میگوی بوشهر، قربانی بیماری لکه سفید

لکه سفید، ویروسی که برای اولین بار در سال 83 به مزارع پرورش میگوی استان بوشهر حمله کرد، این روزها به کابوس صاحبان مزارع و پرورش‌دهندگان میگو تبدیل شده است. شیوع این بیماری در استان بوشهر از سایت‌های پرورش میگوی بویرات و بندر ریگ شروع شد و پس از مدت کوتاهی به سایت‌های دیگر هم سرایت پیدا کرد.کمبود نقدینگی سبب شد اکثر آنان قریب هفت سال مزارع را به حال خود رها کنند. سپس با فعالیت تعداد محدودی از پرورش‌دهندگان بار دیگر کار در این مزارع از سر گرفته شد.

جمشید محمدنژاد، کارشناس تکثیر و پرورش میگوی کشور با اشاره به این که پرورش‌دهندگان در خلال سال‌های 89 و 90 با امید ریشه‌کن شدن این بیماری فعالیت خود را از سر گرفتند، به جام‌جم می‌گوید: با حمایت دولت و پرداخت بدهی پرورش‌دهندگان خسارت‌دیده، بار دیگر صنعت پرورش میگو رونق گرفت؛ به طوری که روزبه‌روز بر تعداد آنان افزوده شد، اما متاسفانه بیماری لکه سفید بار دیگر فاجعه سال 83 را رقم زد؛ موضوعی که از دید سیستم‌های نظارتی و پرورش‌دهندگان پنهان ماند تا زمینه را برای بروز بیماری آن هم باشدتی بسیار بیشتر فراهم کند.

وی با اشاره به نحوه بروز مجدد این بیماری می‌افزاید: مبدا بیماری کشور ما نبوده، بنابر این از راه‌هایی چون جریان‌های دریایی، آبزیان مهاجر، ادوات و مواد غذایی آبزیان که در کل پروسه آبزی‌پروری وارد ایران شده است.

بقای پنهان لکه‌سفید

در کشورمان سنتی بودن سبک پرورش میگو بدون پیشرفت‌های علمی لازم هرساله چرخه‌ای تکراری را رقم می‌زند؛ به گونه‌ای که شاهد انباشت مواد آلی و فضولات در کف استخرها به دلیل تراکم بالای لاروها هستیم. کارشناس تکثیر و پرورش میگوی کشور در این‌باره توضیح می‌دهد: برداشت خاک سیاه، از بین بردن میزبانان بیماری یعنی حلزون‌ها و صدف‌ها، جلوگیری نکردن از ورود جانداران ناخواسته و حتی میزبان‌های آلوده یک سیستم ایمنی زیستی، به آلودگی هرچه بیشتر و ایجاد محیطی ناآمن در استخرها منجر می‌شود.

محمدنژاد هرچند سرعت برداشت و عملکرد عمل‌آوری‌ها را در میزان برداشت محصول تعیین‌کننده می‌داند، اما همچنان براین باور است که کاهش بیش از 40 تا 50 درصدی محصول برای حله اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

برآورد سال 93، با توجه به میزان سطح زیر کشت استان بالغ بر 3500 هکتار و تولید 3‌تا 5/3 تن در هکتار میزان برداشتی را حدود ده هزار و 500 تا 12 هزار تن رقم می‌زند. در حالتی امیدوارانه برداشت امسال با کاهش 50 تا 70 درصدی حدود 5000 تا 6000 تن تخمین زده می‌شود.

دستور صید اضطراری میگو

مدیر تکثیر و پرورش اداره کل شیلات استان بوشهر نیز با بیان این که از حدود 22 هزار تن تولید میگوی کل کشور 14 هزار و 500 تن متعلق به استان بوشهر است، می‌گوید: این برآورد نشان می‌دهد این استان حدود 70 درصد میگوی کشور را تولید می‌کند و به همین دلیل رتبه اول تولید میگوی کشور را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که امسال میزان برداشتی میگوی بوشهر دچار نوساناتی شده است.

وی اضافه می‌کند: در بیماری لکه سفید سیستم گوارشی میگو دچار اختلال شده و بر اثر تغذیه نکردن ضعیف می‌شود و این ضعف راه را برای آلودگی‌های ثانویه از جمله باکتری‌ها و قارچ‌ها باز کرده و موجب تلف شدن می‌شود. میگوی آلوده به لکه سفید با روده خالی و بی‌حال روی گل کنار بستر دیده می‌شود.

این مقام مسئول تصریح می‌کند: با شروع این بیماری دستور صید اضطراری به مزارع داده شد، اما بسیاری از پرورش‌دهندگان به این امید که پرورش را ادامه داده و میگوهای بزرگ‌تری را وارد بازار کنند از این کار خودداری کردند تا این که با افزایش فصل پرورش و نوسانات دمایی زیاد که باعث افزایش ویروس‌ها شد. موج دوم بیماری شدت یافت و سایت‌های بویرات، بندر ریگ، شیف و حله را دربرگرفت. بیماری به حدی شدت یافت که برای مثال طی سه روز یک استخر 5/3 تا 4 تنی به 200 تا 300 کیلوگرم کاهش یافت. در این میان بیشترین آسیب را سایت بویرات دید؛ چرا که هم موج اول بیماری و هم موج دوم را تجربه کرد.

مدیر تکثیر و پرورش شیلات استان اظهار کرد: با پیگیری شیلات استان و کشور هم اکنون اکثر مزارع پرورشی بیمه هستند. برخی از مزارع به دلیل عدم بازگشت هزینه‌های سال گذشته دیر به ذخیره‌سازی اقدام کرده‌اند و در مجموع از 230 مزرعه پرورشی فعال تقریبا 176 مزرعه بیمه هستند که زمینه را برای سرپا نگه داشتن صنعت میگو فراهم می‌کند.

دلایل شیوع بیماری لکه‌سفید

محمدنژاد، مدیر تکثیر و پرورش اداره کل شیلات استان بوشهر می‌گویدمزارع میگوی استان بوشهر اولین بار در سال 83 شاهد بیماری لکه سفید بوده است و قبل از آن مزارع میگوی استان خوزستان در سال‌های 87، 89، 90 و همین امسال نیز با این بیماری مواجه است. 60 درصد شیوع بروز لکه سفید لارو ضعیف شده، 30 درصد آب و 10 درصد هم به سایر عوامل از جمله غذای آلوده مرتبط است.

راضیه بوستانی