سیلاب‌ها دیگر جایی برای نفوذ در زمین ندارد

چرا بارش باران در چند سال اخیر باعث نگرانی‌هایی درباره احتمال بروز سیل می‌شود؟

ساخت و سازهای بی‌رویه و کنترل نکردن پهنه‌های تعادلی رودخانه‌ها دو عامل اصلی ویرانگری در پی بارش‌های اخیر است. ساخت و سازهای بی‌رویه باعث می‌شود ما سطح تراکم ساختمان‌ها را در پهنه شهری بیش از توان و ظرفیت شهر بالا ببریم. دومین عامل، رودخانه‌های درون‌شهری است. رودخانه‌های درون‌شهری، جریان‌های سطحی است که عموما در حوضه آبریز اطراف شهر رخ می‌دهد. وقتی ظرفیت حوضه‌های آبریز اطرف شهرها و سکونتگاه‌ها بالا می‌رود، مسیر رودخانه‌ها در شرایط بارش از سطح خود خارج می‌شود و سیل ایجاد می‌کند؛ بنابراین کنترل ساخت و سازهای ساختمانی و پایین آوردن تراکم شهری و ساماندهی طرح پهنه‌های تعادلی رودخانه‌ها باعث خواهد شد خسارات مالی و جانی در صورت وقوع سیل به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.

بنابراین می‌توان گفت مدیران شهری مقصرند، زیرا در عرصه ساماندهی رودخانه‌ها اقدامات لازم را انجام نمی‌دهند؟

بله همین طور است، البته به تازگی اقدامات مناسبی نظیر ساماندهی هفت رودخانه‌ای که در تهران جریان دارد صورت گرفته، اما متاسفانه خیلی دیر است. تراکم جمعیت در هر شهری باعث افزایش تراکم ساختمانی می‌شود. حجم ساخت‌و سازهایی که باید جوابگوی هجوم جمعیت باشد باعث می‌شود سطح معابر عموما نفوذناپذیر و آسفالت و سنگفرش شود. در چنین شرایطی، آب فرصت نفوذ در سفره‌های زیرزمینی را پیدا نمی‌کند.

از سویی دیگر، آبی که در سطح شهر در صورت وقوع سیل در جریان است، از بالاترین نقطه با سرعت زیاد خود را به پایین‌ترین نقطه شهر می‌رساند. اگر شرایطی را برای جلوگیری از شدت جریان آب ایجاد نکنیم، آب آرامش پیدا نمی‌کند و سیل جاری می‌شود. متاسفانه جریان آب در بسیاری از شهرها در حوزه‌هایی قرار دارد که مراکز سکونتگاهی است یا این که کاربری خاصی مثل رستوران‌ها و اقامتگاه‌ها و پارک‌ها برای آن تعریف شده است که مهار آب را در چنین شرایطی غیرممکن می‌کند.

آیا همه اتفاقاتی که در مورد سیل در استان‌های مختلف افتاده مربوط به همین دو عامل می‌شود؟

تمام سکونتگاه‌های شهری ما عموما در حوضه‌های آبریز ساخته شده‌است؛ بنابراین بسیاری از شهرها در معرض سیلاب قرار دارد. نکته نگران‌کننده این است که در بسیاری از شهرهای ایران مثل تهران تراکم ساختمانی بالاست. جریان آبی که از ارتفاعات و با توجه به قطع درختان و ساخت و سازهای بی‌رویه با شدت فراوان سرازیر می‌شود ، چون با مانعی برخورد نمی‌کند به آرامش نمی‌رسد و شهرهارا در معرض سیلاب قرار می‌دهد.

فتاح غلامی‌‌