دیستونی،عارضه‌ای که به جان عضلات می‌افتد

دیستونی علت‌های متنوعی دارد.در نوع اولیه که بیشتر از سنین پایین شروع می‌شود وابتدا پا را درگیر می‌کند، عامل ژنتیک دخیل است. این بیماری معمولا در کودکی آغاز می‌شود و معمولا با اسپاسم‌های دیستونیک (گرفتگی عضلانی) هنگام راه رفتن درپا بروز می‌کند. ممکن است از دست یا گردن نیز شروع شود. در چنین شرایطی راه رفتن کودک به تدریج تغییر می‌کند یا دچار اشکال در نوشتن می‌شود. بیماری معمولا سیر پیشرونده دارد و اسپاسم‌های دیستونیک از محل اولیه به نواحی دیگر انتشار می‌یابند. انتشار اسپاسم‌های دیستونیک بعد از بلوغ متوقف می‌شود.

در افرادی که از نظر ژنتیکی مبتلا هستند، اگر بیماری تا 26 سالگی شروع نشده باشد، بروز علائم بعد از این سن بعید است. در چنین شرایطی معمولا توانایی‌های ذهنی طبیعی است و علائم درگیری در سایر سیستم‌های عصبی نیز مشاهده نمی‌شود.

گروهی دیگر از دیستونی‌ها ثانویه هستند که علت‌های متنوعی دارند. یکی از مهم‌ترین آنها، مصرف داروهای ضدجنون است که دربیماری‌های روانپزشکی به کار می‌روند. معمولا این نوع از بیماری به صورت حرکات تکرار شونده در لب‌ها، دهان و زبان تظاهرمی کند. شیوع آن در زن‌ها بعد از میانسالی بیشتر است. این بیماری در حدود 60 درصد موارد با قطع دارو به تدریج بهبود می‌یابد؛ ولی در بقیه موارد حتی با قطع دارو علائم باقی می‌ماند.

یکی از انواع رایج دیستونی کرامپ شغلی یا اسپاسم نویسندگان است. در این دیستونی هنگام نوشتن یا تایپ کردن و نواختن آلات موسیقی به دلیل اسپاسم‌های عضلات، وضعیت طبیعی دست تغییر می‌کند و مانع فعالیت می‌شود. کرامپ نویسندگان معمولا در سنین میانی وبعد از آن بروز می‌کند و معمولا با پیشرفت و درگیری نواحی دیگر همراه نیست. برخی بیماران پس از ابتلا به این عارضه، شروع به نوشتن با دست مخالف می‌کنند. ولی در حدود یک سوم از این موارد دست مقابل نیز مبتلا می‌شود.

درمان دیستونی بسته به نوع و محل درگیری متفاوت است. در انواع موضعی یکی از بهترین درمان‌ها تزریق توکسین بوتولینوم یا همان بوتاکس است که به مدت چند ماه باعث بهبود علائم می‌شود، ولی باید به صورت دوره‌ای تکرار شود. در موارد سیستمیک، درمان دارویی چندان موثر نیست. خوشبختانه در سال‌های اخیر درمان با روش کاشت الکترود در هسته‌های عمقی مغز، نتایج خوب و موثری در بهبود این بیماران به‌ویژه در کشور ما داشته است.

دکتر محمد روحانی

متخصص مغز و اعصاب