پسته کرمان برای بقا می‌جنگد

استان کرمان بزرگ‌ترین تولیدکننده محصول پسته ایران است و 60 درصد پسته کشور در این استان تولید می‌شود، اما این محصول کشاورزی استراتژیک در چند سال گذشته با بحران کمبود آب و خشک شدن سالانه چند هزار هکتار از باغات پسته، نبود مدیریت صحیح بر روند خرید و قیمتگذاری، نگاه سیاسی به بازار این محصول، استفاده بی‌رویه از سموم و کود‌های بی‌کیفیت کشاورزی چینی در باغات پسته و مقاوم شدن آفات، کمبود نقدینگی و چالش‌های تحریم‌های بانکی برای صادارت پسته و برگشت ارز صادراتی آن به کشور درگیر بوده است.

بالا رفتن هزینه‌های تولید

در سال‌های گذشته مهم‌ترین چالش صنعت پسته کشور، بحران کم‌آبی و خشک شدن هزاران هکتار از باغات پسته کرمان بوده است. از سوی دیگر هزینه تولید پسته بسیار بالا رفته است و دیگر افزایش سطح باغات پسته به‌صرفه نیست؛ زیرا حفظ همین باغات کنونی و جلوگیری از خشک شدن آنها نیز برای باغداران بسختی میسر است.

رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی‌های پسته کرمان در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم با اشاره به این که کم‌آبی و سموم بی‌کیفیت چینی باعث خشک شدن باغات پسته شده است، می‌گوید: هزینه تولید پسته به‌دلیل بالا رفتن قیمت حامل‌های انرژی همچون برق و گازوئیل افزایش یافته است و باغداران پسته برای استخراج آب از عمق زمین و آبیاری باغات پسته باید هزینه زیادی بپردازند.

جلیل مظهری، از واردات سموم بی‌کیفیت چینی به کشور و استفاده آنها در باغات پسته انتقاد می‌کند و می‌افزاید: سال گذشته چینی‌ها حتی در بازار خرید پسته نیز وارد شدند و با توجه به امکانات مالی که داشتند پسته را به صورت مستقیم به قیمت‌های ارزان‌تر از باغداران خریدند و به کشور خودشان بردند.

وی با اشاره به مشکلات باغداران برای فروش محصول پسته خود به قیمت‌های واقعی می‌گوید: صادرکنندگان پسته می‌خواهند پسته را از باغداران ارزان بخرند، زیرا باغداران هنگام فصل برداشت بی‌پول هستند و امکان نگهداری آن را در باغ‌ها به دلیل نبود امنیت ندارند و انبار بهداشتی نیز برای نگهداری وجود ندارد؛ بنابراین مجبورند پسته را ارزان بفروشند تا بتوانند قرض‌هایشان را بپردازند.

به گفته وی، قبلا شرکت‌های تعاونی پسته سدی در برابر زیاده‌خواهی و ارزان خریدن پسته توسط صادرکنندگان بود، در حال حاضر این شرکت‌های تعاونی نیز مشکل نقدینگی دارند و چون در فصل برداشت، عرضه پسته بسیار زیاد است توان خرید نقدی تمامی محصول پسته را ندارند.

جلیل مظهری تصریح می‌کند: متاسفانه شرکت‌های تعاونی پسته که هزاران نفر از باغداران پسته سهامدار آنها هستند حمایت و تقویت نمی‌شوند و بانک‌ها به صادرکنندگان پسته بیشتر از شرکت‌های تعاونی پسته وام می‌پردازند.

کم‌لطفی سیستم بانکی

در حالی که رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی‌های پسته کرمان از نبود حمایت دولت و ارائه تسهیلات بانکی به شرکت‌های تعاونی پسته انتقاد می‌کند، عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران نیز معتقد است سیستم بانکی بموقع به صادرکنندگان پسته تسهیلات نمی‌پردازد تا بتوانند در فصل برداشت پسته را از باغداران بخرند و سپس صادر کنند.

سیدمحمود ابطحی با اشاره به کمبود نقدینگی در کشور برای خرید محصول پسته از باغداران در فصل برداشت می‌گوید: به دلیل عرضه فراوان پسته در ابتدای فصل برداشت اگر نقدینگی به بازار تزریق شود و بانک‌ها وام‌های کوتاه‌مدت بدهند قیمت خرید پسته پایین نمی‌آید.

وی می‌افزاید: انجمن پسته ایران رایزنی‌های متعددی با سیستم بانکی برای پرداخت تسهیلات انجام داده است، ولی به‌رغم قول مساعد آنها هنوز اقدامی نشده و سیستم بانکی دنبال وثیقه و کارکرد حساب برای اعطای تسهیلات است که باعث می‌شود پرداخت تسهیلات به کندی و بموقع صورت نگیرد.

ابطحی با بیان این که به دلیل صادر شدن 80 درصد پسته ایران به خارج از کشور قیمت پسته در بازارهای جهانی تعیین می‌شود، می‌گوید: در بازارهای جهانی قیمت پسته توسط آمریکا و با توجه به قیمت آجیل‌های دیگر و سطح عمده قیمت‌ها تعیین می‌شود و این قیمت به بازار داخلی ما برگشت می‌کند و قیمت فروش پسته در داخل کشور را رقم می‌زند.

وی معتقد است: قیمت پسته در کشور در مقایسه با آجیل‌های دیگر چندان گران نیست، در حالی که هزینه‌های تولید پسته هر روز در حال افزایش است.

امیدواری صادرکنندگان پسته

کشور ایران به عنوان دومین تولیدکننده و اولین صادرکننده پسته در جهان در حالی سالانه از صادرات این محصول بیش از یک میلیارد دلار درآمد ارزی به دست می‌آورد که یکی از چالش‌های اصلی صنعت پسته استان کرمان و به تبع آن پسته ایران مشکلات صادرات پسته ناشی از تحریم‌ها بوده است؛ تحریم‌هایی که سبب از دست رفتن برخی بازارهای صادراتی اروپایی و بروز مشکلاتی برای صادرکنندگان برای برگشت ارز صادرات پسته به کشور شده بود، اما امسال با تفاهم هسته‌ای و امیدواری به لغو تحریم‌ها، صادرکنندگان پسته امیدوارند صادرات پسته با مشکلات کمتری مواجه باشد.

سیدمحمود ابطحی، عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به وضعیت تولید و صادرات پسته در سال گذشته می‌گوید: سال گذشته وضعیت صادارت پسته خوب بود و در طول چند سال گذشته بی‌سابقه، به گونه‌ای که از حدود 240 هزار تن پسته تولیدی در کشور، بیشتر آن صادر شد و فقط حدود 10 تا 15 هزار تن باقی مانده که باید صادر شود.

وی می‌افزاید: امسال نیز پیش‌بینی می‌شود حدود 210 هزار تن پسته از باغات پسته کشور برداشت شود که با میزان پسته‌ای که از سال گذشته باقی مانده به میزان سال گذشته خواهد بود.

وی با بیان این که اگر امسال میزان صادرات به میزان سال گذشته باشد مطلوب خواهد بود، می‌گوید: لغو تحریم‌ها در روان‌تر شدن صادرات و برگرداندن ارز به کشور تاثیرگذار است.

ابطحی تصریح می‌کند: پسته یک بازار سنتی قوی دارد و قدمت صادرات آن به صد سال قبل بازمی‌گردد که از آن موقع به طور منظم پسته کرمان به خارج از کشور صادر می‌شود. وی با اشاره به این که در حال حاضر عمده پسته ایران به کشورهای خاور دور همچون چین صادر می‌شود، می‌گوید: سال گذشته حدود 50 درصد از پسته ایران به چین صادر شد.

بازار اروپا در اختیار پسته ایران

پسته ایران همانند گذشته در بازارهای اروپایی جایگاه بالایی ندارد و پسته آمریکا تا حدودی جایگزین ایران شده است.

عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران به اتهام آلوده بودن پسته ایران به آفت افلاتوکسین در سال 1376 اشاره می‌کند که باعث شد از میزان صادرات سالانه 90 هزار تن پسته به اروپا در آن سال‌ها، در حال حاضر به 10 تا 12 هزار تن کاهش پیدا کند؛ با وجود این به گفته این فعال صنعت پسته کشور آمریکا هنوز نتوانسته جای خالی پسته ایران را در مجموع بازار پسته اروپا که حدود 40 هزار تن است، پر کند.

حکمت قاسم‌خانی - جام‌جم