پیشگامی حقوق بشر اسلامی

اسلام 14 قرن است بر حقوق بشر تاکید دارد و با این سابقه تاریخی، بحث‌هایی که کشورهای غربی علیه مسلمانان مطرح می‌کنند اتهامی بیش نیست و با اهداف و اغراض سیاسی صورت می‌گیرد.

اسلام برای تمام حقوق انسان‌ها ارزش قائل است و احترامی که در دین اسلام برای حق حیات انسان‌ها در نظر گرفته شده بسیار بالاست؛ به‌طوری که حتی هیچ انسانی حق ندارد خودش، این حق حیات را از خودش سلب کند این در حالی است که برخی کشورها قوانینی دارند که اگر بیماری بخواهد می‌تواند از پزشکش درخواست کند به زندگی او خاتمه دهد. اینها تفاوت‌هایی است که میان حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر غربی وجود دارد و تفاوت‌ها به همین جا ختم نمی‌شود و بسیار اساسی‌تر است.

مثلا اسلام هرگز اجازه استفاده دوگانه از حقوق بشر را نمی‌دهد و اجازه نمی‌دهد کشوری به بهانه دفاع از مردم خود، پیشدستانه به کشور دیگری حمله کند. تنها موردی که اسلام مجوز دفاع داده در شرایطی است که کشوری مورد حمله قرار بگیرد و حتی در مواردی مانند فتح مکه ملاحظه می‌کنیم پیامبر اسلام(ص) از آسیب رساندن به درختان و جانوران نیز نهی می‌کنند، چه رسد به آزار و اذیت انسان‌ها.

ما بر مبنای اصول شریعت معتقد هستیم که به دلیل کرامت انسانی و شرافت انسانی، خیلی از حقوق به صورت ذاتی برای انسان‌ها وجود دارد و این نکته مهمی است که کشورهای غربی آن را کاملا نادیده می‌گیرند. آنها حقوق را قراردادی می‌بینند.

منیت انسانی، امنیت جامعه اسلامی، امنیت خانواده، حق زندگی در محیط پاک و به دور از رذائل اخلاقی همواره مورد تاکید دین مبین اسلام بوده است. ما معتقدیم به دلیل کرامت و شرافت انسانی، عمده این حقوق به صورت ذاتی وجود دارد که اینها همه در اسناد بین‌المللی مغفول مانده است.

ما اکنون در زمینه حقوق بشر دو سند داریم که یکی از آنها اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال 1948 است و دیگری اعلامیه حقوق بشر اسلامی در سال 1990 در قاهره.

اما بعد از صدور اعلامیه حقوق بشر اسلامی، کار مهم دیگری ازسوی مسلمانان در این زمینه صورت نگرفت و به نظر می‌رسد در این زمینه نیازمند تلاش‌های بیشتری هستیم که یکی از آنها می‌تواند فعالیت سازمان همکاری‌های اسلامی روی موضوع مفهوم‌سازی حقوق بشر اسلامی باشد.

در مجموع می‌توان گفت عمل به مبانی اسلام در زمینه حقوق بشر، داروی شفابخش مشکلات جهانی در این زمینه است و قطعا جلوی بسیاری از چالش‌های حقوق بشری را می‌گیرد.

البته این‌که در حال حاضر شاهد نقض حقوق بشر از سوی برخی کشورهای مسلمان هستیم ناشی از نقص در حقوق بشر اسلامی نیست بلکه ناشی از مشکلات حکمرانان آن کشورها و عمل نکردن آنها به مبانی حقوق بشر اسلامی است.

مسلمانان باید توجه داشته باشند که وظیفه آنها در زمینه حقوق بشر سنگین‌تر از دیگر کشورهاست چراکه در وهله اول عضو جامعه جهانی هستند و تعهدات بین‌المللی دارند و در وهله بعد باید به مبانی اسلام عمل کنند و بدانند که خطاهای آنها در پیاده کردن موازین حقوق بشر اسلامی، باعث مخدوش شدن چهره رحمانی اسلام در جهان خواهد شد.

کاظم غریب‌ آبادی - معاون بین‌الملل ستاد حقوق بشر