آغاز اجراهای ایرانی ارکستر سمفونیک تهران با اپرای عاشورا

به گزارش جام جم نوا و به نقل از ایرنا، پیش از ظهر امروز در تالار وحدت علی رهبری (مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران)، بهزاد عبدی (آهنگساز) و نصیر حیدریان (رهبر مهمان)، از چگونگی اجرای اپرای عاشورا سخن گفتند.

علی رهبری، مدیر هنری و رهبر اصلی ارکستر سمفونیک تهران در نشست خبری با حضور اصحاب رسانه گفت: حیدریان، نخستین رهبر مهمان ارکستر سفونیک هستند که وی را از بچگی می شناسم و می دانم که بسیار جدی اند. او سال ها در اتریش تدریس و کار موسیقی کرده است. خوشحالم که این کارِ ملیِ اپرای عاشورا را در اختیار وی گذاشته ایم. البته باید بگویم که هجده سال است که حیدریان را برای کار در ایران دعوت نکرده اند.

مدیر هنری ارکستر سمفونیک، ادامه داد: آغاز برنامه ی مهر تا مهرِ ارکستر سمفونیک، که پنجاه درصدِ آن را کارهای آهنگسازان ایرانی در برمی گیرد، با اپرای عاشورا است و بنده این کار را با جان و دل دوست دارم و همه ی بچه های گروه نیز دارند با اشتیاق تمرین می کنند. من نوزده سال داشتم که قطعه ی نوحه خوانان را نوشتم و آن قطعه نیز درباره ی عاشورا بود.

علی رهبری با اشاره به کاربرد نادرست واژه ی اپرا در ایران، گفت: واژه ی اپرا در ایران اشتباه فهمیده شده است؛ مانند واژه ی باله که با شنیدن آن همه ابتدا فکر می کنند که یک چیز غربی است، اما بعد که به جای آن می گوییم حرکت، ذهن ها به منظور اصلی نزدیک می شود. اپرا نیز همین طور است؛ اما وقتی به جای اپرا می گوییم تئاتری که در آن هم بازی می کنند و هم با نُت می خوانند، همه می فهمند.

باید توجه کرد که در مملکت ما همه ی مراسم های مذهبی، با صدا و خواندن همراه است، مانند نوحه خوانی. متأسفانه در ایران وقتی واژه ی اپرا را به کار می بریم، نوعی ابهام و بی عدالتی معنایی به وجود می آید؛ اما باید گفت که این اپرای عاشورا، همان تعزیه است، با سبکی تازه تر که در آن هم مانند تعزیه سازهای کلارینت (قره نی)، سنج و ترومپت وجود دارد. وقتی می گوییم تعزیه خوانی، همه می دانند که قرار است چه چیزی اجرا شود، اما اگر در اروپا بخواهند تعزیه خوانی را ترجمه کنند، می گویند اپرا؛ زیرا ویژگی هایشان بسیار به هم شبیه است.

مدیر هنری ارکستر سمفونیک، در پاسخ به اینکه چرا هیچ گاه قطعه هایی را که خود ساخته است، در ارکستر اجرا و رهبری نمی کند، گفت: من در چهل سالِ گذشته همیشه مدیر ارکستر بوده ام و این درست نیست که مدیر ارکستر بخواهد کارهایی که خودش ساخته است را رهبری کند. من هم به سبب مسئولیت مدیریت ارکستر که در اینجا و جاهای دیگر دنیا، مانند بروکسل، داشته ام، تا زمانی که این مسئولیت را داشته باشم، قطعه های خود را رهبری و اجرا نخواهم کرد.

** نظم حاکم بر ارکستر سمفونیک، کیفیت را بالا برده است

نصیر حیدریان، هم که در اجرای اپرای عاشورا رهبر مهمان ارکستر سمفونیک تهران است، با اشاره به نظم حاکم بر ارکستر سمفونیک گفت: حدود 20 سال پیش که به تمرین ارکستر سمفونیک می رفتم، نظمی وجود نداشت و نوازنده ها به علت مشکل هایی که داشتند، با تأخیرهای طولانی سر تمرین می آمدند؛ اما اکنون که در تمرین های ارکستر حاضر شده ام، می بینم که نظم حاکم است و نوازنده ها همه ساعت 9 در تمرین حاضر هستند و همین نظم، کیفیت کار را بالا برده است.

نصیریان ادامه داد: در همه ی عالم، دو نیرو وجود دارد؛ خوبی و بدی. با قلم می توان هم مطلبی زیبا نوشت و هم چشم شخص دیگری را کور کرد. موسیقی نیز همین طور است؛ می توان با ساز و آواز صدایی خوشایند تولید کرد، یا صدایی گوشخراش. پس باید گفت که در این عالم به خودی خود چیز بدی وجود ندارد و خوبی و بدی به نوع استفاده ی ما بر می گردد.

وی گفت: من خوشحالم که در ایران اپرا و ارکستر سمفونیک فعال داریم، درحالی که در کشورهای دیگری چون عربستان یا پاکستان، ارکستری وجود ندارد.

نکته ی جالبی که در حین سخنان حیدریان، به چشم می خورد، این بود که هرگاه او واژه یی فرنگی به کار می برد، علی رهبری معادل فارسی آن را بیان می کرد.

** نخستین اجرای زنده ی اپرای عاشورا

بهزاد عبدی، آهنگساز اپرای عاشورا نیز با اشاره به اینکه اجرای اپرای عاشورا، نخستین قدم در راه اجرای موسیقی ملی در ارکستر سمفونیک است، گفت: من موسیقی اپرای عاشورا را سال 1378 در 10 پرده نوشتم. اساس کار نیز بر مبنای روایت محتشم کاشانی است که در پرده ی نخست، ماجرای عاشورا در سال 61 هجری را روایت می کند و در پرده ی دهم نیز باز محتشم غم نامه ی پایانی را خواهد خواند.

وی با انتقاد از کاربرد نادرست اصطلاحِ اپرای عروسکی، گفت: چیزی به نام اپرای عروسکی نداریم و باید بگوییم اجرای عروسکی اپرا.

عبدی با اشاره به اینکه پیش از این، اجرای عروسکی اپرای عاشورا در قالب دی. وی. دی منتشر شده است، گفت: در اجرای پیش رو، اپرای عاشورا برای نخستین بار به شکل زنده و چهره در چهره ی تماشاچی اجرا خواهد شد که این، بسیار ارزشمند است.

اپرای عاشورا، به آهنگسازی بهزاد عبدی و نویسندگی بهروز غریب پور و رهبریِ نصیر حیدریان، در شش شب به روی صحنه ی تالار وحدت خواهد رفت. این اپرا با نوازندگی ارکستر سمفونیک تهران (با مدیریت هنری علی رهبری) و همراهی گروه کُر (به رهبری رازمیک اوحانیان)، 24، 26، 27، 28، 29 و 30 مهر ماه، هر شب ساعت 21:30 اجرا خواهد شد.