع‌تر و سریع‌تر برخوردار باشد، سرعت انتقال اخبار و تصاویر خبری نیز افزایش می‌یابد.

5 ـ میزان تفویض اختیار به خبرنگار

هر اندازه میزان تفویض اختیار و قدرت تصمیم‌گیری نزد خبرنگار بالاتر باشد، حس اعتماد به نفس خبرنگار و استقلال در عمل او نیز افزایش می‌یابد. بسیاری از رسانه‌های خبری این اختیار را به خبرنگار خود حتی خبرنگاران محلی و بومی داده‌اند که خبر تازه رخ داده در محل خویش را آن‌گونه که می‌خواهند در کوتاه‌ترین زمان ارائه کنند که البته این افراد پس از چند بار آزمون و خطا با خط‌ مشی رسانه مطبوع خود آشنا و همسو می‌شوند. در این مرحله تازگی و سرعت خبر تبدیل به امتیاز برای رسانه می‌شود، اما برخی رسانه‌ها به دلیل ملاحظات و خط‌ مشی خود می‌بایست نوع پرداخت و جهت خبر را ابلاغ و کنترل کنند که این فرآیند به بروکراسی خبری بین دبیران، سردبیران و... تبدیل می‌شود و زمان و تازگی خبر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

6 ـ وجود ساختار استعماری و کهنه شمال ـ جنوب (مرکز ـ پیرامون)

کشورهای توسعه‌یافته امروزی که اکثرا سابقه استعمارگری را در کارنامه خود دارند در صد سال گذشته مسیری یکسویه را برای ارائه اخبار تعریف کرده‌اند که اخبار باید از فیلتر آنان ـ که رسانه‌های شمال و جهان اول است ـ تولید شود و به سمت رسانه‌های کشورهای جنوب یا جهان سوم حرکت کنند تا باب میل و دلخواه کشورهای توسعه یافته باشد.

این جریان استعماری به نوعی فلسفه جریان آزاد اطلاعات را که خود کشورهای توسعه‌یافته آن را مطرح کرده‌اند، به چالش می‌کشد و به زیر سوال می‌برد.

با بیان ویژگی‌های فوق، ضروری به نظر می‌رسد که رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران که بحق تریبون استعمارستیزی و بلندگوی کشورهای مستضعف و ستم کشیده است در انجام صحیح رسالت اطلاع‌رسانی با توسعه فنی، گسترش دفاتر خبری و افزایش توانمندی خبرنگاران از ارزش تازگی و سرعت در خبر بهتر و کارآمدتر استفاده کرده و در میدان رقابت خبری، عرصه را برای فعالیت جهت دار و بعضا غیرمنصفانه رسانه‌های خبری بیگانه تنگ‌تر و بی‌اثرتر کند.

محمد زندکریمخانی

رادیو و تلویزیون