حالا چه وقت آزادسازی است؟

قیمت‌های جهانی بنزین

به عبارتی دیگر، این روزها در آن طرف اقیانوس‌ها، اهالی ایالات متحده آمریکا برای هر لیتر بنزین با کیفیت دریافتی از برندهای مطرح کمتر از 900 تومان هزینه می‌پردازند.

اروپا نیز در سال‌های اخیر بخشی از نیاز بنزین خود را از آمریکا وارد می‌کرد که همزمان با رفع تحریم‌های ایران، تعدادی از پالایشگاه‌های اروپایی که از ابتدا تنظیماتشان بر اساس کیفیت نفت سنگین ایران بود، دوباره روی آورده‌اند به خرید نفت کشورمان تا در تولید بنزین خودکفاتر شوند. با این حال همزمان با ایام سرد زمستان در قاره سبز، بنزین در نخستین هفته از ماه دوم سال جدید میلادی (هفته منتهی به جمعه 16 بهمن) برای هر بشکه 51.72 دلار قیمت دارد که حساب کتاب ساده ما حاکی از آن است که هر لیتر بنزین در اروپا، چیزی نزدیک به 1150تومان برای مشتریان هزینه در بر دارد.

در واقع اروپاییان بیشتر از 280 تومان (8 سنت) برای هر لیتر بنزین بیشتر از هم سلفان خود در آمریکا مجبورند بپردازند.

در بازار جنوب شرقی آسیا و در سنگاپور نیز بنزین برای هر بشکه 46.17 دلار رسیده است که محاسبات هر لیتر بنزین را کمی بیش از 1015 تومان نشان می‌دهد. با این حال، در یک رده‌بندی قیمتی مشخص است که قیمت بنزین در همه جای دنیا کمی با هم متفاوت است به طوری که هم‌اکنون ارزان‌ترین بنزین در آمریکا و خلیج مکزیک توزیع می‌شود. البته بعد از آن نیز بنزین در سنگاپور و آسیای جنوب‌شرقی و همچنین اروپا قیمت بالاتری دارد.

اما نکته این است که بنزین در خلیج‌مکزیک حتی از نرخ بنزین ایران و اوپک نیز پایین‌تر آمده است.

رها سازی قیمت بنزین

اما براساس قیمت‌های مطرح در کشورمان، بنزین معمولی یورو4 به ازای هر لیتر هزارتومان قیمت دارد. به عبارت دیگر، هم‌اکنون قیمت بنزین در سراسر دنیا به گونه‌ای شده است که یک آمریکایی ارزان‌تر از یک ایرانی باک بنزین خودرویش را پر می‌کند.

همچنین بر اساس مصوبه مجلس، مطابق قانون یارانه‌ها، حامل‌های سوخت باید براساس قیمت 90درصد فوب خلیج فارس برای مردم داخل تعیین شوند و حالا که قیمت نفت به پایین‌ترین نرخ خود طی سال‌های اخیر رسیده، پس بنزین که یکی از محصولات نفت است نیز با کاهش قیمت روبه‌رو بوده است.

از همین رو تعدادی از کارشناسان حوزه صنعت نفت معتقدند نوروز امسال بهترین مدت برای آزادسازی قیمت سوخت محسوب می‌شود و کاهش قیمت نفت این فرصت را حداقل برای دولت ایجاد کرده است تا بنزین را براساس نرخ موجود در خلیج فارس به مردم ارائه کند که هم‌اکنون نرخ بنزین برای هر لیتر بر اساس فوب خلیج فارس کمی کمتر از نرخ کنونی بنزین در کشور است.

البته بیژن زنگنه، وزیر نفت، درباره آزادسازی قیمت سوخت در کشور گفت: کاهش قیمت فقط برای بنزین رخ داده است و سایر سوخت‌ها همچون گازوئیل چنین نیست تا بتوان نرخ سوخت را آزاد کرد.

اما به هرحال همان‌طور که بیژن حاج‌رضایی، رئیس سندیکای جایگاه‌داران کشور هم گفته است، این روزها کشور برای بنزین نباید یارانه‌ای کنار بگذارد، چراکه قیمت‌ هر لیتر بنزینی که از مردم گرفته می‌شود همچون قیمت بنزین وارداتی و چه بسا بیشتر است.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز از کاهش شدید قاچاق بنزین در کشور خبر داده‌ و البته آن را مرتبط به تک‌نرخی شدن این فرآورده نفتی دانسته است . هرچند علاوه بر تک‌نرخی شدن، یکی شدن قیمت بنزین در داخل و خارج از مرزهای کشورمان از دیگر دلایل مهم این عدم اشتیاق نسبت به قاچاق بنزین باشد.

گازوئیل ایرانی نصف ارزان‌ترین گازوئیل دنیا

البته در مورد گازوئیل وضع به گونه‌ای دیگر است؛ چراکه قیمت 300 تومانی هر لیتر گازوئیل همچنان برای قاچاق جاذبه دارد.

در هفته نخست فوریه سال جدید میلادی (هفته منتهی به 16بهمن) در بازار فرآورده‌های نفتی خلیج مکزیک، گازوئیل در قیمتی نزدیک به بنزین برای هر بشکه 38.59 دلار قیمت داشت که این مقدار یعنی هر لیتر گازوئیل در آن منطقه چیزی نزدیک به 850تومان قیمت دارد.

علاوه‌بر آن، در بازار روتردام هلند نیز هر بشکه گازوئیل 40.28 دلار یعنی هر لیتر 887 تومان فروخته می‌شود. البته در بازار سنگاپور و آسیای جنوب شرقی هر بشکه گازوئیل 37.72 دلار فروخته شده که در تبدیل به ریال مشخص می‌شود هر لیتر گازوئیل در آن منطقه چیزی بیش از 830 تومان می‌شود.

با این حال مشخص است ارزان‌ترین گازوئیل در دنیا از دوبرابر قیمت این محصول در ایران نیز بیشتر است؛ بنابراین همان‌طور که سجادی، مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی گفته است، تفاوت خیره‌کننده نرخ 300 تومانی هر لیتر گازوئیل با قیمت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای قاچاقچیان بسیار جذاب است.

نظر دولت در مورد آزادسازی

همان‌طور که زنگنه اعلام کرد، هنوز در دولت بحثی درباره قیمت سوخت و به‌خصوص بنزین رخ نداده است؛ اما خودش نسبت به حذف کارت‌های بنزین نظر مثبتی دارد و فقط بعضی از ارکان دولت نسبت به ادامه فعالیت سامانه یکپارچه سوخت در کشور مصر هستند.

وی در این مورد گفت: به‌روز‌رسانی و پشتیبانی سامانه کارت سوخت بنزین خودروهای شخصی هزینه زیادی دارد. در ضمن اطلاعاتی که هم‌اکنون از آن به دست می‌آید نیز اطلاعات دقیقی نیست‌. در دولت عده‌ای معتقدند سامانه سوخت را باید نگه‌داشت که به همین منظور استمزاجی از دولت خواستیم و طی نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهور منتظر نظر هستیم.

با این که به صورت رسمی خبری از اعلام نظر معاون اول رئیس‌جمهور منتشر نشده، اما یکی از خبرگزاری‌ها از موافقت جهانگیری خبر داده و اعلام کرده براساس نظر موافق زنگنه و تایید جهانگیری، از سال آینده سامانه کارت‌های سوخت برای حامل انرژی بنزین حذف می‌شود. البته این موضوع برای گازوئیل که اکنون براساس میزان پیمایش سوخت در کارت‌های سوخت شارژ می‌شود، اعمال نمی‌شود.‌ اما اگر موضع آزادسازی قیمت بنزین در دستور کار دولت قرار بگیرد به این معناست که از این به بعد قیمت بنزین براساس نرخ آن در فوب خلیج فارس تعیین می‌شود که خود تابعی است از نرخ نفت در بازارهای جهانی. به عبارت دیگر همزمان با کاهش یا افزایش قیمت نفت در دنیا، قیمت بنزین نیز به صورت دوره‌ای، کم یا زیاد می‌شود. اما محاسبات حاکی از آن است نرخ نفت این روزها به حداقل میزان ممکن در بیش از یک دهه گذشته رسیده است و دیگر امکان کمتر شدن ‌ندارد. بنابراین حداقل قیمت بنزینی که در صورت آزادسازی نصیب مردم می‌شود همین لیتری هزار تومان است و با افزایش تدریجی نرخ نفت، قیمت بنزین نیز افزایش خواهد یافت که در این صورت، اگر هر بشکه نفت به بالای صددلار برسد قیمت هر لیتر بنزین نیز به بیش از 3300 تومان خواهد رسید.

وضع مصرف سوخت در کشور

درحالی که در فصل سرما به سر می‌بریم، براساس آخرین آمار، مصرف روزانه بنزین در کشور به 68.7 میلیون لیتر رسیده است‌؛ درحالی که مصرف روزانه گازوئیل در کشور 69.5 میلیون لیتر یعنی کمی بیش از مصرف داخلی بنزین است.

البته میزان مصرف بنزین در ایام نوروز به بالاترین حد خود می‌رسد که بالای خط یکصد میلیون لیتری در یک روز است.

حسین نائینی - جام جم