سمنوپزان خراسان شمالی مراسمی به قدمت تاریخ

عطری در نزدیکی بهار

دیگ‌های بزرگی اینجا و آنجا روی آتش قرار دارند، بوی خوش دودی که از چوب بلوط و گردو فضا را پر کرده، خود به تنهایی می‌تواند تو را میان رویاهای دور و درازت پرت کند. چند پیرمرد و پیرزن پشت دیگ‌ها ایستاده‌اند و مدام سمنوهای خوشرنگ و لعاب را هم می‌زنند، امکان ندارد در چنین فضایی قرار بگیری و خودت را میان رنگ‌ها و عطرهای خوش شیرین خاطره‌ساز برای دقایقی رها نکنی.

بانوی سالخورده‌ای که تازه بساطش را آورده و مانند دیگر بانوانی که در این مراسم شرکت کرده‌اند، لباس زیبای محلی بر تن دارد، صدایم می‌زند و مقداری سمنو تعارف می‌کند و می‌گوید: سمنو خوراک مردآفرین است. سمنو سمبل قدرت و شجاعت است، چون از جوانه گندم درست می‌شود.

بانوی دیگری همصحبتم می‌شود. وی که بالای دیگ بزرگ سمنویش ایستاده، می‌گوید: جشنواره سمنوپزان شهر درق ابتدا امسال در بنای تاریخی مسجد جامع شهر درق و اینک در عمارت آیینه‌خانه مفخم برگزار شد. اما این رسم یا به نوعی جشن، هر ساله در سراسر کشور برگزار می‌شود.

مقداری خاکستر به چشمش می‌رود، اما بدون توجه انگار که از کودک خودش دارد نگهداری می‌کند، نگاهی به رنگ قهوه‌ای و طلایی سمنو می‌اندازد و ادامه می‌دهد: این سنت در کشور به ثبت رسیده است که حقیقتا یک رسم و سنت پسندیده و زیباست.

از دیرباز تا همیشه

عمارت آیینه‌خانه گویی دارد دوران دوباره‌ای را تجربه می‌کند؛ دورانی که با فرارسیدن بهار و نو شدن فصل، زیباتر خواهد شد. عمارتی که پیش از این، چنین دورانی را دیده و اینک با چشمانی سرشار از غرور، به زنان و مردانی می‌نگرد که آیین‌های دیرینه خود را نگه‌دار و نگهبانند. مردمی که طی این همه سال با برگزاری این مراسم زیبا، نگذاشته‌اند که زمان روی داشته‌ها و اعتقادات فرهنگی ملی و مذهبی آنها رنگ کهنگی بزند. در این میان، محمد سویدانلویی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی هدف از برگزاری مراسم سمنوپزان را حفظ و احیای آداب و رسوم استان می‌داند.

به گفته وی، این مراسم به عنوان میراث فرهنگی ناملموس با عنوان «سمنوپزان درق در استان خراسان شمالی» به ثبت ملی رسیده است.

سومین مراسم سنتی سمنوپزان خراسان شمالی نیز به پایان می‌رسد، اما شادی مردمی که در انتظار آمدن نوروز می‌خواهند یکی از سین‌های سفره عید خود را با خریدن سمنو در این مراسم تهیه کنند، ادامه دارد.این روز را نیز پشت سر می‌گذارم، اما هنوز حال و هوای عیدانه این مکان، با من است.

حسین حیدرزاده

جام‌جم خراسان شمالی