شاعرانه‌ ترین روز تقویم

به گزارش جام‌جم، تاریخ ادبیات سرشار است از عاشقانه‌ها و حماسه‌ها و عارفانه‌ها و همواره شعر و ادب فارسی در قرون مختلف به عنوان مهم‌ترین رسانه و ابزار در دست اهلش کارکردهایی مختلف و متنوع در زندگی مردم داشته است.

کارکردهای اجتماعی

یکی از جنبه‌های شعر و ادب فارسی، کارکردهای اجتماعی آن است. علیرضا قزوه، شاعر و رئیس مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری درباره کارکردهای اجتماعی شعر و مسئولیت شاعران به جام‌جم گفت: اگر به تاریخ ادبیات فارسی رجوع کنیم، تمام شاعران بزرگ زبان فارسی شاعرانی بودند که مسئولیت اجتماعی داشتند و در قبال اجتماع این مسئولیت را از آنها می‌بینیم.

او ادامه داد: در تاریخ ادبیات فارسی، بی‌تفاوت‌سرایان هرگز شاعران بزرگی نبوده‌اند. تمام شاعران ادوار مختلف شعر فارسی که نامی از آنان مانده، در قبال مسائل اجتماعی زمان خود موضع داشته‌اند.

این شاعر بیان کرد: شعر هنر اول ما ایرانیان است و شعر برای هنرهای دیگر نقش مادر را دارد. از این جهت شعر در برابر مسائل اجتماعی موضع می‌گیرد.

قزوه با بیان این‌که انقلاب اسلامی هم انقلابی ادبی و هنری بوده است، عنوان کرد: دو رهبر بزرگوار انقلاب ما هر دو شاعر و هنرمند بوده و شعر آنها آراسته به موضع بوده است.

کارکردهای تعلیمی

از دیگر جنبه‌های شعر و ادب فارسی، کارکرد تعلیمی و آموزشی آن است. حسن ذوالفقاری، مدیر گروه آموزشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و استاد زبان و ادبیات فارسی در این‌باره به خبرنگار ما گفت: یکی از کارکردهای شعر فارسی، جنبه تعلیمی و آموزشی آن است که همواره مورد توجه شاعران، نویسندگان، معلمان، آموزش‌دهندگان و آموزش‌گیرندگان بوده است.

او افزود: در گذشته بنای مکتب‌خانه‌ها به متون ادبی بوده است. از گلستان و بوستان سعدی گرفته تا مثنوی مولوی و آثار عطار، متون تعلیمی مکتب‌خانه‌ها بوده است. پس همواره گذشتگان ما ادبیات را در خدمت تذهیب اخلاق قرار می‌دادند. درصد زیادی از ادبیات ما، چه ادبیات حماسی، چه تعلیمی، چه غنایی و چه نمایشی بر مبنای اخلاق و تعلیم بوده است.

ذوالفقاری با ذکر مثالی توضیح داد: یکی از مشکلات و ناهنجاری‌هایی که جامعه امروز ما با آن روبه‌روست، خشونت رفتاری است. این خشونت در اثر هر چیزی که به وجود آمده با خواندن شعر تلطیف می‌شود. به همین دلیل است می‌بینیم افرادی که اهل مطالعه و شعر و ادبیات هستند، افراد مودب‌تری هستند، یا در جامعه می‌بینیم کسانی که بیشتر اهل ادبیات و مطالعه هستند، مهارت زبانی بیشتری دارند و بهتر می‌توانند حرف خود را بیان و مشکلاتشان را رفع کنند.

کارکردهای عاطفی

کارکردهای عاطفی و تغزلی از دیگر جلوه‌های شعر و ادب فارسی بوده است. با محمدعلی بهمنی، شاعر و غزلسرای شناخته شده کشورمان درباره کارکردهای عاشقانه شعر فارسی صحبت کردیم.

بهمنی میان کارکردهایی که شعر فارسی در این زمینه می‌تواند داشته باشد، با کارکردهایی که داشته تمییز قائل شد و گفت: تغزل، بخشی از جوهره شعر گذشته ما بوده است. اگر شکل غزل را در نظر بگیریم، در ذاتش تغزل را می‌بینیم و اگر از تغزلش دور شود، از ذاتش دور می‌شود.

این شاعر و غزلسرا بیان کرد: در شعر گذشته و کلاسیک ما مسلما نگاه حاکم بر شعر نگاه تغزلی است و این همان نگاه عاشقانه است، اما در این روزگار شرایطی که بر ما می‌گذرد، تغییر کرده و همان طور که گفتم باید یا این تغییر رویکرد در نگاه تغزلی شعر فارسی را یا تحول بنامیم یا فاصله گرفتن تغزل از ذات خودش.