باغ‌های کن، آخرین بازمانده باغ‌های تهران

تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری درخصوص نحوه برخورد با این یادگارِ طبیعتِ دشت تهران و این ثروت فرهنگی، بسیار حساس است، چون اقدام ـ هر چه باشد ـ در نظر آیندگان به عنوان بینش و نظر و فرهنگ انسان عصر ما با طبیعتِ کارآمد باغ، ثبت خواهد شد و سنجش و اندازه‌گیری میزان پایبندی مدیریت شهری تهران را برای آیندگان میسر خواهد کرد. نگاهی به وضعیت موجود نشان می‌دهد از میان 460 باغ و زمین مزروعی موجود در محدوده کن، تعداد 346 مورد فعال و دارای درخت یا زیرکشت هستند. با وجود این، تعداد 114 زمین با کاربری باغ و زراعی به صورت مخروبه و غیرفعال هستند که بدون درخت بوده یا درختان خشک شده دارند. از نظر اجرایی و طراحی، نه فقط تثبیت، بلکه باز زنده‌سازی فعالیت باغداری است که اهمیت دارد و این امر با تغییر کاربری باغ‌ها به فضای سبز عمومی، قطع به یقین بیش از امروز مغفول خواهد شد و زودتر از روند فعلی، کار و پیشه باغداری در این اَبَرشهر را برای همیشه منسوخ خواهد کرد. مهم‌تر، نحوه مدیریت اجتماعی این محدوده از شهر تهران است که پس از تثبیت ایده باز زنده‌سازی باغ‌ها و فعالیت باغ و باغداری روستای کن در اَبَرشهر تهران، بسرعت باید طراحی و برنامه ریزی شود .

برای محدوده روستای درون شهری کن و باغ‌های آن، تاکنون چندین طرح تهیه شده که بیشتر به نیمه جنوبی این باغ ها، حدفاصل بزرگراه‌های همت و حکیم پرداخته‌اند. طرح کشت اجباری اراضی کن، یکی از این طرح هاست که سال 1385 تهیه شده است. اهداف این طرح عبارت بودند از: آزادسازی مسیر بزرگراه همت، حفظ باغ‌ها و اراضی کشاورزی و ایجاد نقش گذران اوقات فراغت در منطقه.

با این حال نجات باغ‌های کن نیاز به مطالعات بیشتری دارد که امید است گفتمانی ویژه دراین خصوص شکل گیرد و این محدوده ارزشمند تهران به دام تخریبگران یا طرح‌های نسنجیده نیفتد و از دست نرود. همان‌گونه که در طرح تفصیلی جدید شهر تهران این باغ‌ها در پهنه سکونت قرار داده شده بود که در نهایت، اسفندماه 1393 به همت شورای اسلامی شهر تهران و شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، از این پهنه خارج و به پهنه حفاظت بازگردانده شد.

دکتر غزال کرامتی

عضو انجمن مفاخر معماری ایران