اصحاب هنر در قاب سفید

قرار ملاقاتی است در ساعت‌های پایانی شب برای مخاطبانی که مصاحبت با هنر و هنرمندان، برایشان لذتبخش است و بالطبع برای اهالی دنیای هنر و مدیران فرهنگی که ترویج و توسعه فرهنگی در کشور برایشان مهم است.

تجربه چند ساله تهیه‌کنندگان این برنامه در طراحی و تولید برنامه‌هایی با حال و هوای سفید، نشان داده که همیشه دانشجویان و هنرجویان رشته‌های گوناگون حوزه هنر به‌ویژه در شهرستان‌ها که از

امکانات کمی و کیفی کمتری برخوردارند و به نوعی از مصاحبت و معاشرت با هنرمندان معتبر کشور هم محروم هستند، از مخاطبان ثابت قدم و جدی این‌گونه برنامه‌ها بوده و خواهند بود.

این روزها از پخش اولین قسمت مجموعه دو قدم مانده به صبح در سال 86 بیش از هشت سال می‌گذرد.

برنامه‌ای که برای اولین بار به شکل یک بسته فرهنگی رسانه‌ای نسبتا جامع، پاتوق مکانی زمانی مشخصی را در سیما برای اکثر رشته‌های فرهنگی به وجود آورد‌.

از شنبه تا چهارشنبه هر هفته و در هر برنامه صد دقیقه‌ای دو رشته یا موضوع با یک مجری اصلی، دو مجری ـ کارشناس و دو مهمان در شبکه چهار سیما.

سینما، تئاتر، شعر، عکاسی، نقاشی، معماری، فلسفه، تاریخ اسلام، تاریخ علم و فرهنگ، روان‌شناسی، فلسفه، کاریکاتور و ترانه موضوع‌هایی بودند که در سری اول برنامه شبی را در اختیار داشتند.

علاوه‌بر حضور تاثیرگذار و جذاب محمد صالح‌علا که بعد از یک دوری چند ساله به سیما بازگشته بود و به قول خودش دست به سینه با احترام کامل برابر مخاطبان جان پیشانی بلندش می‌نشست.

حضور هنرمندان شناخته شده و کارشناسان معتبری که مخاطب برای نخستین بار آنها را در جایگاه مجری‌ـ کارشناس می‌دید.

باعث شد طی سه چهار ماه نخست پخش برنامه، توجه و علاقه بخش اعظمی از اهالی هنر و فرهنگ و مشتاقان این حوزه را به خودش جلب کند.

هنوز هم به‌خوبی به‌خاطر دارم که بعد از ارائه طرح اولیه، هم مدیریت وقت شبکه چهار سیما دکتر پورحسین و هم مدیرگروه فرهنگ و هنر آقای سیفی آزاد در زمان کوتاهی تمایل خودشان را برای شروع ابراز کرده و بعد هم با راهنمایی‌ها و حمایت خود در طول پخش سه ساله آن در حفظ کیفیت برنامه ما را یاری دادند.

برنامه‌ای که به دلیل پرداختن به رشته‌های ظاهرا کم‌مخاطبی مثل گرافیک، معماری، مجسمه‌سازی و نقاشی در سیما با اقبال مخاطب علاقه‌مند به فرهنگ و هنر روبه‌رو ‌شد.

اما دلیل این مرور کوتاه در این نوشته، چگونگی مراحل طراحی و تولید برنامه‌ای که حالا دیگر به تاریخ سیما پیوسته نیست و نمی‌خواهم از تجربه نسبتا موفقی یاد کنم که چند سالی در ساعت‌های پایانی شب، همدم هنرمندان و علاقه‌مندان حوزه هنر بود و اگر اغراق نباشد برای سال‌های بعد، چه توسط خودم و همکاران دیگر، الگو یا مدلی برای ساخت برنامه‌هایی مشابه شد.

اما بی‌تردید بررسی تجربه‌های رضایتبخش گذشته در رسیدن به ایده‌های جدید در حوزه فرهنگ و قطعا در سینما نیز می‌تواند رهگشا باشد.

همچنان که تکرار یا بازسازی برنامه‌های موفق سیما در سالیان دور مانند از کی بپرسم با اجرای علیرضا خمسه که یک‌سالی است مجددا روی آنتن می‌رود، نشانه این تصمیم درست و تمایل مدیران ارشد سازمان در استفاده از برنامه‌های موفق گذشته است.

از سویی دیگر اگرچه برنامه «سفید» با مجری و کارشناسان و دکور و حتی رویکرد متفاوت آموزشی خود، تفاوت‌هایی با برنامه مذکور دارد، اما بارها هم از سوی مخاطبان حرفه‌ای و اهالی هنر و هم مخاطبان عام، مشابهت‌ها و شاخص‌های مشترک این دو برنامه به ما یادآوری شده است.

شاخص‌هایی مثل خلق فضاهای متفاوت بصری همراه با نوعی سبک و سلیقه متکی بر فرهنگ و هنر ایرانی، یا اعتماد مخاطب که ناشی از حضور کارشناسان و هنرمندانی است که هرکدام در زمینه کاری خود شناخته‌شده هستند و مخاطب آنها را در جایگاه مجری ـ کارشناس باور دارد

‌و البته نگارنده این شباهت‌ها را نه ضعف و نه جزو نقاط قوت برنامه می‌داند، زیرا برنامه‌های گفت‌و‌گو محور در همه جای جهان دارای الگوها و عناصر مشترکی است و تمایز یا تشخص هر برنامه‌ای از، تفاوت در رویکرد‌ها، مضمون و در جنبه‌های زیبایی‌شناسی بصری و شنیداری است.

مجری، میز گفت‌وگو، مهمان، دکور و‌... همیشه هستند، اما نکته اساسی در طراحی برنامه‌های فرهنگی علاوه بر پرداختن به موضوع‌های بنیادین هویتی و دغدغه‌های معاصر حوزه فرهنگ، سلیقه و زیبایی‌شناسی و احوال فضای حسی برنامه است.

سفید به‌قصد پُر کردن جای خالی یک ضرورت برای آموزش اصول و مبانی فرهنگ و هنر از سوی مدیران شبکه آموزش سیما تدارک دیده شده و ما از این فرصت استفاده می‌کنیم تا در فضایی صمیمی از سویی اعتماد کارشناسان و هنرمندانی که در برنامه حاضر می‌شوند و از سویی اعتماد مخاطبان برنامه را جلب کنیم.

فضایی که در آن سعی می‌شود تجربه‌های هنرمندان و کارشناسان به‌عنوان یک فرآیند آموزشی ضروری و ماندگار به دیگران منتقل شود.

این انتقال تجربه‌ها در سفید به‌دلیل فضای صمیمی و هنرمندانه در عین این‌که بدون تکلف با مخاطبان و هنرمندان ارتباط می‌گیرد.

به‌دلیل طراحی دقیق، پیوسته و هدفمند مباحث و بخش‌های تصویری مرتبط تبدیل به یک پاتوق صمیمی اما پایبند به اهداف آموزشی در شبکه آموزش سیما شده است.

برنامه‌ای که سعی دارد برای مخاطبانش در کنار آموزش، لحظه‌هایی لطیف و سرشار از معنویت هنر باشد در تلاطم زندگی امروزی.

سعید بشیری ـ داوود آجرلو

ضمیمه قاب کوچک