حصار تجارت فرامرزی کوچک‌تر می‌شود

شرکت پست با واسطه قرار دادن شرکت خصوصی یاتا و امضای قراردادی با آنها، زمینه همکاری مستقیم با eBay را فراهم کرده است؛ اقدامی که رابطه تنگاتنگی با مذاکرات مصالحه‌جویانه ایران و کشورهای غربی دارد.

کاربران ایرانی اگرچه پیش از این نیز امکان خرید خدمات و محصولاتی از شرکت‌های اینترنتی معتبر بین‌المللی را با اعمال محدودیت‌هایی داشتند، اما در شرایط کنونی، ماهیت مساله تفاوت اساسی دارد.

شرکت پست، پیشتر اعتبار خود را برای هیچ‌ یک از سایت‌های واسطه‌ای همکار با فروشگاه‌های اینترنتی نظیر eBay و آمازون خرج نکرده بود و ضمانتی برای تحویل کالا به مشتری نمی‌داد، اما حالا از این معاملات حمایت رسمی می‌کند.

خرید باواسطه رسمی

هرچند رونمایی از نسخه آزمایشی سایت یاتا اردیبهشت‌ امسال انجام شد و از چندی پیش نیز امکان خرید آنلاین برای مردم به وجود آمد.

اما این سایت به گفته مدیرعامل شرکت پست از 17 مهر امسال، به‌صورت رسمی آغاز به کار می‌کند و امکان مشاهده و خرید محصولات شرکت‌ اینترنتی eBay را به مشتریان ایرانی می‌دهد.

حسین مهری در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد گفته است: «با مشارکت بخش خصوصی به بحث خرید اینترنتی از فروشگاه‌های خارجی ورود پیدا کرده‌ایم.

یک شرکت با eBay قرارداد بسته و شرکتی دیگر نیز با فروشگاه‌های آمازون و علی‌بابا قراردادهایی منعقد کرده‌ تا مردم ایران بتوانند از این سایت‌ها خرید کنند.»

برای انجام فرآیند خرید‌، نیازی به داشتن کارت‌های اعتباری بین‌المللی نظیر ویزا و مستر نیست. مشتری می‌تواند با کارت بانکی متصل به شبکه شتاب، خرید خود را انجام دهد.

هنر، ورزش، بازی و سرگرمی، پوشاک، لوازم جانبی خودرو، خانه و آشپزخانه، الکترونیک، اسباب‌بازی و صنعت، دسته‌های طبقه‌بندی شده‌ فعلی است که امکان جست‌وجوی آسان‌تر را در فهرست موجودی eBay برای مشتریان فراهم می‌کنند.

با کلیک روی هر محصول، مشخصات آن از سایت eBay به همراه نرخ دلاری و قیمت ریالی بازخوانی می‌شود. کاربر می‌تواند با کلیک روی مشخصات کالا، رنگ و اندازه محصول مورد پسندش را انتخاب کند و از کشور سازنده و بازه تحویل کالا آگاه شود.

این سایت برای اطمینان از اصل بودن کالا، لینک به صفحه اصلی در فروشگاه eBay را هم در دسترس گذاشته است. زمان تحویل کالا نیز تقریبا بازه‌ای طولانی دارد و در خوشبینانه‌ترین حالت، کالا سه هفته‌ای به دست مشتری می‌رسد.

مطابق اعلام مسئولان شرکت پست، 400 قلم کالا برای بررسی و ارزیابی تعرفه واردات‌شان به گمرک معرفی شده است.

شهرام حی‌شاد، مدیرکل مرکز ایجاد و توسعه سرویس‌های نوین شرکت پست گفته است: «در این مرحله از طرح، ارزیابی قطعی برای گرفتن میزان تعرفه گمرکی انجام نشده، اما براساس شواهد و گزارش‌ها، گمرک بابت بیش از 80 درصد کالاهایی که وارد کشور می‌شود حق گمرک نمی‌گیرد.

در واقع اگر کالایی بین 50 تا 80 دلار قیمت داشته باشد به آن عوارض گمرک نمی‌خورد.»

قیمت‌های گزاف

گران بودن قیمت کالاها در سایت یاتا یکی از جنجالی‌ترین بخش‌هایی است که با واکنش‌های تندی از طرف مخاطبان روبه‌رو شده‌ است.

با این شیوه خرید، مشتری باید جدا از پرداخت اصل مبلغ کالا، هزینه‌های حمل و نقل بین‌المللی، پست داخلی، گمرک و مالیات را بپردازد؛ هزینه تمام‌شده‌ای که بسیار گران است و مشتری بیش از پرداخت بهای اصل جنس باید بابت هزینه ارسال پستی آن از کشور مبدا تا رسیدن به ایران پول خرج کند.

سایت‌های واسطه‌ای را به‌طور عمومی می‌توان در دو دسته جای داد؛ دسته اول سایت‌هایی مانند دیجی‌کالا و چاره هستند که اقدام به فروش کالا می‌کنند و دسته دوم سایت‌هایی‌ است که به صورت واسطه از وبسایت‌هایی نظیر eBay و آمازون خرید می‌کنند.

اگر بخواهیم قیمت‌ها را با دسته اول مقایسه کنیم، متوجه تفاوت فاحشی می‌شویم، زیرا آنها از تامین‌کنندگان ایران که به نوعی واردکنندگان عمده هستند، خرید می‌کنند.

بنابراین بدیهی است خرید و حمل‌ونقل عمده در هزینه‌ها تاثیر زیادی می‌گذارد و دست آنها را در پایین کشاندن قیمت‌ها باز نگه می‌دارد.

اما اگر قیمت‌ها را با دسته دوم سایت‌های واسطه‌ای، یعنی سایت‌هایی که ‌اکنون از این مجموعه‌ها خرید می‌کنند مقایسه کنیم، می‌بینیم تفاوت قیمت‌ها با یاتا ‌چندان زیاد نیست.

به‌طور مثال مجموعه لک‌لک برای یک بسته نیم‌کیلویی به ارزش 700 دلار آمریکا، چیزی حدود 3.5 میلیون تومان دریافت می‌کند.

اگر نرخ دلاری محصول را در کنار قیمت اعلام شده قرار دهیم، متوجه افزایش یک‌میلیون تومانی می‌شویم که نرخ مابه‌التفاوت آن با بهای تمام‌شده کالا است؛ هزینه‌ای که در واقع بابت خدمات پستی روی اصل مبلغ کشیده می‌شود.

واقعیتی که باید به آن توجه داشت این است که اکنون تعداد بسیار کمی از شرکت‌های
حمل‌ و نقل بین‌المللی به ایران سرویس می‌دهند.

همین موضوع باعث جابه‌جایی و حمل و نقل واسطه‌ای شده است که خود هزینه‌ها را چند برابر می‌کند.

سایت‌هایی که در حال‌ حاضر فعالیت دارند ظاهرا ابتدا بسته خریداری شده به دفتر بین‌المللی آنها در خارج از ایران ارسال می‌شود و سپس آنها از طریق پست DHL ،TNT یا دیگر شرکت‌های پستی که به‌صورت محدود با ایران همکاری دارند، بسته‌ها را به ایران ارسال می‌کنند.

چرا واسطه؟

به نظر می‌رسد موانع و محدودیت‌های قانونی پیش روی همکاری مستقیم و بی‌واسطه شرکت پست ایران با فروشگاه eBay وجود دارد که این شرکت را ناگزیر به امضای قراردادی با یک شخصیت حقوقی ثالث کرده است.

کشورهایی که به ویزا و مسترکارت یا به عبارتی، راهکارهای پرداخت بین‌المللی دسترسی ندارند، کشورهای محدودی نظیر ایران، سوریه و کره شمالی هستند که مساله پرداخت‌های بین‌المللی را از طریق خلق مجموعه‌های واسط برطرف کرده‌اند.

این کشورها عمدتا با کارت‌های بین‌المللی که به‌صورت Debit Card و به‌نام اشخاص دیگر صادر می‌شوند، از پس مشکل پرداخت برآمده‌اند.

چنانچه به راحتی برای شرکت در آزمون‌های بین‌المللی، کنفرانس‌ها و سمینارهای جهانی پرداخت‌ها انجام می‌شود یا برای پرداخت هزینه ثبت دامنه و اجاره سرورها مانعی جدی وجود ندارد.

اما از جنبه دیگر، یعنی ارسال کالا باید گفت ما خریدهای غیرارسالی یا غیرکالایی را همان‌طور که پیش از این انجام می‌دادیم، امروز نیز انجام می‌دهیم.

مشکل آنجا شروع می‌شود که صحبت از خرید کالا به میان می‌آید، نه خدمات. در وبسایت eBay نیز برای بسیاری از محصولات حتی برای کشور عراق سرویس حمل و نقل وجود دارد، اما برای ایران به دلیل مسائل تحریم، چنین سرویسی از طرف eBay در حال حاضر مسدود است و ارائه خدمات حمل و نقل با واسطه‌گری و پا در میانی شرکتی ثالث حل می‌شود.

به زبان ساده‌تر، مشکل اصلی فقدان دسترسی به ویزا و مسترکارت نیست، بلکه مشکل آن جایی است که فروشگاه‌های بین‌المللی جنسی به ایران تحویل نمی‌دهند و با حضور واسطه‌ها باید کالا را به ایران رساند.

فروشگاه‌های اینترنتی نگران باشند؟

برخی فعالان فروشگاه‌های اینترنتی معتقدند اگر توافقات در همین سطح فعالیت‌های فعلی یاتا باقی بماند، تهدیدی جدی برای کسب و کار این فروشگاه‌ها تلقی نمی‌شود.

حتی فرصتی به آنها می‌دهد تا وبسایت‌های ایرانی، رفتار خریداران را رصد کنند و با تکلیف مشخص‌تری دسته‌بندی‌هایی را اضافه و فعالیت‌های جدید را شروع کنند.

اما قطعا اگر توافقات شکل رسمی‌تری به خود بگیرد و فعالیت فروشگاه‌های اینترنتی معتبر و بین‌المللی در ایران آغاز شود، ماجرا پایانی دیگر خواهد داشت.

از نظر بسیاری از فعالان بازار، ورود شیوه‌های بازاریابی بین‌المللی و ارزش استفاده از اطلاعات، بازار داغی دارد که با حضور رسمی ebay و شرکت‌های بین‌المللی نظیر آن می‌تواند تهدیدی برای فروشگاه‌داران ایرانی باشد که به احتمال زیاد این همکاری بدون مشارکت فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی در ایران میسر نخواهد بود.

فاطمه عبدالعلی‌پور - کلیک